در شبکه زنان داعش چه می‌گذرد؟

دیپلماسی ایرانی: کارزار نظامی آمریکا علیه حکومت به اصطلاح اسلامی شاید بر مردان جنگجوی مشغول نبرد در عراق و سوریه تمرکز کرده باشد، اما غنی ترین منبع اطلاعاتی که تاکنون به دست آمریکا افتاده است بیوه یکی از اعضای ارشد داعش است. او درباره پیچ و خم های فعالیت این سازمان، از جمله شبکه موازی زنان که برای جذب نیرو، جاسوسی و بردگی جنسی فعالیت می کند، صحبت کرده است.

نیروهای نظامی آمریکا، «ام سیاف» را در حمله ماه مه به شوهر او، مسئول مالی ارشد داعش با کنیه «ابوسیاف»، دستگیر کردند. بعد از درگیری در نبردی تن به تن، نیروهای آمریکا ابوسیاف را کشتند و رایانه ها، تلفن های همراه و اسنادی را که نشان می داد این گروه چگونه هر روز 2 میلیون دلار درآمد خود را توزیع می کند ضبط کردند.

ام سیاف اکنون بلندپایه ترین زن داعشی تحت بازداشت آمریکا است. او در عراق زندانی است و می تواند اطلاعات بسیاری در اختیار تحلیلگران آمریکایی بگذارد، اطلاعاتی که بیشتر از موارد به دست آمده از رایانه ها و تلفن های همسرش است. ازدواج «ام سیاف» با یک مقام بلندپایه داعش که مسئول عملیات نفت و گاز این گروه بود به وی اطلاعات ارزشمندی درباره چگونگی اداره عملیات مالی و تاکتیکی توسط مردان این گروه داده است. اما او خودش هم نقش فرماندهی بر عهده داشته و در گرداندن شبکه جنگجویان و مأموران زن داعش و وادار کردن آنها به بردگی جنسی برای مردان ایفای نقش می کرد. اینها اطلاعاتی است که چهار مقام وزارت دفاع آمریکا در اختیار «دیلی بیست» گذاشته اند.

به گفته یکی از این مقامات او مشاور ارشد بوده و به جزئیات زیادی دسترسی داشته است. در میان زنان داعش، نظام سلسله مراتبی برقرار است. مقام یک زن، وابسته به مقام شوهرش است، یعنی هرچه مقام شوهر در چارت سازمانی داعش بالاتر باشد، زن اطلاعات بیشتری درباره عملیات این گروه تروریستی خواهد داشت. «ام سیاف» متعلق به گروه برگزیده ای از زنان در نظام مردسالار داعش بوده است.

یک مقام دولتی بلندپایه که از نزدیک در جریان بازجویی «ام سیاف» است می گوید: «پشت هر مرد موفق یک زن ایستاده است و داعش هم از این قاعده استثنا نیست.» اما معنای این حرف آن نیست که «ام سیاف» هم بخشی از زنجیره فرماندهی نظامی داعش بوده، یا به این گروه در تصرف و حفظ قلمروش کمک می کرده است. مقام بلندپایه مذکور که نخواست نامش فاش شود می افزاید: «آیا او شخص بانفوذی بوده است؟ بله. آیا نقش فرماندهی هم داشته است؟ نه. او نقشی در تعیین مسیر اقدامات داعش نداشته است»؛ اگرچه به گفته خودش و اسناد به دست آمده از عملیات نیروهای آمریکایی در گرداندن شبکه زنان داعش کمک می کرده است.

ام سیاف اولین زنی نیست که از درون داعش اطلاعات می دهد. زنان بسیاری بوده اند که از داعش بریده اند. برخی از آنها به آمریکایی ها نحوه استخدام، مهاجرت از کشور خود برای پیوستن به داعش و کمپین تبلیغاتی بی وقفه برای عضویت در داعش را شرح داده اند. اما این روایت ها معمولاً از زنان رده پایین سلسله مراتب داعش است. به گفته مقامات وزارت دفاع، «ام سیاف» از بالا به امور نگاه می کرد. او همچنین اطلاعاتی مانند نام مأموران و روش های ارتباطی را در اختیار آمریکایی ها گذاشته است.

میا بلوم، استاد ارتباطات دانشگاهی ایالتی جورجیا که به تحقیق درباره نقش زنان در گروه های جهادی پرداخته است می گوید «ام سیاف» یک مورد استثنایی است، چون نه تنها نقش سنتی زن را ایفا می کرده، بلکه در سطح فرماندهی هم نقش قابل توجهی داشته است. به گفته مقامات آمریکایی و کارشناسان مبارزه با تروریسم، در سطوح پایینتر از زنان داعش خواسته می شود که نیازهای جنسی مردان را برآورده کنند، خانه داری کنند و نسل بعدی داعش را پرورش دهند. علاوه بر این، در سرزمین های تحت تسلط داعش، زنانی هستند که برای پلیس مذهبی داعش، یا گردان های «الخنساء»، فعال هستند تا اطمینان حاصل شود که زنان دیگر از قوانین سختگیرانه مذهبی و سیاسی داعش پیروی می کنند. در عین حال، جاسوسانی هم هستند که مراقبند زنان دیگر به داعش وفادار بمانند. نقش برخی دیگر، تسهیل تجارت جنسی، ارزیابی زنان دیگر یا تدارک ازدواج موقت است.

نیروهای آمریکایی «ام سیاف» را به این امید بازداشت کردند که اطلاعاتی درباره نحوه برخورد داعش با گروگانگیران کسب کنند. برخی گمان می کنند که او درباره «کایلا مولر»، مددکار آمریکایی که توسط داعش ربوده شد و در زندان این گروه درگذشت اطلاعاتی داشته باشد. از اطلاعات «ام سیاف» درباره مولر و دیگر گروگان ها خبری در دست نیست، اما مقامات وزارت دفاع آمریکا می گویند او پرده از عملیات داعش برداشته است و درباره سازمان و مردان گرداننده آن اطلاعاتی داده است که دستیابی به آنها از طریق بیانیه های رسمی داعش و کارزار توییتری بی امان این گروه ممکن نبود. او همچنین درباره وابستگی داعش به زنان برای حفظ نیروهای جنگجو و اداره حکومت توضیحاتی داده است.

شاید شبیه ترین فرد به «ام سیاف» همسر سابق ابوبکر البغدادی باشد که سال پیش توسط مقامات لبنانی دستگیر شد. بازجویی از «ام سیاف» همچنین درباره نقش زنان در تشویق مردان به عضویت در داعش اطلاعاتی در اختیار آمریکایی ها قرار داده است. وعده معمول، یک عروس است که قرار است از مرد مراقبت کند. به گفته اف بی آی، یکی از اعضای آمریکایی داعش که اخیراً دستگیر شده است از وعده داشتن چهار زن صحبت کرده است. مردانی که قرائت جهادی سختگیرانه از اسلام را دوست دارند، از وعده داشتن زنی که خانه نشین باشند خشنود خواهند شد.

تحت حکومت داعش، نقش اصلی زنان برآورده کردن نیازهای مردان و تشویق آنها به جنگیدن و ماندنشان در خلافت داعش است. به گفته «مؤسسه گفتگوی راهبردی» (Institute for Strategic Dialogue)، زنان وقتی به داعش می پیوندند، به اقامتگاهی فرستاده می شوند که در آنجا «ارزش» آنها توسط دیگر زنان مشخص می شود و سپس به سرعت شوهر داده می شوند. ازدواج گاهی در دفاتر ازدواج داعش اتفاق می افتد که در مناطقی مانند رقّه، پایتخت دوفاکتوی داعش در سوریه، مستقر هستند.

به گفته «بلوم»، استاد ارتباطات دانشگاهی ایالتی جورجیا، «نقش اصلی زنان معمولاً درون خانواده است: جذب افراد، پاداش به آنها و حفظ کردنشان». اما بسیاری از زنان با انگیزه جنگیدن در میدان نبرد به داعش می پیوندند. اینکه آنها چنین فرصتی نمی یابند به نوعی نشانه پسرفت گروه های جهادی محسوب می شود. القاعده، سلف داعش، از زنان به عنوان بمبگذار انتحاری استفاده می کرد. برخی دیگر از گروه های تروریستی مانند الشباب که در سومالی فعال است و با القاعده بیعت کرده است، و همچنین بوکوحرام در نیجریه که با داعش بیعت کرده است، از زنان به عنوان بمبگذار انتحاری استفاده می کنند. بلوم می گوید: «هنوز خبری از فرمانده یا بمبگذار انتحاری زن در داعش نیست. اما این اتفاق قبلاً افتاده است، پس ممکن است دوباره رخ بدهد.»

از زنان عضو داعش آمار و ارقام دقیقی وجود ندارد. اما حدود 500 زن در توییتر هستند که ادعا می کنند مقیم قلمرو داعش هستند. این افراد معمولاً در خط مقدم جنگ تبلیغاتی داعش هستند و دیگران زنان را تشویق می کنند که به خلافت بپیوندند. کارشناسان تصور می کنند که نسبت زن به مرد در داعش یک به ده باشد. اگر به رقم 20 هزار جنگجوی داعش اتکا کنیم، در آن صورت 2000 زن عضوی از این خلافت خودخوانده هستند.

این نسبت هر چه که باشد، «ام سیاف» برای بازجویان آمریکایی به قدری ارزشمند بوده است که سوال و جواب از وی را طولانی تر کرده اند و هنوز نمی دانند که باید بعد از این با او چه کنند. آنها هنوز مطمئن نیستند که آیا «ام سیاف» جرمی مرتکب شده است که در دادگاه های آمریکا بتوان علیه وی اقامه دعوی کرد یا خیر. اگر جواب مثبت باشد، آنگاه آمریکا می تواند برای خارج کردن او از عراق و بردنش به آمریکا اقدام کند. اگر برای محاکمه وی در آمریکا شواهد کافی موجود نباشد، آن وقت او به مقامات عراقی تحویل داده خواهد شد. در آن صورت مشخص نیست چه سرنوشتی در انتظار او است.

منبع: دیلی بیست/ مترجم: علی عطاران