سه مرحله‌ توافق هسته‌ای؛ از پذیرش تا اجرا

دیپلماسی ایرانی: عباس عراقچی، معاون وزیر امور خارجه کشورمان طی سخنانی در برنامه نگاه یک سیما با اشاره به آخرین تحولات پرونده هسته ای ایران، به سه مرحله پذیرش توافق، عملیاتی کردن آن و اجرایی شدن توافق اشاه کرد. این موضوع با واکنش هایی مواجه شده که لازم است در این باره چند نکته ذکر شود:

1. باید توجه داشت تصمیمات بین المللی باید مسیر صحیح خود را طی کند. مهم نیست دیگران چه اظهارنظرهایی را مطرح می کنند، مهم این است که چنین کار دقیق و پیچیده بین المللی باید در مسیر خود به سرانجام برسد.
2. مسیر چگونه است؟ فرض این است که روز سه شنبه وزرای امور خارجه ایران و 1+5 بر روی مسایلی به توافق برسند که این مرحله " پذیرش" نامیده می شود؛ اما برای نتیجه بخش بودن مرحله پذیرش باید قطعنامه ای در شورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور به منظور ملغی کردن تحریم ها به تصویب برسد. پس از آن مرحله عمل کردن ایران به تعهدات خود فرا می رسد. ایران باید بر اساس آنچه در متن توافق آمده به تعهدات خود مبنی بر فرایند غنی سازی، راکتور اراک، نطنز و فردو عمل کند. سپس آژانس بین المللی انرژی اتمی اقدام به تطابق تعهدات انجام شده ایران با آنچه در متن مذاکرات آمده می کند. در واقع آژانس با بازرسی های خود به اثبات تعهدات ایران می پردازد. پس از راستای آزمایی فعالیت های ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی، لغو تحریم ها آغاز می شود. در این مرحله دو روش برای لغو تحریم ها وجود دارد. نخست آنکه ایران می تواند به یکباره اقدامات خود را انجام و سپس با اعلام آن به آژانس و بازرسی صورت گرفته، همه تحریم ها برداشته شود. دوم آنکه ایران می تواند به صورت گام به گام تعهدات خود را اجرا کند، یعنی به آژانس اعلام کند اقدامات مورد نظر درباره نطنز صورت گرفته و سپس با تایید آژانس، گروه 1+5 نیز بخشی از تحریم ها را لغو کند. این مساله به ایران بستگی دارد که می خواهد مرحله لغو تحریم ها کوتاه باشد یا آن را به 3 یا 6 ماه دیگر موکول  کند.
3. شاید این مساله در باور عمومی ایجاد شده باشد که روز سه شنبه پایان ماراتن هسته ای ایران و غرب است، اما اظهارات آقای عراقچی گویای ادامه مسیر مذاکرات است، بنابراین ممکن است افکار عمومی نسبت به این مساله واکنش نشان دهد. از این رو باید گفت با توجه به طی شدن مسیر صحیح اقدامات بین المللی ممکن است این فرایند طولانی شده و به بیش از 30 روز تا اجرایی شدن توافق بینجامد. نکته قابل توجه در اظهارات آقای عراقچی که گفته: "ترجیح همه کشورها این است که آن روزی که ما به یک جمع بندی رسیده و توافق اعلام شود شورای امنیت همزمان و بعد از آن قطعنامه خود را صادر خواهد کرد"، این است که تصویب قعطنامه شورای امنیت ذیل فصل هفتم منشور سازمان ملل است که موجب می شود دیگر نیازی به تصویب توافق توسط کنگره آمریکا و مجلس ایران نباشد زیرا فصل هفتم منشور، قطعنامه را برای همه کشورها لازم الاجرا می کند و فرستادن متن توافق به کنگره فقط جنبه تشریفاتی خواهد داشت.

انتشار اولیه: دوشنبه 15 تیر 1394 / انتشار مجدد: پنج شنبه 18 تیر 1394