نگرانی کرملین از بهبود روابط تهران و واشنگتن

نویسنده: النا هالدنی

دیپلماسی ایرانی: بلافاصله پس از این که شش قدرت جهانی از جمله روسیه با ایران در مورد متوقف کردن برنامه هسته ای این کشور به توافق اولیه رسیدند، ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه دستور لغو ممنوعیت تحویل سامانه های دفاع موشکی اس 300 را امضا و مسکو آغاز تبادلات نفت در برابر کالا با ایران را اعلام کرد.

به ویژه با توجه به اینکه توافقنامه نهایی هنوز به دست نیامده است، اقدامات روسیه به گونه ای بود که به نظر می رسید تهران و مسکو دوستان جدید صمیمی در جهان هستند که هر کاری دوست داشته باشند انجام می دهند. با این حال، دلیل اقدام سریع روسیه احتمالا عشق و علاقه وافر به ایران نبود، بلکه به دلیل نگرانی کرملین از این مسئله بود که موقعیتش در جهان در پی بهبود روابط تهران و واشنگتن به خطر بیافتد.

جورجی میرسکی کارشناس خاورمیانه در گفتگو با واشنگتن پست در این باره تصریح کرد: «چند سال پیش شنیدم که یکی از دیپلمات های ما می گفت: "ایران طرفدار آمریکا برای ما بسیار خطرناکتر از ایران هسته ای است." اگر به مسئله به عنوان بازی با مجموع صفر نگاه کنید، نزدیک شدن بیشتر ایران به غرب مواضع روسیه را تضعیف می کند. از این رو پیش از اجرای این توافقنامه نهایی، یک ضربه پیشگیرانه برای نشان دادن این مسئله به ایران که ما قابل اعتمادترین شریک و تنها قدرتی هستیم که می توانند به آن اتکا کنند، لازم است.»

در توضیح بیشتر این مسئله، سه مبحث در مورد موقعیت جهانی روسیه با توجه به توافق احتمالی مطرح است:

1. به گفته کنستانتین فون اگرت خبرنگار و تحلیلگر سیاسی، روسیه، ایران گرفتار در تحریم ها را به ایرانی که با آمریکا روابط اقتصادی داشته باشد، ترجیح می دهد. فون اگرت در این باره نوشت: «مقامات روسیه می دانند که اگر ایران با شش قدرت بزرگ جهانی به توافق برسد، آنگاه پس از لغو تحریم ها به برقراری ارتباط با آمریکا (دست کم روابط تجاری و اقتصادی) تمایل بیشتری خواهد داشت.» وی افزود فروش سامانه اس 300 روسیه به ایران نشان می دهد که مسکو قصد دارد روابط میان ایران و آمریکا را پیچیده سازد.

فون اگرت گفت: «به نظر من از نظر مسکو، ایران درگیر تحریم ها بهتر از ایرانی است که روابط خود را با واشنگتن گسترش دهد.»

2. توافق با ایران می تواند به کاهش بهای نفت خام منجر شود که این مسئله خبر بدی برای روسیه خواهد بود.

به گزارش بلومبرگ، ارائه مجدد نفت خام ایران در بازارهای جهانی پس از لغو تحریم های اعمال شده علیه این کشور طبق مفاد توافقنامه نهایی هسته ای احتمالا در سال آینده به کاهش بهای نفت خام تا حدود 15 دلار در هر بشکه منجر خواهد شد.

از آنجایی که اقتصاد روسیه به فروش نفت خام با قیمتی بالا وابسته است و اقتصاد این کشور سال گذشته در پی کاهش بهای نفت آسیب دیده، پیش بینی کاهش بیشتر بهای نفت خبر بدی محسوب می شود.

3. ایران دروازه نفوذ اقتصادی و سیاسی روسیه در خاورمیانه است.

نفوذ روسیه در خاورمیانه پس از بهار عربی در منطقه در سال 2011 به شدت کاهش یافت. از آنجایی که مسکو، تهران (و متحد آن یعنی دمشق) را آخرین پایگاه مستحکم خود در منطقه می داند، از سال 2012 در جهت دستیابی به روابط بهتر با ایران کوشیده است.

روابط با تهران به ویژه پس از افزایش تنش ها میان روسیه با غرب در سال 2014 برای کرملین اهمیت یافت؛ نیکولای کوژانف از موسسه کارنگی در این باره گفت: «مقامات روسیه بر این باورند که داشتن روابط خوب با کشورهای خاورمیانه تضمینی برای جلوگیری از انزوای بین المللی کرملین و جبران کننده تحریم هاست.»

مسئله جالب توجه این است که روسیه از این همکاری و مشارکت در خاورمیانه بیشتر از ایران سود می برد.

کوژانف تصریح کرد: «نفوذ ایران در کشورهای افغانستان، عراق و سوریه عموما بیشتر از نفوذ روسیه است. در نتیجه، تنها کمکی که مسکو می تواند در مواجه با مشکلات در این کشورها ارائه کند، شاید حمایت معنوی باشد. این مسئله در مقابل سبب می شود که ایرانی ها به کرملین به کمکی کوچک در زمینه هایی خاص همچون سوریه، بنگرند.»

مخلص کلام این که روسیه باور دارد که بهبود روابط میان واشنگتن و تهران در هر شرایطی به معنای تضعیف موقعیت مسکو در جهان است و این مسئله به ویژه در شرایط کنونی که کرملین سعی دارد از انزوای بیشتر خود جلوگیری کند، خبر بدی محسوب می شود.

منبع: بیزینس اینسایدر / مترجم: طلا تسلیمی