ممنوعیت حج، حجاب و ریش در تاجیکستان

دیپلماسی ایرانی: از لحاظ فنی، آزادی مذهبی در قانون اساسی تاجیکستان به رسمیت شناخته شده است اما در حقیقت اعمال مذهبی -حداقل برای بعضی از اکثریت مسلمان کشور- به شدت تحت کنترل دولت قرار دارد. در ماه های اخیر و پس از اظهار نظر رئیس جمهور درباره لباس مناسب، دولت تاجیکستان سختگیری هایی درباره اعمال اسلامی انجام داده است. گزارش هایی مبنی بر تراشیدن اجباری ریش و وضع قانون جدید درباره کسانی که می توانند به سفر حج در مکه بروند، وجود داد.

تا انتخابات پارلمانی ماه گذشته، تاجیکستان تنها کشور آسیای مرکزی بود که اسلام سیاسی در آن نماینده داشت. حزب رنسانس اسلامی تاجیکستان به طور گسترده به عنوان تنها حزب مذهبی و قانونی ثبت شده در منطقه بود. این در حالی است که پس از انتخابات ماه مارس این حزب برای اولین بار پس از جنگ داخلی به طور کامل از دولت خارج شد. برخی هم برای وارد کردن بیشترین صدمه به این نهاد مذهبی، خواستار ممنوعیت فعالیت های آن و حتی برچسب سازمان تروریستی زدن به آن هستند.

اعمال سخت گیری علیه اسلام، فراتر از مسائل سیاسی است. کمیته دولتی امور دینی مسئول نظارت و اجرای قوانین مربوط به دین است؛ شامل ثبت نام در گروه های مذهبی، قانونگذاری در زمینه واردات تجهیزات مذهبی و نظارت بر مساجد و کلیساها. شورای علما و انجمن مسلمانان تاجیک به طور رسمی مستقل است اما اسلام مورد موافقت دولت را ترویج می دهد.

قوانینی مبنی بر ممنوعیت دانش آموزان دختر از داشتن حجاب و قدغن بودن شماری از آنها که زیر 18 سال هستند از شرکت در مراسم های مذهبی عمومی به جز تشییع جنازه وجود دارد. براساس گزارش آزادی بین المللی ادیان در سال 2013 که توسط وزارت خارجه ایالات متحده درباره تاجیکستان منتشر شده است: «قانون جشن های خصوصی، مراسم تشییع جنازه، عروسی ها و مراسم ولادت حصرت محمد(ص) را تنظیم می کند. قانون تعداد مهمانان را محدود کرده است و جشن نامزدی را حذف کرده است و بر هدایای مهمانی ها نظارت دارد. قانون مذهبی بر روی این اصول تصریح می کند و عبادت دسته جمعی، سنت های مذهبی و مراسم ها باید براساس روش های صلح آمیزی باشد که در قانون ذکر شده است.»

کنترل دولت بر رفتار مذهبی حتی شامل طرز لباس پوشیدن افراد هم می شود. در ژانویه 2014، یکی از روحانیون تاجیک درباره یونیفورم های جدید صحبت کرد و عبدالفتاح شفیع اف اخیراً در گلوبال وویسز درباره چند نمونه تراشیدن اجباری ریش مثال آورده است. «در 31 مارس، در منطقه خجند، فردی که راه را گم کرده بود از مامور پلیس آدرس می پرسد. این مرد 38 ساله که پس از سفر حج که پنج سال پیش داشت، ریشش را نتراشیده بود، پس از مدت کوتاهی از سوالش پشیمان شد، چون وی به پاسگاه پلیس برده شد و به اجبار ریشش را تراشیدند.»

همانند دیگر جمهوری های سابق شوروی در آسیای مرکزی، دولت تاجیکستان سکولار است در حالی که اکثریت مردم مسلمان هستند. نفوذ کمونیسم شوروی بر مذهب منطقه، چیزی است که نمی توان انکار کرد و اساساً بر روابط میان مردم، مذهبشان و سیاست تاثیر می گذارد.

گزارشی که جان هیترشاو و دیوید مونت گومری در نوامبر گذشته در چتم هاوس منتشر کردند، نشان می دهد که اسلام سیاسی همان طور که مخالف دولت سکولار در شش جمهوری سابق شوروی است، مخالف افراط گرایی مسلمانان در آسیای مرکزی است. درست یا غلط، نگرانی درباره اسلام سیاسی همچنان چالشی برای دولت های این منطقه است.

اینترفکس این هفته گزارش داد که براساس کنفرانس خبری کمیته دولتی امور دینی تنها افراد بالای 35 سال اجازه دارند تا به سفر حج بروند. این کمیته در قبال کسانی که ثبت نام کرده اند و آرزو دارند تا به حج بروند، مسئولیت دارد. عربستان سعودی که به خاطر کنترل سیل جمعیت مشتاقان حج، هر ساله سهمیه کشورها در زمینه این سفر را تعیین می کند، سهمیه تاجیکستان را از 8 هزار نفر به 6 هزار و 300 نفر کاهش داده است.  

منبع: دیپلمات/ مترجم: حسین هوشمند 

انتشار اولیه: یکشنبه 6 اردیبهشت 1394 / انتشار مجدد: دوشنبه 14 اردیبهشت 1394