روایتی شنیده نشده از بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: برای پنجمین سال است که دیپلماسی ایرانی یادداشت های سرکیس نعوم را که در پی دیدارش با مقام های فعلی و سابق امریکایی نوشته است، منتشر می کند. امسال نیز بر اساس همان رویه دیپلماسی ایرانی تلاش دارد این یادداشت های را ترجمه و منتشر کند. با این تفاوت که از لحاظ زمانی تلاش می شود نزدیک تر به زمان انتشار آن در روزنامه مرجع یعنی روزنامه النهار باشد و کاربردی ترین آنها در این جا انتخاب و منتشر شود. اهمیت این یادداشت ها در این است که به روز هستند و مطابق با تحولات جاری در منطقه تهیه شده اند و در آنها نکاتی مشاهده می شوند که برای خوانندگان می تواند جذاب باشند. در ادامه بخش دوم این یادداشت ها می آید:

از چهره سوری امریکایی که به دور از رسانه ها رابط میان حافظ اسد با اسرائیل در جریان "مذاکرات صلح" بود، درباره اوضاع جاری در سوریه پرسیدم، گفت: «دست بشار دیگر چیزی نیست. دو سال پیش تلاش کرد که زن و بچه هایش را از سوریه از طریق فرودگاه المزه خارج کند. اما موفق نشد و آنها به کاخ برگشتند. البته فقط می خواست سلامتی آنها را تامین کند برنامه دیگری نداشت. فکر نمی کنم اگر تفاهمی حاصل شود، در قدرت بماند. دو سال پیش، قبل از انتخابات ریاست جمهوری اخیر، خودش این جمله را به من گفت: خودم را در این وضعیت نامزد نمی کنم. من به طور مرتب با رئیس جمهور اسد در تماس هستم، همچنین با مخالفان سوری داخلی اما با خارجی ها تماسی ندارم، با ارتش آزاد هم در تماسم. یکی از مخالفان خارج نشین از اسرائیل دیدن کرد و از آن کمک خواست. اما به او گفتند که در آن چه در سوریه می گذرد دخالت نمی کنند و دخالت نخواهند کرد. مخالفان داخل و ارتش آزاد و بشار آماده مذاکره برای رسیدن به یک راه حل هستند. اما طرف های بسیاری هستند که حل را نمی خواهند. در آن جا جنگ جهانی سومی به راه افتاده است. جنگی که سوریه را ویران کرد و آن را چند پاره کرد و لبنانی که دوباره خود را ساخته بود را به سمت چند پارچگی برد. سوری هایی که به آن پناه بردند دیگر به کشورشان بر نمی گردند. هیچ امکانی برای بازگشت نیست. جنگ در آن ادامه دارد و اگر جنگ در آن به پایان برسد ویرانی شبه کاملی خواهد بود.»

پرسیدم که شما در طول صحبت هایت گفتی که ایران و روسیه به اسد کمک می کنند و او کاملا به آنها وفادار شده است. بگو برای آنها اگر مصلحتی وجود داشته باشد، چیست؟ پاسخ داد: «برای همین آن را جنگ جهانی توصیف کردم. روسیه به حکومت سوریه سلاح می فروشد و ایران نیز به آن کمک می کند. دیگر شده حرف ایران و حزب الله است که نزد بشار عملی و شنیده می شود، دقیقا برعکس پدرش حافظ اسد که شریکی حقیقی برای ایران بود و آن طور که گفته می شود هیچ گاه حرفش دو تا نمی شد. گروهی دور و بر بشار هستند که آنها امور را اداره می کنند و تصمیم ها را می گیرند. از اعضای آن: بثینه شعبان، رئیس ستاد ارتش، برادرش ماهر و ژنرال های دیگری از همه طیف ها هستند. ارتشی که الآن می جنگد همه یا اکثرش علوی است. گروه مذکور می گویند اگر کوتاه بیاییم این فقط اسد نیست که سقوط می کند بلکه همه علوی ها هستند که سرنگون خواهند شد، سنی ها به آنها حمله خواهند کرد و به همراه کردها و اقلیت های دیگر همه را سر می برند.»

پرسیدم آیا بر اساس اطلاعاتت ترکیه هم خواست در سوریه کاری کند؟ پاسخ داد: «تلاش کرد که یک کارهایی بکند با من تماس گرفت و اسم شخصی را که باید مرا همراهی کند، داد تا با من به سوریه بیاید و با بشار اسد صحبت کند و طرح خود را با او در میان بگذارد. برای همین یک هواپیمای اختصاصی در اختیار ما گذاشت که از قبرس به دمشق برود و ما را برگرداند. موضوع با اسد مطرح شد و او موافقت کرد. اما امریکایی ها به ترک ها فشار آوردند که تلاش هایشان را متوقف کنند، و می بینی که چه شده است. در امریکا هیچ سیاستی برای سوریه یا جاهای دیگر نیست. وزیر امور خارجه، جان کری، می گوید که باید با بشار اسد گفت وگو کنیم تا بحران سوریه پایان یابد. بعد معاونانش شاید هم مسئولان کاخ سفید به او می گویند که هیچ جایی برای او در صورت رسیدن به راه حل یا در مذاکرات مربوط به سوریه نیست. بعد همشان می خواهند که یک راه حل سیاسی یافت شود. چطور می شود؟ نمی دانم. همه چیزی که برای اوباما مهم است، ایران است. ما می خواهیم ایران از سوریه خارج شود، بعد از آن حزب الله به لبنان بازگردد و یکی از طرف های لبنانی باشد. می خواهیم ویرانی ها متوقف شوند. روسیه به تلاش هایش همچنان ادامه می دهد. در آخر آن چه به دست می آورد یا یکی از اموری که به دست می آورد بندر طرطوس است که همچنان در خدمتش خواهد ماند. این همه چیزی است که می خواهد.»

گفتم: دو سال پیش به من گفتی که پیامی را از طریق پست دیپلماسی از اوتاوا به بشار اسد فرستادی، اما به او نرسید. آیا خبر داری چه شد؟ جواب داد: «همان طور که به تو گفتم دو سال و نیم پیش رفتم اوتاوا و با سفیر سوریه در کانادا نامه ای را برای رئیس جمهوری سوریه نوشتم و آن را با یک کیف دیپلماتیک برای او فرستادیم. در آن موقع از او خواستیم که به همراه خانواده اش به درعا برود و رسما در برابر مردم و از طریق تلویزیون به دلیل تعدی ای که به آنها و فرزندانشان توسط نیروهای امنیتی شده است، عذرخواهی کند، و وعده دهد که مرتکبان این رفتارها را بازخواست خواهد کرد، و تاکید کند که دولت آماده دادن خسارت است. اما نامه "گم شد" آن طور که به ما گفته شد به مقصد نرسید. یکی در وزارت امور خارجه عمدا آن را گم کرد. بعد از یک سال نامه را که به زبان انگلیسی بود به عربی ترجمه کردیم و در یکی از روزنامه های سوری به صورت درز پیدا کرده، منتشر کردیم. بشار آن را خواند و گفت: به من چیزی نرسید. به نظر من همه تصمیم ها را در آخر ایران می گیرد، ایران بر همه چیز مسلط است.»

پرسیدم، تماس با اسرائیل همچنان پابرجا است؟ جواب داد: «ارتباط برقرار است. اما هیچ نتیجه ای ندارد. در گذشته سه بار تلاش کردم با اسرائیل تماس بگیرم، همان طور که قبلا به تو گفتم مسئول تماس مستقیم میان رئیس جمهور حافظ اسد با اسرائیلی ها بودم اما شکست خورد. شکست بار اول به دلیل ترور اسحاق رابین بود. شکست مرتبه آخر به دلیل فوت اسد بود که از سوی ایهود باراک با میانجی گری ما پیشنهادهایی دریافت کرده بود و بدون هیچ گونه پیش شرطی با آنها موافقت کرده بود. اما در مرتبه دوم، روزی که اسد پدر و اسرائیل می رفتند که برای مشکل جولان به راه حلی برسند، یکی از کسانی که از طرف اسرائیلی ها با ما کار می کرد خبر را به رسانه ها درز داد و رئیس جمهوری سوریه به سرعت آن را نفی کرد. تا حالا نفهمیدم هدف از درز آن چه بود. این تلاش ها در همان روزهای مذاکرات "وای پلنتیشن" بود. در پایان این دیدار خلاصه به تو بگویم که بشار اسد نباید بر سوریه حکومت کند.»

منبع: النهار / تهیه و ترجمه: سید علی موسوی خلخالی

ادامه دارد...