روابط ایران و همسایگانش تحکیم می‌یابد

دیپلماسی ایرانی: هنگامی که طرف های مذاکره کننده در لوزان تصمیم به نگارش بیانیه مشترک مطبوعاتی کردند، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه به همراه همتای چینی خود، محل مذاکرات را ترک کرد. وزیر امور خارجه روسیه ترجیح داد که نماینده خود را به محل مذاکرات و انتشار بیانیه بفرستد. برخی این اقدام را در راستای کم رنگ بودن نقش روسیه و چین در فرایند مذاکرات و نگارش بیانیه دانستند. این در حالی است که نقش روسیه و چین نسبت به دیگر کشورها در زمان تحریم ها - با توجه به نوع روابط - پررنگ تر است. از سوی دیگر ترکیه نیز سعی داشته در زمان تحریم ها علیه ایران، سهم قابل توجهی را در دور زدن و به دنبال آن سود بیشتر داشته باشد. به همین دلیل پیامدهای بیانیه مشترک بر روابط ایران با این کشورها قابل توجه است. از این رو با سیدعلی سقائیان، سفیر سابق ایران در آذربایجان و ارمنستان گفت وگوی کوتاهی داشته ایم که در ادامه می خوانید:

ارزیابی شما از بیانیه لوزان و افق سیاسی که در آن مطرح شده چیست؟

می توان بیانیه مشترک را در راستای شعار امسال یعنی همدلی و همزبانی دولت و مردم تلقی کرد. اگر همدلی دولت و مردم نبود، راه طولانی ده ساله پیموده نمی شد. این بیانیه مساله ساده ای نیست، بلکه دستاوردهایی برای سیاست خارجی ایران با توجه به حمایت های مقام معظم رهبری و نگاه دولت یازدهم در رابطه با مسایل سیاست خارجی به منظور بیرون آمدن از انزوای سیاسی و رفع ایران هراسی دارد. این بیانیه ثابت می کند که جمهوری اسلامی ایران در راستای رفع تنش گام برداشته و سعی کرده نشان دهد اتهام ها بی اساس بوده است و ایران همواره برای حفظ ثبات نه تنها در منطقه بلکه در دنیا گام برداشته است. در عین حال نشانه دیگری است برای اینکه به دوستان و همسایگان خود نشان دهیم که تمامی تلاش ها و تبلیغات علیه فعالیت های صلح آمیز هسته ای ایران بی اساس است و ایران به سمت ثبات، دوستی و صلح حرکت می کند. این می تواند یک گام محکم برای رفع تنش و ناامنی در منطقه ای باشد که بی دلیل دچار بحران شده است. گرچه در اول راه هستیم.

با توجه به نوع رابطه ایران و روسیه به خصوص در ابعاد اقتصادی، تحریم های اروپا علیه روسیه و همچنین ایران، پیامدهای تفاهم بر روابط این دو کشور به خصوص در منطقه آسیای میانه و قفقاز چه خواهد بود؟

به طور حتم نقش مثبت تمام طرف های حاضر در مذاکرات برای نوشتن بیانیه مشترک یکسان بوده است. اما با توجه به همسایگی روسیه با ایران از طریق دریای خزر و نوع ارتباطات سیاسی- اقتصادی که میان تهران- مسکو برقرار است، این بیانیه، نقش راهبردی روابط دوجانبه دو کشور را بیش از گذشته پررنگتر خواهد کرد. همچنین نقش پررنگ ایران برای ایجاد صلح در منطقه قفقاز و آسیای میانه نیز به اثبات می رسد. این یک حرکت رو به جلو خواهد بود. به خصوص آنکه با توجه به سفر آقای ولایتی به مسکو و وعده پوتین مبنی بر عضویت ایران در پیمان شانگهای، نقش و وزن سنگین ایران در مسایل استراتژیک و راهبردی اثبات خواهد شد.

گفته شده در تدوین بیانیه مشترک، نقش کشورهای اروپایی و آمریکا پر رنگ و نقش روسیه و چین کمرنگ شده است. آیا این وزن دهی قابل تایید است؟

اظهار نظر در این باره زود است، زیرا هنوز به سمت نوشتن برنامه "برجام "- برنامه جامع اقدام مشترک- حرکت نکرده ایم. به طور حتم تحریم های اصلی توسط آمریکا، اتحادیه اروپا و شورای امنیت علیه ایران اعمال شده است. از طرفی همکاری های چین و روسیه در راستای رفع و دور زدن تحریم ها نسبت به اروپا بیشتر بوده است. بنابراین هر کشوری جایگاه خودش را دارد. اتحادیه اروپا با توجه به عضویت نزدیک به 30 کشور، جایگاه خاص خود را در روابط دوجانبه یا چندجانبه با ایران بازی خواهد کرد که این مساله نیز به لغو تحریم ها مربوط می شود. به طور حتم روابط ایران، چین و روسیه در زمان تحریم ها عمیق تر بوده است. گرچه برخی کشورهای اتحادیه اروپا نیز سعی در برقراری روابط با ایران را داشته اند اما به دلیل تحریم هایی که علیه ایران اعمال کردند، دست و بالشان بسته و متضرر شدند. با این حال زود است که در این باره قضاوت کنیم و باید منتظر سه ماه آینده بود.

موضوع دیگر نوع روابط ایران و ترکیه در زمان تحریم ها بوده است. به نظر می رسد اعلام این تفاهم بر روابط دو کشور تاثیرگذار باشد. گرچه طی مدت اخیر شاهد مواضع تندی از سوی رئیس جمهور ترکیه علیه ایران در قضیه یمن بوده ایم، با این حال این تفاهم چه پیامدی را در روابط تهران - آنکارا به همراه خواهد داشت؟

به طور حتم تاثیر منفی نخواهد داشت. ترکیه رابطه بسیار عمیقی با ایران داشته و دارد. ایران و ترکیه دو همسایه بزرگ هستند که باید در راستای تعمیق دوستی و روابط خود بیشتر تلاش کنند. البته اگر اظهارات رییس جمهور ترکیه را مورد بررسی قرار دهیم، در می یابیم که نظرات دقیق و عمیقی نبوده و ایران به صور حتم در یمن نقش خاصی ندارد. این را تمامی کسانی که در صحنه یمن حضور دارند، اذعان داشته و مقامات ایران نیز رسما اعلام کرده اند. ایران و ترکیه باید به دنبال رفع مشکلات منطقه ای و حفظ ثبات در منطقه مهم خاورمیانه و همسایگان خود باشند. به طور حتم رابطه ایران و ترکیه رو به پیشرفت خواهد بود. 

انتشار اولیه: دوشنبه 24 فروردین 1394 / انتشار مجدد: جمعه 28 فروردین 1394