خوش‌بینی کاخ سفید به امضای توافق نهایی با ایران

دیپلماسی ایرانی: امروز سخنرانی بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل آخرین تلاش او برای شکست مذاکراتی که باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا با ایران بر سر پرونده هسته ای این کشور رهبری می کند، است. مذاکراتی که می رود تا به زودی به امضای طرفین برسد و دریچه ای کوچک در روابط تهران و غرب بگشاید.

ایستادن نتانیاهو در برابر کنگره ای با اکثریت جمهوریخواهان بدون هماهنگی قبلی با کاخ سفید به معنای شبه کودتایی است که ائتلاف راست گرایان اسرائیل و امریکا علیه اوباما رقم زده اند. برای همین و برای نخستین بار در تاریخ روابط دو طرف، رهبر مخالفان امریکا، رئیس جمهوری کشور را تحت فشار قرار می دهد و با هم دستی با سفیر اسرائیل توطئه ای تدارک می بینید و از نتانیاهو دعوت می کند که به تریبون مجلسی برود که بیشترین نفوذ را در جهان دارد تا اوباما و سیاست های او را به چالش بکشد.

نقش های شبه متناقضی که نتانیاهو در نیمه های دهه نود داشته شباهت بسیاری با وضعیت فعلی او دارد. در آن موقع نیز او علیه رئیس جمهوری اسبق امریکا، بیل کلینتون توطئه چید که بعد از آن بود رئیس جمهوری امریکا به همراه یاسر عرفات، رئیس فقید حکومت خودگردان فلسطینی و حزب کارگر اسرائیل علیه نتانیاهو وارد عمل شدند و دولت او را سرنگون کردند.  

به هر صورت کاری که اکنون جمهوری خواهان با نتانیاهو به سود اسرائیل کرده اند، اتفاق بی سابقه ای است. این اتفاق به دو دلیل رخ داده است: اول تحت فشار قرار دادن اوباما با تمیز قائل شدن میان مسائل داخلی با عرصه سیاست خارجی و افزایش فشارها به او تا به این ترتیب اوضاع به سود جمهوریخواهان در عرصه سیاسی امریکا و انتخابات پیش رو تغییر کند، دوم این که چون کاخ سفید از او خواسته که در کنگره سخنرانی نکند و این مطالبه را از سال 2011 مطرح کرده او به این ترتیب به نوعی می خواهد با کاخ سفید لجبازی کند.

زمان در نظر گرفته شده برای سخنرانی نیز قابل توجه است، انجام سخنرانی سه هفته قبل از زمان تعیین شده برای امضای توافق میان ایران با مذاکره کنندگان 1+5 مخالفان را به دو صف امریکایی و اسرائیلی تقسیم می کند و این به مثابه آخرین فرصت برای اسرائیل برای شکست مذاکرات محسوب می شود. در عین حال او می خواهد در این مذاکرات درباره امتیازهایی که امریکا به تهران داده است، سخنرانی کند. برای همین است که جان کری، وزیر امور خارجه امریکا نسبت به هر گونه افشای مذاکرات هشدار می دهد و می گوید که نباید نتانیاهو مانع از رسیدن به توافق نهایی با ایران شود. هشدارهای او به آن جا رسیده است که دیگر اسرائیل را در جریان مذاکرات قرار نمی دهد. همچنین کاخ سفید اخیرا دریافته است که نتانیاهو در کاخ سفید تجسس می کند و مثلا محتوای نامه اخیر اوباما به رهبر جمهوری اسلامی ایران، آیت الله سید علی خامنه ای را او فاش کرده است.

در حالی که کنگره در صدور تحریم های شدیدتر علیه تهران ناکام بماند و اگر مذاکرات تا ماه ژوئن آینده به نتیجه نرسد، در آن صورت ممکن است سخنرانی نتانیاهو فرصت تازه ای به وجود آورد تا اوباما را وادار کند تا قبل از هر گونه توافق با ایران و لغو تحریم ها با کنگره به توافق برسد.

اوباما تهدید کرد در صورتی که تحریم های جدیدی بخواهد علیه ایران وضع شود قاطعانه آن را وتو خواهد کرد و با هر لایحه ای که بخواهد لغو تحریم ها را منوط به موافقت نمایندگان کنگره کند نیز مخالفت خواهد کرد. این موضع بی اعتمادی میان کنگره و کاخ سفید را نیز افزایش خواهد داد و سبب خواهد شد تا شکاف حتی بعد از خروج اباما از کاخ سفید در سال 2017 نیز به قوت خود باقی بماند.

منابع غربی می گویند که کاخ سفید برای نخستین بار نسبت به امکان رسیدن به توافق اولیه در 24 ماه جاری خوش بین است و احتمال این که تا ابتدای تابستان توافق نهایی حاصل شود نیز بالا است، توافقی که تضمین می کند ایران به سلاح هسته ای دست نمی یابد و به شکل تدریجی تحریم های ایران را لغو می کند، همچنین در فاصله 10 یا 15 ساله دریچه ای برای عادی سازی روابط تهران با غرب و ورود شرکت های امریکایی به بازارهای ایرانی برای نخستین بار از سال 1979 ایجاد می کند. این سناریو کابوس نخست وزیر اسرائیل را بر سر به رسمیت شناخته شدن ایران هسته ای تحقق می بخشد. همچنین آن چه همیشه می ترسید نیز رخ خواهد داد، فروپاشی شاکله تحریم ها در حالی که همچنان تهدیدهای ایران علیه اسرائیل به قوت خود باقی است.

در آخر این که ایستادن نتانیاهو در برابر نمایندگان کنگره نقطه عطفی در نقش منطقه ای امریکا نیز محسوب می شود. اگر رهبر حزب "لیکود" و متحدانش در کنگره بتوانند مذاکرات هسته ای با ایران را به شکست بکشانند، پیروزی ای برای آنها برای ادامه انزوای بین المللی ایران خواهد بود، در غیر این صورت هر گونه توافقی با ایران دستاوردی تاریخی برای اوباما خواهد بود و آغازگر دور تازه ای از نزدیکی روابط واشنگتن با تهران را رقم خواهد زد و در آینده نزدیک دیگر از ایران چیزی به اسم "محور شرارت" یا "پشتیبان اصلی تروریسم" نخواهیم شنید.

منبع: الحیات/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: سه شنبه 12 اسفند 1393 / انتشار مجدد: دوشنبه 18 اسفند 1393