مانع سانتریفیوژ‌ها در حال کنار رفتن است

 

به گزارش فرارو، خبرگزاری آسوشیتدپرس به نقل از دیپلمات های نزدیک به مذاکرات هسته ای مدعی شد که ایران و آمریکا بر سر یک «مصالحه هسته ای» در حال مذاکره هستند. 

 

به گزارش این خبرگزاری بر اساس این مصالحه که می تواند به دو دهه اختلاف برای اطمینان از اینکه برنامه هسته ای ایران صلح آمیز است، پایان دهد «قرار است که ایران تعداد بیشتری از سانتریفوژهای خود را فعال نگه دارد.» 

 

دیپلمات های که این خبر را به آسوشیتدپرس و نخواستند نامشان افشا شوند مدعی شدند که ایران تعداد بیشتری از سانتریفوژهای خود را به شرطی می تواند فعال نگه دارد که کارایی آن ها در حد پایینی بماند. 

 

بر اساس مصالحه احتمالی، مورد ادعای منابع خبرگزاری آسوشیتدپرس، بیشتر ۱۰ هزار سانتریفوژ ایران فعال باقی خواهد ماند، اما کارآیی آن ها محدود خواهد شد. به این ترتیب ترتیب قابلیت بالقوه ایران برای آنچه ساخت سلاح هسته ای خوانده شده است کاهش خواهد یافت، بدون اینکه جمهوری اسلامی مجبور به برچیدن تعداد زیادی از سانتریفوژهای خود شود. 

 

آسوشیتدپرس در ادامه گزارش خود نوشت که «کار شناسان هشدار می دهند هرگونه کاهش «کارایی» سانتریفوژ ها بسیار سریع تر از کاهش «تعداد» سانتریفوژ ها قابل بازگشت است» و این موضوع نمی تواند به کاهش نگرانی ها نسبت به ایران هسته ایران منجر شود. 

 

در صورت صحت این ادعا و رسیدن ایران و آمریکا به چنین توافق یا مصالحه ای، یک موفقیت دیگر برای تیم مذاکره کننده هسته‎ای کشورمان رقم خواهد خورد. چرا که پیش از آمریکایی خواستار فعال بودن خیلی کمتر از این تعداد سانترفیوژ در ایران پس از توافق جامع هسته ای بودند. 

 

همچنین در صورت حصول چنین توافقی، ایران و ۱+۵ یک گام دیگر به توافق جامع و نهایی نزدیک می شوند. 

 

بر اساس آنچه که منابع غیر رسمی تاکنون اعلام کرده اند، ظرفیت غنی سازی، تعداد سانتریفیوژ ها، زمان اجرای توافق جامع، راکتور آب سنگین اراک و تاسیسات زیرزمینی فردو، تحقیق و توسعه و تحریم ها از جمله اختلافاتی است که در پیش نویس توافق جامع در پرانتز قرار گرفته اند و به نوعی مانع دست یابی دو طرف به توافق جامع و نهایی شده است. 

 

 «توان گریز هسته ای ایران» (Break out) از مهم ترین اختلافاتی بوده که همواره مانع از تحقق توافق میان ایران و گروه ۱+۵ بوده است که در دل آن، اختلافات درباره ظرفیت غنی سازی ایران و تعداد سانتریفیوژ ها نیز نهفته است. 

 

گریز هسته ای مرحله ای است که ایران می تواند به ظرفیت تولید تسلیحات هسته ای دست پیدا کند. به گفته کار شناسان، دولت امریکا افزایش زمان Break out تا حدود یک سال را معیار ظرفیت غنی سازی قابل پذیرش برای ایران می داند در حالی که ایران عقیده دارد «نیاز عملی» تنها معیاری است که در این زمینه می تواند مورد پذیریش قرار گیرد. 

 

تاکنون مشکل اصلی در اینجا بود که خروجی فرمول های ناشی از این دو معیار – یعنی Break out و نیاز عملی ایران - فاصله ای پر نشدنی با هم دارد. 

 

بر اساس فرمول Break out آمریکایی ها، یعنی اگر قرار باشد برنامه غنی سازی ایران به قدری محدود شود که غنی سازی اورانیوم لازم برای یک سلاح (۲۵ کیلو اورانیوم ۲۳۵) حدود یک سال طول بکشد، ایران می بایست نزدیک به ۲ هزار سانتریفیوژ نسل اول در اختیار داشته باشد. 

 

این در حالی است که تاکنون تیم مذاکره کننده هسته ای ایران در مقابل چنین خواسته ای ایستادگی کردند و در برابر این ایستادگی در هر دور از مذاکرات آن ها ناچار می شدند که بر تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران پس از توافق جامع بیفزایند. 

 

به این ترتیب آمریکایی ها خواسته خود را از نزدیک به ۱۵۰۰ دستگاه سانترفیوژ فعال در ایران آغاز کردند و به ۴۵۰۰ دستگاه هم رسیدند. 

 

برخی منابع همچنین خبر داده بودند که در آخرین دور مذاکرات هسته ای دوجانبه ایران و آمریکا در ژنو که ابتدا با دیدار محمد جواد ظریف و جان کری آغاز شد، سطح خواسته آمریکایی ها به ۶۵۰۰ سانترفیوژ هم رسیده بود. 

 

با این حال این تعداد سانترفیوژ آن میزانی نبود که تیم مذاکره کننده هسته ای ایران را راضی کنند و آن ها همچنان خواسته خود را فعال بودن نزدیک به ۱۰ هزار سانترفیوژ اعلام کردند. 

 

از این رو اصرار آمریکا بر کاهش ظرفیت غنی سازی ایران و پافشاری تیم مذاکره کننده هسته ای کشورمان در برابر این خواسته چشم انداز دستیابی به توافق را تا حدود زیادی مبهم کرده بود. 

 

با این حال به نظر می رسد که دولت باراک اوباما، رییس جمهور آمریکا که سخت نیازمند رسیدن به توافق هسته ای با ایران است تا جبران برخی وعده های عمل نشده خصوصا در حوزه سیاست خارجی به واسطه این توافق را بکند در برابر خواسته ایران کوتاه آمده و حاضر شده است در مذاکره با ایران با تعداد ۱۰ هزار سانترفیوژ فعال در ایران موافقت کند. 

 

هر چند اوباما برای عملی کردن چنین توافقی با مخالفان جدی به خصوص در کنگره آمریکا روبرو است چرا که به بر اساس آنچه آسوشیتدپرس گزارش کرده است «کاهش «کارایی» سانتریفوژ ها بسیار سریع تر از کاهش «تعداد» سانتریفوژ ها [برای ایران] قابل بازگشت است.» 

 

آمریکایی ها برای این خواستار کاهش تعداد سانترفیوژهای فعال در ایران بودند که راه اندازی مجدد آن بسیار زمان بر خواهد بود. اما در صورت کاهش کارایی یعنی کاهش سرعت غنی سازی بدون کم شدن تعداد دستگاه های فعال ایران هر زمانی احساس کند که طرف مقابل خلف وعده کرده است به سرعت می تواند ظرفیت غنی سازی خود را به قبل از توافق جامع بازگرداند. 

 

بر این اساس رسیدن به چنین توافق و مصالحه ای برای تیم مذاکره کننده هست ای ایران یک موفقیت محسوب می شود.