راه دیگری غیر از کاهش تعداد سانتریفیوژها هست

پل پیلار، که سابقه 28 سال حضور در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را دارد و هم اکنون در دانشگاه جرج تاون به تدریس مشغول است معتقد است که برای رسیدن به توافق جامع هسته ای میان ایران و گروه 1+5 می توان از توافقات مهمی که در سال های گذشته میان قدرت های بزرگ جهان حاصل شده همچون پیمان استارت الگو گرفت.

به گزارش مهر، مذاکرات هسته ای ایران وارد مراحل حساسی شده و در این بین برخی کارشناسان امکان رسیدن به توافق جامع هسته ای تا تاریخ 24 نوامبر را امکان پذیر می دانند به نحوی که مقامات روسی از حصول بیش از 90 درصد توافق خبر می دهند.

در همین رابطه عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره کننده هسته ای ایران، در جلسه کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در روز دوشنبه 28 مهر اعلام کرد که با وجود اینکه آمریکا در مذاکرات نیویورک و وین قبول نمی کرد ایران بیش از 1300 سانتریفیوژ روشن داشته باشد اما در مذاکرات اخیر پذیرفت که ایران 4000 سانتریفیوژ روشن داشته باشد.

با وجود این اخبار، هنوز اختلافاتی میان ایران و کشورهای 1+5 از جمله موضوع تعداد سانتریفیوژها وجود دارد که موجب شده بدبینی هایی در مورد حاصل نشدن توافق جامع تا تاریخ معین بوجود بیاید. برای اطلاع بهتر از فرایند مذاکرات با پروفسور «پل پیلار» که سابقه 28 سال حضور در سازمان سیا را داشته و برای مدتی نیز ریاست تحلیل عملیات های سازمان سیا در خلیج فارس بر عهده او بوده به گفتگو نشستیم.

پروفسور پل پیلار در سال 2005 میلادی پس از 28 سال حضور در سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سازمان سیا) بازنشسته شد. آخرین پست وی در سازمان سیا افسر اطلاعات ملی در امور شرق نزدیک و جنوب آسیا بود. البته پیلار پیش از این پست مسئولیت های متعددی را در اختیار داشت که از جمله آنها می توان بر ریاست واحدهای تحلیل عملیات های سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار سابقه حضور در شورای امنیت ملی امریکا به عنوان یکی از اعضای اصلی آن را نیز دارد.

پیلار در این گفتگو عنوان داشت که امکان رسیدن به توافق تا تا تاریخ 24 نوامبر بسیار زیاد است اما این به شرطی است که طرفین نگاه کلی به موضوع داشته باشند و از محدود کردن برنامه هسته ای ایران به تعداد سانتریفیوژها خودداری کنند.

آیا امکان آن وجود دارد که ایران و کشورهای 1+5 تا مهلت تعیین شده یعنی 24 نوامبر به توافق جامع هسته ای برسند؟

رسیدن به توافق تا زمان تعیین شده 24 نوامبر مطمئنا امکان پذیر خواهد بود. پایه های توافقی که برآورنده نیازهای هر دو طرف باشد وجود دارد و تنها نگرانی موجود در این رابطه آن است که آیا مخالفانی که هم در امریکا و هم در ایران حضور دارند، به قدری قدرت دارند که توافق احتمالی را برهم بزنند یا خیر. چارچوب یک توافق دست یافتنی که منافع هر دو طرف را تامین کند در برنامه اقدام مشترک که در نوامبر سال گذشته به امضای ایران و کشورهای 1+5 رسید وجود دارد. این معادله شامل ادامه برنامه هسته ای ایران همراه با انجام بازرسی ها و نظارت بر فعالیت هسته ای ایران به منظور اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای این کشور می شود. اگر تا ماه نوامبر به توافق برسیم این احتمال وجود دارد که برخی از جزئیات اضافی نیز برای پیاده سازی آن مورد استفاده قرار بگیرند. این وضعیت شبیه همان اتفاقی است که بعد از امضای برنامه اقدام مشترک در سال گذشته بوجود آمد و البته اجرای جزئیات این توافقنامه از ماه ژانویه آغاز شد.

موضع فعلی آمریکا و ایران در مذاکرات هسته ای به چه شکل است؟

هر دو طرف با حسن نیت در حال مذاکره هستند. مذاکره کنندگان نیز بر اساس این دیدگاه که هنوز امکان رسیدن به توافق تا ماه آینده وجود دارد به گفتگوها ادامه می دهند. در حالیکه مذاکرات ایران و آمریکا مهترین بخش از مباحث مربوط به توافق هسته ای است، اما با این وجود گفتگوهای هسته ای همچنان مذاکراتی چند جانبه است و حضور سایر اعضای گروه 1+5 نیز در مذاکرات مهم است. با توجه به اینکه مذاکرات از چه زمانی آغاز شده و تا چه زمانی ادامه می یابد و همچنین مواردی که در آن مطرح شده می توان گفت اظهارات "سرگئی لاوروف" وزیر امور خارجه روسیه که اخیرا گفته بود 95" درصد از توافق جامع هسته ای بدست آمده" صحیح باشد. البته باید گفت که پنج درصد باقی مانده همچان مواردی مشکل محسوب می شوند.

کشورهای 1+5 و ایران چگونه ممکن است بر سر تعداد سانتریفیوژها به توافق برسند؟

اگر موضوع هسته ای ایران و وضعیت برنامه غنی سازی اورانیوم در این کشور را فقط با تعداد سانتریفیوژها تعریف کنیم آنگاه رسیدن به توافق مشکل می شود. با این وجود خوشبختانه موارد دیگری نیز وجود دارند که می توان از آنها برای رسیدن به راه حلی سازنده جهت از بین بردن اختلافات (پل زدن بین شکاف ها) استفاده کرد. برای مثال، سانتریفیوژها می توانند باقی بمانند اما ارتباط میان آنها قطع شده و از مدار تولید حذف شوند. و یا اینکه کاهش کلی سانتریفیوژها مطرح نباشد بلکه محدودیت فقط شامل سانتریفیوژهای فعال شود و این می تواند شبیه توافقی باشد که میان امریکا و اتحاد جماهیر شوروی برای کاهش تسلیحات استراتژیک (پیمان استارت) بدست آمد. در این توافق شمار کلی تسلیحات استراتژیک شامل فرایند کاهش نمی شدند بلکه فقط تسلیحاتی که بر روی پرتابگرها مستقر شده بودند شامل این توافق می شدند. همچنین محدودیت ها می تواند شامل میزان اورانیومی که در سطح پائین غنی شده که ایران در اختیار دارد شود؛ محدودیتی که برخی از این موارد را پوشش داده و به عنوان محدودیتی برای تعداد سانتریفیوژها محسوب شود.