پشت پرده عدم حضور ایران در ائتلاف ضد داعش
ایالات متحده در روزهای اخیر تلاش گسترده ای را سازماندهی کرده تا بتواند آنچه را که ائتلاف جهانی علیه داعش می نامد را ایجاد کند.ائتلافی که البته نام ایران به عنوان یکی از کشورهای عضو آن به چشم نمی خورد.
این در حالی است که هم دولت عراق و هم اقلیم کردستان عراق کمک های ایران در متوقف کردن پیشروی داعش را به صراحت در محافل گوناگون،آشکارا و نهان تشریح کرده اند.
با این وجود اکنون این سوال برای افکار عمومی ایرانیان مطرح شده است که آیا ایران نخواسته در این ائتلاف شرکت کند و یا آمریکا اجازه نداده که ایران در ائتلاف ضد داعش شرکت کند.
آیا آمریکا اجازه نداد ایران در ائتلاف ضد داعش شرکت کند؟
برخی از تحلیل گران داخلی و خارجی که اطلاعات دقیقی از فعل و انفعالات شکل گرفته در جریان ایجاد این ائتلاف ندارند؛ در مطالب شان می گویند که آمریکا و برخی کشورهای حاضر در ائتلاف، علاقه مند به رسمیت بخشی به نقش و جایگاه ایران آن هم در آستانه مذاکرات حساس هسته ای نیویورک نیستند.لذا طبیعتا طراحان سیاست خارجی و البته برخی متحدان منطقه ای آمریکا، علاقه مند به حضور ایران در چنین ائتلافی نبوده و نیستند، اما بنا بر اطلاعات موجود این تحلیل،تحلیل درستی نیست چرا که بر اساس اطلاعات موثق از منابع مطلع مقام های مختلف آمریکایی مدت ها پی گیر جلب مشارکت ایران در ائتلاف ضد داعش بودند؛به طوری که از همان ابتدای بحران داعش مقامات آمریکایی برای جلب همکاری ایران،تلاش گسترده ای را برای ارتباط گیری با سفرای ایران در دیگر کشورها به عمل آوردند و حتی تلاش برای این ارتباط گیری را به سطوح بالاتر از سفرای ایران رساندند، اما نهایتا نتوانستتند که موفق به جذب ایران در ائتلافی پر حرف و حدیث چه از لحاظ مشروعیت و چه از نظر کارایی برای مقابله با داعش گردد.
در کنار تلاش های ایالات متحده برای ارتباط گیری با ایران برای شرکت در ائتلاف،سخنرانی مهم هفته گذشته اوباما که مشکل اعراب سنی را نه ایران شیعه، که تروریست های سلفی دانسته بود، از دیگر اقدامات ایالات متحده برای مشارکت ایران در ائتلاف علیه داعش بود. سخنرانی که البته آن هم در جلب مشارکت ایران در ائتلاف ضد داعشی به رهبری آمریکا ناکام بود.
پس از ناکامی چنین تلاش هایی بود که مقامات ایالات متحده نعل وارونه زدن را آغاز کرده و اعلام کردند کهآنان نخواسته اند که ایران در ائتلاف باشد و در این زمینه گفتند که ایران شرایط حضور در ائتلاف را ندارد ؛ وزیر خارجه آمریکا حتی پیش تر هم رفت و گفت چون ایران خود حامی تروریسم است نمی تواند در ائتلاف ضد تروریسم شرکت کند. جان کری اما هیچ گاه از تلاش های کشورش برای جلب حمایت و مشارکت ایران نگفت و نخواهد گفت که ایران بود که به دلایلی حضور در این ائتلاف را نپذیرفت.
چرا ایران نخواست در ائتلافی به رهبری آمریکاعلیه داعش شرکت کند؟
نخستین دلیل عدم شرکت ایران در این ائتلاف رویکرد ایران به حاکمیت ملی عراق بود که معتقد است هر کمکی که ایران می تواند را در اختیار حاکمیت سیاسی در بغداد و مقام های اقلیم کردستان قرار دهند.ایران همواره معتقد است که بحران های داخلی کشورهای منطقه و مصاف شان با تروریسم لازم است با مدیریت حاکمیت داخلی کشورهای منطقه و کمک همسایگانی که پیوندهای عمیق فرهنگ و سیاسی دارند حل و فصل گردد و از باز شدن پای قدرت های غربی به کشورهای اسلامی همیشه احتراز کرده است.
در مقابله با بحران داعش هم آنچنان کمک های ایران موثر و تعیین کننده بود که مقامات حکومت مرکزی در بغداد و همچنین مقامات اقلیم کردستان نتوانستند به تاثیر این کمک ها در توقف وشکست های بعدی داعش اعتراف نکنند.
دومین دلیل ایران برای عدم شرکت در چنین ائتلافی به مواضع دو گانه کشورهای عضو ائتلاف در قبال داعش بر می گردداغلب کشورهای عضو ائتلاف مستقیم و غیر مستقیم از داعش و فعالیت های آن حمایت کرده اند یا حداقل تا زمانی که خطر داعش متوجه شهروندان و امنیت خود آنان نبود،مخالفتی هم با آن نمی کردند.ایالات متحده مشخصا تا زمانی که داعش دو خبرنگار این کشور را سر نبریده بودند،مخالفتی با داعشی ها به صورت جدی نداشت.نکته بسیار قابل توجه اینکه دو خبرنگار آمریکایی که توسط داعش سربریده شده بودند را مخالفان دولت بشار اسد در سوریه که از حمایت آمریکا بر خوردارند،دستگیر کرده و در نهایت در ازای چند هزار دلار به داعشی ها فروختند.مخالفان معتدل بشار اسد، همان تروریست هایی هستند که آمریکا پول و سلاح در اختیار آنان قرار می دهد! حال اینکه توقع داشته باشندکه ایران در چنین ائتلاف هایی آن هم به رهبری آمریکا حضور داشته باشد،دور از تعقل و خردورزی حداقلی است.
سومین دلیل ایران برای عدم شرکت در این ائتلاف گمان ایران بر نمایشی بودن چنین اقدامی از سوی ایالات متحده آمریکاست.ظنی که با مرور اقدامات مشابه آمریکا در عراق و افغانستان قریب به یقین می نماید.آمریکا نه در افغانستان جدیتی برای مبارزه واقعی با طالبان و القاعده از خود نشان داد و نه در عراق با القاعده و سران باقی مانده حزب بعث وارد درگیری جدی پس از سقوط صدام شد و از این گروه ها به صورت مستقیم و غیر مستقیم،با علم به فعالیت های تروریستی آنان،برای ایجاد توازن با دولت شیعی در عراق استفاده کرد.در همان ابتدای بحران داعش هم برخی تحلیل گران غربی،بحران داعش را نبرد انسان های بد نامیدند و از اینکه دشمنان آمریکا همدیگر را در عراق و سوریه می کشند،استقبال کردند.
جمهوری اسلامی ایران هر گاه که نیت جدی و نه نمایشی با تروریسم بوده، عزم جدی خود را نشان داده است،اما اکنون و زمانی که مستقیما با حاکمیت عراق در ارتباط است،چه انگیزه ای برای حضور در این نمایش باید داشته باشد؟
همه این مباحاث البته به معنای اتخاذ سیاست انزواگرایانه در قبال بحران های منطقه نیست،چنانکه عده ای گمان می کنند چون داعش خطری را متوجه امنیت و مرزهای ایران نمی کند و نیروهای نظامی توانمند برای مقابله با آنان وجود دارد، ایران وارد مسائل مربوط به عراق و ائتلاف نگردد.
توصیه این است که ایران به عنوان قدرتی که امنیت منطقه برای او ارزشی بنیادین است،با حساسیت بحران عراق را دنبال کرده و در کنار کمک به حاکمیت مرکزی و اقلیم در عراق،در جهت ائتلاف سازی های واقعی تر که هدف جدی مبارزه با تروریسم را داشته باشد،پتانسیل خود را بالفعل نماید.
نظر شما :