جدال بر سر دموکراسی و انتخابات آزاد

دیپلماسی ایرانی: اعتراض های یمن کار را به درگیری دولت علیه معترضان_ حوثی ها _ کشاند. معترضانی که خواستار برکناری دولت و ایجاد تغییرات اصلاحی در نظام سیاسی این کشور بودند اما دولت تنها به ارایه طرحی در این زمینه اکتفا کرد. طرحی که به گفته کارشناسان یک طرح فریبکارانه برای ایجاد انشقاق میان حوثی ها به منظور ادامه یا عدم ادامه اعتراض ها است. در این طرح علاوه بر برکناری دولت به کاهش فرآوردهای نفتی نیز اشاره شده است. در این میان گروه های تندرو القاعده به حملات خود علیه حوثی ها ادامه می دهند و در صدد تضعیف این گروه از خواسته هایشان هستند. از سویی دیگر عربستان علاوه بر تعطیلی سفارت خود در صنعا، بارها نسبت به دخالت نظامی علیه حوثی ها هشدار داده است. عربستان همواره از تحولات اصلاحی در کشورهای خاورمیانه، خلیج فارس و شمال آفریقا واهمه داشته که مبادا دامنه آن متوجه خودش شود از این رو همواره در پی سرکوب حرکت های اعتراضی مردم به روش های مختلف بوده است. همچنین دولت یمن ثابت کرده است که نمی تواند خارج از  فشارهای عربستان تصیمی هایی  برای همگرایی ملی  در نظر بگیرد. بنابراین همواره  دستورات خود را از ریاض  کسب می کند.  در مورد دلایل بحران و آینده سیاسی یمن با جعفر قنادباشی کاشناس مسایل خاورمیانه و شمال آفریقا به گفت وگو پرداختیم که می خوانید:

بر اثر فشارهای معترضان_ حوثی ها_ دولت یمن طرح های ارایه داد که این طرح مورد قبول معترضان قرار نگرفت و همچنان اعتراض ها نسبت به فرایند سیاسی در این کشور ادامه داشته و به خشونت کشیده شده است. علت اصلی این اعتراض چیست؟

ادامه اعتراض های حوثی ها به عدم تحقق خواسته های آنها مربوط می شود. به خصوص آنکه خواسته های اصلی آنها از سوی دولت نادیده گرفته شده است. آنها بر این عقیده اند، گرچه دولت کنونی منحل شده، اما آمدن دولت جدید با همان ترکیب قبلی، به نوعی بازگشت است. در مورد طرحی که دولت ارایه کرده مبنی بر کاهش فرآورده های نفتی نیز باید گفت این یک طرح فریبکارانه است. زیرا با این کار تعداد طرفداران حوثی ها را کاهش می دهند. دولت با این اقدام فریبکارانه میان معترضان و طرفداران حوثی ها اختلاف ایجاد می کند. این مساله در گذشته توسط نظام های دیکتاوری زیاد اتفاق افتاده است. حکومت بر این باور است که با این اقدام میان طرفداران حوثی ها این سوال مطرح می شود که آیا اعتراض ها ادامه پیدا کند یا نه. شاید مهم ترین دلیل مخالفت حوثی ها بازگشت به تصمیماتی است که در گفت وگوی ملی گرفته شد. در گفت وگوی ملی که یک سال به طول انجامید قرار بر این بود دولتی که بر سر کار می آید، منحصر به احزاب خاص و شخص منصور هادی نباشد، بلکه همه احزاب و گروه ها در برپایی دولت جدید مشارکت داشته باشند.  از این رو احساس می کنند چنین اتفاقی روی نداده و دولت خواسته حوثی ها مبنی بر بازگشت به گفت وگوی ملی را نادیده گرفته است.حوثی ها خواستار دولتی هستند که همه مردم را نمایندگی کند. آنها خواستار دموکراسی در یمن هستند اما دولت خواستار انحصارگرایی در حکومت و تحمیل نوعی دیکتاتوری است. زیرا دموکراسی به معنای واقعی زمانی روی می دهد که دولت نماینده همه احزاب و گروه ها یا نماینده اکثریت مردم باشد که در حال حاضر چنین اتفاقی در یمن نیافتاده است. حوثی ها معتقدند دولت کنی انقلاب و ضد انقلاب است. درواقع دولت در حال احیای حکومت سابق و کنار گذاشتن انقلاب است.

در صورتی که حوثی ها به اعتراض های خود ادامه دهند، فرایند سیاسی یمن به چه سمتی خواهد رفت؟

گزینه ها و فرصت هایی پیش روی دولت کنونی بوده که آنها را به کار گرفته که البته کارآمد هم نبوده است. دولت انواع اصلاحات و حتی انواع تطمیع را برای روسای قبال انجام داد. همچنین انواع تهدیدهای نظامی داخلی و خارجی را به عنوان یک سناریو به کار گرفت. از جمله تهدیدات نظامی عربستان و ناو آمریکایی علیه حوثی ها و هچنین به کارگیری نیروهای تکفیری در شمال و شمال شرق است.  اما اکنون تیری در ترکش برای مقابله با حوثی ها ندارد. زیرا حوثی ها به صورت آرام آمدند و بهانه ای به دست حکومت برای سرکوب ندادند.

حوثی ها بارها اعلام کردند که خواستار اصلاحات هستند و نه آن چیزی که در سوریه، تونس، لیبی و حتی مصر روی داد. اگر حکومت به خواسته های آنها تن ندهد، آیا یمن نیز شاهد تحولاتی همانند مصر، لیبی و دیگر کشورها خواهد بود؟

دیدگاه حوثی ها با گروه های معارض در برخی کشورها از جمله سوریه و لیبی متفاوت است. حوثی ها در عرصه عمل دموکراسی را رد نمی کنند. چالش آنها با حکومت نیز بر سر دموکراسی، انتخابات آزاد و هر فرد یک رای است. اما در سوریه گروه های معارض مساله خلافت اسلامی را مطرح می کردند و هیچگونه انتخاباتی را  نمی پذیرفتند. از طرف تفاوت دیدگاه در پذیرفتن مسایل شرعی نیز هست. حوثی ها برای حکومت داری از اجتهاد به عنوان تکلیف شرعی اسلامی بهره می برند در حالی که القاعده و جبهه النصره اجتهاد را کنار می گذارند و بسته و جزمی دستورات اسلام را اجرا می کنند. بنابراین تفاوت ماهوی در سطح یمن مشاهده می شود.  در حال حاضر گروه های القاعده و داعش که تحت عنوان جبهه الانصار الدولت الاسلامیه با انصار الله متفاوت هستند. گرچه انصارالله سلاح در دست دارد اما این سلاح برای دفاع از خود در مقابل تهاجمات ارتش، عربستان یا گروه های داعش و القاعده بوده است. هیچگاه شروع کننده نبوده و در صدد اقداماتی که گروه های دیگر انجام می دهند، نبودند.

عربستان سفارت خود در صنعا را تعطیل کرد. در عین حال که پیش از این عربستان تهدیدهایی را متوجه حوثی ها کرده بود. رویکرد عربستان به تحولات اخیر چه خواهد بود؟

عربستان در برابر هرگونه تحول دموکراتیکی که در یمن روی دهد آسیب پذیر است. کما اینکه آسیب پذیری عربستان در برابر مصری که در فاصله بسیار دوری قرار داد، وجود داشته و به همین دلیل به مصر کمک کرد تا مردم سالاری از بین برود. در این زمینه نیز نزدیک به 25 میلیارد دلار هم ریاض و هم دیگران در مصر هزینه کردند تا اثرات انقلابی بر روی عربستان نگذارد. حال این آسیب پذیری در مورد یمن به دلیل هم مرز بودن بیشتر است. از این رو عربستان انواع فعالیت ها را صورت داده و می دهد. از جمله اینکه با دادن وعده های هنگفت از جمله وعده های دلاری و خرید اسلحه، دولت های غربی در شورای امنیت بیانیه ای را صادر و دیگر کشورها را نیز به منظور محکوم کردن حوثی ها ترغیب کردند. علاوه بر این عربستان به صورت مستقیم نیروهای نظامی را در مرز مستقر کرده و به صورت آشکارا حوثی ها را تهدید به مداخله نظامی کرده است. حتی اهرم های دیگری را در قالب جنگ های وکلاتی از طریق گروه های تکفیری استفاده کرده است.

انتشار اولیه : سه شنبه 18 شهریور 1393 / باز انتشار : دوشنبه 24 شهریور 1393