از زمزمه های تمدید مذاکرات تا مطالبه کاهش تعداد سانتریفیوژها

دیپلماسی ایرانی: آنچه تا کنون از ماراتن مذاکرات هسته ای وین به نظر می رسد این است که محتمل ترین نتیجه در پایان فرجه شش ماهه مذاکرات هسته ای که یکشنبه 29 تیرماه به سر می رسد، تمدید مذاکرات برای چند هفته یا چند ماه است. ایران و گروه 1+5، در برنامه اقدام مشترک که نوامبر گذشته در ژنو به دست آمد، تمدید مذاکرات را پیش بینی کرده بودند و اکنون به نظر می رسد با توافق طرفین باید این فرجه تمدید شود.

رویترز در گزارشی در این زمینه نوشت در حالی که ایران به تمدید مذاکرات می اندیشد، آمریکا به دنبال کاهش ظرفیت غنی سازی ایران و تعداد سانتریفوژهاست. واشینگتن می گوید اگر ایران به دنبال توافقی است که در آن تحریم ها لغو شوند، باید کمیت و کیفیت غنی سازی را کاهش دهد.

جان کری، وزیر خارجه آمریکا که از واشینگتن رهسپار وین شده بود تا از نزدیک با محمد جواد ظریف، همتای ایرانی خود مذاکره کند، پس از سه روز رایزنی اعلام کرد تعداد 19 هزار سانتریفوژی که ایران هم اکنون در اختیار دارد، بسیار زیاد است. به گفته او پیشرفت های قابل ملاحظه ای در مذاکرات انجام شده است اما شکاف ها نیز باقی مانده اند.

 در مقابل ظریف نیز در کنفرانس خبری روز گذشته خود تاکید کرد پافشاری بر تعداد سانتریفوژها بی نتیجه است. همچنین او در گفت و گو با نیویورک تایمز این ایده را مطرح کرد که تهران برای چند سال کوتاه، پیش از توسعه ظرفیت غنی سازی، ظرفیت کنونی غنی سازی را حفظ کند. دیپلمات ها نیز می گویند ایران این ایده را در هفته های اخیر پای میز مذاکره مطرح کرده بود. آنگونه که ظریف می گوید این محدودیت ها باید پس از 3 تا 7 سال برداشته شوند اما مقامات آمریکایی ادعا می کنند می خواهند این محدودیت ها بیش از یک دهه برقرار باشد.  از سوی دیگر رهبری عالی جمهوری اسلامی نیز چندی پیش تاکید کرده بودند ایران به 190 هزار سانتریفوژ نسل اول نیاز دارد.

در حال حاضر هر چند طرفین هنوز به طور رسمی تصمیم تمدید مذاکرات را اعلام نکرده اند اما دیپلمات های غربی می گویند احتمال ادامه یافتن مذاکرات پس از 20 جولای وجود دارد. یک دیپلمات غربی در این زمینه به رویترز گفت:از آنجایی که نهایی کردن توافقنامه تا روز یکشنبه اهمیت زیادی دارد، این احتمال وجود دارد که مذاکرات در ماه های آینده نیز ادامه پیدا کند. او همچنین به پیش رو بودن ماه آگوست و تعطیلات در اغلب کشورهای غربی اشاره کرد و گفت احتمالا در این ماه وقفه ای در مذاکرات ایجاد خواهد شد. دیپلمات ها می گویند موضوع تمدید مذاکرات در روزهای آینده مورد بحث قرار می گیرد.

به موجب برنامه اقدام مشترک ژنو، تمدید شش ماهه مذاکرات به لحاظ تئوریک عملی است. اما از هم اکنون کنگره آمریکا علیه آن موضع گیری کرده است. از سوی دیگر کری در بازگشت به واشینگتن چشم انداز توافقنامه جامع و راه پیش رو در صورت عدم دستیابی به توافق تا 20 جولای را با باراک اوباما و رهبران کنگره مطرح می کند.

نیویورک تایمز نیز در گزارشی در این زمینه نوشت، تیم مذاکره کننده آمریکا بر این باور است که تمدید کوتاه تر مذاکرات، ثمربخش تر خواهد بود. به گزارش این روزنامه آمریکایی، مقامات واشینگتن در مورد فاکتورهای متعددی در این مذاکرات نگران هستند. در حالی که این توافق ظرفیت تولید اورانیوم غنی شده ایران را برای چند سال محدود می کند، تهران همچنان قادر خواهد بود عملیات توسعه و تحقیقات هسته ای را ادامه دهد و سانتریفوژهای جدید را پس از ملغی شدن توافق، نصب کند.

ناظران بین المللی می گویند اشاره تلویحی ظریف به انعطاف پذیری و اشاره کری به پیشرفت در مذاکرات به قدر کافی زمینه لازم برای ادامه مذاکرات پس از 20 جولای را ایجاد می کند. این در حالی است که پیشنهاد ایران با هدفی که کری و دیگران در سال گذشته به دنبال آن بودند در تضاد است. یک راهکار دایمی که برای اطمینان از ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران و طولانی کردن راه ورود ایران به باشگاه هسته ای هدفی بود که غرب آن را دنبال می کرد.

گری سیمور، عضو سابق شورای امنیت ملی در دولت اوباما می گوید پیشنهاد ظریف برای دستیابی به توافق نهایی کافی نیست اما برای تمدید مذاکرات کفایت می کند. اولی هاینونن، مقام سابق آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در مصاحبه ای اعلام کرده است پیشنهاد ایران می تواند زمان مورد نیاز برای تولید مقادیر کافی اورانیوم غنی شده به منظور ساخت سلاح را افزایش دهد. اما به نظر نمی رسد این پیشنهاد برای توافق راهگشا باشد. دیوید آلبرایت، کارشناس هسته ای نیز می گوید پشنهاد ظریف حاکی از باقی ماندن شکاف های اساسی بین دو طرف است و ایران نمی خواهد پیشنهاد های معقولی ارایه کند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10