فرصت طلایی همکاری میان تهران - واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: در صورتی که قرار باشد دولت دیگری به جز دولت عراق از پیشروی نیروهای داعش در غرب این کشور نگران باشد، این دولت می تواند یکی از کشورهای همسایه خاورمیانه ای عراق و در کنارش ایالات متحده باشد. از انجایی که هر گونه اقدام خارجی می تواند در آنچه عراق می گذرد تغییر ایجاد کند این کار باید توسط کشورهای همسایه عراق انجام گیرد. با این حال ما در ایالات متحده به دو دلیل به سختی این مسئله را درک می کنیم.

نخست گرایش ذاتی امریکا برای یکسان فرض کردن مشکلات در هر نقطه جهان با مشکلاتی است که تصور می شود حل آن در ظرفیت امریکاست و بنابراین امریکا باید این مشکلات را حل کند. به عبارت دیگر این گرایش تمایل به این است که ایالات متحده به عنوان پلیس جهان تصور شود؛ اگرچه همه این موضوع را انکار خواهند کرد.

دلیل دیگر گرایش قوی تر به این تفکر است که دیگر بازیگران عرصه جهانی را به عنوان لیستی غیرقابل تغییر از دوستان و دشمنان فرض کنیم. در حالی که چشمان خود را بر روی آنچه لیست اول انجام می دهد می بندیم و اقدامات آنهایی که در لیست دوم قرار دارند را محکوم می کنیم درک نکرده ایم که کشورهای دیگر بدون توجه به برچسبی که ما به آنها می زنیم منافعی دارند که با ما در آن سهیم هستند و یا با یکدیگر دچار تضاد منافع هستیم.

داستان داعش منجر به این شده است که کشورهای عرب خلیج فارس و به خصوص عربستان سعودی به فکر فرو رفته و آنها را وادار به ارزیابی مجدد برخی از سیاست هایشان کرده است. سعودی ها مانند امریکایی ها عادت دارند که جهان را به دو دسته غیرقابل تغییر دوست و دشمن تقسیم کنند با این تفاوت که دسته بندی سعودی ها بر اساس ضوابط فرقه ای تعریف می شود. از نظر سعودی ها، سنی خوب است و شیعه بد. اما داعش یک گروه سنی شرور است و اینکه سعودی های داخل و خارج حکومت قطعا درک کرده اند که این خبر خوبی نه برای شیعیان است و نه برای خود آنها. آل سعود می توانست با انگیره های مثبت ، به صورت مستقیم و با هدف تقویت اوضاع و نقش سیاسی سنی ها بر دولت ملکی تاثیرگذاری داشته باشد و به این ترتیب درخواست اصلی داعش را به چالش بکشد. اما آل سعود باید در ابتدا بر عدم تمایل خود برای معامله با مالکی غلبه کنند.

با این حال یکی از کشورهای همسایه عراق که شاید بیشترین نگرانی را از داعش دارد ایران است. داستان داعش یکی از برجسته ترین و واضح ترین نمونه هایی است که در آن منافع ایران و امریکا هماهنگ است. تهران و واشنگتن هر دو می خواهند داعش متوقف شود. بیانیه های عمومی ایران در مورد این هدف روشن بوده است.

اکنون فرصتی طلایی برای هماهنگی مثمر ثمر بین تهران و واشنگتن درباره پیام هایی که به مالکی فرستاده می شود و فشارهایی که به وی وارد می شود وجود دارد. در صورتی که ایران و ایالات متحده هر دو - به عنوان دو کشور خارجی که آینده مالکی بیشترین وابستگی را به آنها دارد- موضع یکسانی را درباره نیاز به گذر از شیوه غیرسازنده حکومت داری فعلی به وی بگویند چنین فشاری می تواند تاثیری بسیار سازنده ای در پی داشته باشد. اگر چه ایرانی ها در نهایت از خروج اکثریت شیعه عراق از سلطه سیاسی اهل سنت خوشحال هستند اما با این وجود آنها به اندازه کافی هوشمند هستند که درک کنند عملکرد مالکی بیشتر یک نسخه برای بی ثباتی بی پایان و افراط گرایی سنی ها است چیزی که نه ایرانی ها می خواهند و نه ما.

ایالات متحده و ایران ظرف یک سال گذشته خردمندانه بر روی مسئله هسته ای تمرکز کرده بودند برای اینکه فرایند مذاکرات با گسترش زودرس همکاری های دو جانبه دچار پیچیدگی نشود. حملات داعش می تواند دلیلی برای شروع زودتر این همکاری های دوجانبه باشد.

در صورتی که ایران شروع به انجام اقدامات موثرتری مانند وارد کردن نیروهای سپاه پاسداران به جنگ کند این اقدام احتمالا زنگ هشدار همیشگی را میان برخی مفسرین در ایالات متحده به صدا در می آورد مبنی بر اینکه ایران هر کاری که می خواهد در منطقه انجام می دهد. این هشدار نابجا خواهد بود. هدف اصلی که برای ما هم مهم است شکست داعش است. به طور گسترده تر آنچه ایرانی ها در عراق می خواهند این است که از بازگشت رفتارهای تهاجمی به عراق مانند آنچه که در دهه 1980 توسط صدام حسین رخ داد جلوگیری کنند. جلوگیری از بروز چنین رفتاری از سوی عراقی ها قطعا با منافع ایالات متحده سازگار است.

راه اندازی یک جنگ پرهزینه و بزرگ از سوی ایالات متحده علیه صدام حسین اغلب و به درستی به عنوان اقدامی به نفع ایران از سوی امریکا تلقی می شود. آیا این جوانمردانه نیست که ایران در برخورد با وضعیت فعلی اقدامات بزرگتری انجام دهد؟

و اگر در این کار ایرانی ها هزینه های قابل توجهی را متحمل شوند، یا بیش از حد به طول بیانجامد و یا سندروم جنگ عراق را در خانه تجربه کنند، آیا ما در این مورد ناخشنود نخواهیم شد؟

منبع: نشنال اینترست / ترجمه : محمدرضا عسگری