کویت و ایران؛ تاریخی پر فراز و نشیب

دیپلماسی ایرانی: در حالی که شیخ صباج الاحمد آل صباح، امیر کویت برای نخستین بار  از زمان تکیه زدن بر مسند امیری کویت به تهران سفر کرده و برای اولین بار با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران ملاقات می کند، خوش بینی محتاطانه ای همراه با نوعی تردید فضا را پر کرده است.

مقامات دو کشور به نگاهی مثبت به این سفر ابراز امیدواری کرده اند که این گام بتواند فصلی جدید در روابط ایران و کویت ایجاد کند که به کاهش تنش ها در منطقه به خصوص در بحرین، عربستان سعودی و امارات متحده عربی کمک می کند.روابط بین ایران و کویت در دهه های اخیر همواره پر فراز و نشیب بوده است و همواره با منافع ملی هدایت شده است.

از نگاه کویت، ایران یک وزنه سیاسی با اهمیت استراتژیک است. از منظر تهران نیز کویت یک متحد قابل اتکا در منطقه ای ژئواستراتژیک و حساس بین عربستان سعودی، ایران و عراق به شمار می رود. کویت و ایران تاریخی طولانی از تعاملات تجاری بین بنادر خود دارند. در سال 1961، زمانی که کویت اعلام استقلال کرد، ایران این استقلال را به رسمیت شناخت و یک سال پس از آن سفارت خود را در شهر کویت افتتاح کرد.

در سال 1973، ایران در کنار کویت و مقابل عراق ایستاد و اعلام کرد آماده است نیروهای نظامی خود را به کویت بفرستد. نخست وزیر وقت ایران در آن زمان تاکید کرد که تهران هیچگونه تلاشی را به منظور بر هم زدن موقعیت ژئوپولتیکی منطقه تحمل نمی کند. با این حال اوضاع در سال 1979 متحول شد و پس از سرنگونی رژیم پهلوی، جمهوری اسلامی بر سر کار آمد. این بار نوبت کویت بود که یکی از نخستین کشورهایی باشد که جمهوری اسلامی را به رسمیت می شناسد.

در واقع، وزیر امور خارجه وقت کویت نخستین مقام از کشورهای حاشیه خلیج فارس بود که پس از انقلاب اسلامی به تهران سفر کرد. اشرف محمد کیشک، تحلیلگر بحرینی می گوید کویت نخستین کشوری بود که وزیر خارجه خود را به ایران پس از انقلاب فرستاد.

اما تنش ها بین ایران و کویت از زمان جنگ ایران و عراق آغاز شد. کویت که تاکید داشت موضع بی طرفانه ای دارد از هر دو طرف خواست به جنگ پایان دهند و حتی پیشنهاد میانجگری ارایه داد. با ادامه جنگ ایران و عراق کویت نیز هدف موشکباران قرار گرفت و مقامات کویت درک کردند که احتمال پیروزی ایران در جنگ وجود دارد. در این شرایط بود که کویت جانب عراق را گرفت و نتیجه آن شد که تنش ها بین ایران و کویت به اوج خود رسید.

این اوضاع تا سال 1990 ادامه داشت. زمانی که نیروهای عراقی به کویت حمله کردند. ایران اشغال کویت را محکوم کرد و تاکید داشت که هیچگاه اشغال عراق بر کویت را نمی پذیرد. این در شرایطی بود که کشورهای عربی نتوانستند موضع قاطهانه ای در این زمینه اتخاذ کنند. ایران خواستار خروج کامل نیروهای عراقی از کویت شد و اعلام کرد از تحریم های اقتصادی علیه عراق به دلیل تجاوز این کشور به کویت، حمایت می کند.

پس از روی کار آمدن دولت محمد خاتمی روابط دو کشور بهبود یافت و مقامات رفت و آمدهای دوجانبه خود را آغاز کرند. در نوامبر 1997، وزیر امور خارجه ایران به کویت سفر کرد و این اقدام نقش موثری در بهبود روابط دوجانبه داشت. در سال 2002 نیز وزیر دفاع ایران به کویت رفت و خواستار همکاری های نزدیک تر علیه تهدید های خارجی شد.

در سال 2002، سخنگوی پارلمان کویت به ایران آمد و اعلام کرد هدف از این سفر ایجاد یک نظام منطقه ای امن و باثبات برای تعدیل نگرانی ها در خصوص آینده منطقه است.در سال 2003، وزیر خارجه کویت به ایران آمد و سه توافقنامه تجاری امضاء شد که زمینه را برای همکاری های نزدیک تر فراهم آورد.

باوجود اظهارات مثبت مقامات دو طرف در مورد چشم انداز روابط، هنوز پیش بینی اینکه روابط ایران و کویت به چه سویی خواهد رفت، دشوار است. اما در حالی که تنش های فرقه ای و افراطی گری منطقه را به آتش کشده است، امیدواری زیادی وجود دارد که ارتباط مقامات ایران و کویت در سطوح عالی بتواند به صلح و ثبات خاورمیانه کمک کند.

منبع: گلف نیوز/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10