مصر، فردای انتخابات

۰۷ خرداد ۱۳۹۳ | ۱۴:۳۵ کد : ۱۹۳۳۴۷۴ سرخط اخبار

سعدالله زارعی در سرمقاله صبح چهارشنبه کیهان نوشت:


انتخابات ریاست جمهوری در مصر طی دو روز گذشته برگزار شد تا مردم این کشور در فاصله دو سال، دو بار به پای صندوق های رای بروند. در انتخابات خرداد 1391، محمد المرسی دقیقاً با 882751 رای افزوده یعنی کمتر از 900 هزار رای بر رقیب اصلی خود «احمد شفیق» چیره شد. در آن موقع مرسی در نهایت نماینده انقلاب مصر و شفیق نماینده رژیم گذشته به حساب می آمدند. پیروزی کم رمق اخوان، خود آغاز یک چالش فراگیر شد و در نهایت او را در نهم تیر ماه 1392 ساقط کرد. اگر چه روی کار آمدن مرسی مرهون نیروهای انقلاب بود ولی واژگونی دولت او در نتیجه تشدید نارضایتی مدنی و جدا شدن بخش های عظیمی از نیروهای انقلاب بود و البته در این میان ارتش هم بهره خود را برد و با استناد به همین مخالفت ها دولت مرسی را برکنار کرد.

هم اینک فرمانده اصلی نظامیان و یکی از اعضای کابینه محمد المرسی یعنی سرلشکر عبدالفتاح السیسی به میدان آمده تا دو سال پس از انتخابات خرداد 91، کفه را برگرداند و همه جمعبندی ها نیز از پیروزی او در انتخابات دیروز و پریروز مصر حکایت می کنند اما در این بین نکات قابل ملاحظه ای وجود دارند که به بعضی از آنها اشاره می شود:

1- ژنرال سیسی طی یکی دو سال اخیر تلاش زیادی کرد تا «رفیق همه» دیده شود و از این رو با استثنا کردن اخوانی ها و سلفی ها با همه گروه ها و شخصیت ها و کشورهای خارجی سطحی از روابط و در واقع داد و ستد به قصد جلب نظر آنان را  دنبال کرد. در سطح داخلی سیسی می دانست که «گرایش به اسلام» و الگوهای اسلامی در میان مردم قوی است. از این رو ادبیات مذهبی را برگزید و در سخنرانی ها، مصاحبه ها و دیدارهای خویش از نمادها و شعارهای اسلامی استفاده می کرد این در حالی است که می دانست تنها رقیب او «حمدین صباحی ناصریست» علاقه ای به استفاده از ادبیات مذهبی نخواهد داشت و صادقانه استفاده از ابزار مذهب را کنار خواهد گذاشت و البته از آنجا که از قبل مشهور شده بود که سیسی حافظ کل قرآن است، استفاده از آیات قرآن در مراودات مذهبی او طبیعی جلوه کرد و حال آنکه این یک دستور کاربردی او بود و بسیار هوشمندانه هم انتخاب شده بود.

نکته دیگر این است که سیسی از مدت ها قبل و به صورت نمادین از تصاویر «جمال عبدالناصر» استفاده می کرد و ستادهای انتخاباتی او تبلیغ می کردند که سیسی میراث دار واقعی ناصر و احیاکننده مجد «مصر ناصری» خواهد بود. این شعار و تصویر البته برای توده های مذهبی مصر انتخاب نشد چرا که ناصر در بین نیروهای مذهبی مصر وجاهت نداشته و مظهر سکولاریزم و چپ گرایی شناخته می شود. سخن گفتن از ناصر در ستادهای مشیرالسیسی برای آن بود که پایگاه رای رقیب او «حمدین صباحی» را حتی در بین ناصریست ها و پان مصری ها متزلزل و راه را برای  آراء بیشتر وزیر مستعفی دفاع هموار نمایند.

سیسی همراه با این اقدامات به بخش هایی از نیروهای انقلاب مصر و بخصوص طیف هایی از جوانان «جبهه تمرد» نزدیک شد تا در عرصه افکار عمومی مصریان بعنوان نماد رژیم گذشته شناخته نشود این البته دشوارترین بخش کار او به حساب می آمد چرا که اصلی ترین نیروهای حامی او را آشکارا طیف اجتماعی حامی رژیم حسنی مبارک تشکیل می دادند. بنابراین در عرصه داخلی تلاش کرد تا از سه ضلع اصلی تحولات مصر یعنی اسلام، انقلاب و توده های فقیر تا آنجا که می تواند استفاده کند.

در عرصه سیاست خارجی نیز سیسی و دولت او در فاصله 30 ژوئن (9تیر 92) تاکنون سعی کرده اند همه را راضی نگه دارند بعنوان مثال در حالی که ارتش مصر وابستگی عجیبی به آمریکا دارد، سیسی با سفرهایی که به مسکو داشت، سعی کرد علاوه بر ارائه یک وجهه مستقل ازخود روسیه را نیز با خود همراه کند کما اینکه متقابلا روس ها اعلام کردند که از ثبات و آرامش مصر حمایت می کنند و در پاسخ به منتقدان می گفتند فضای مناسب آمریکایی ها برای سیطره بر مصر هرج ومرج است و ما می توانیم در مصر با ثبات روابط مناسبی با قاهره برقرار نمائیم. نمونه دیگر: سیسی تلاش وسیعی کرد تا روابط مصر و عربستان را توسعه دهد و از این رو هیئت های مصری و عربستانی طی این یک سال به ریاض و قاهره در حرکت بودند اما با این وجود مواضع مصر و عربستان در این دوره در خصوص سوریه کاملا متفاوت از یکدیگر بود. در حالیکه عربستان از هر جنایتی علیه دولت و مردم سوریه حمایت می کرد اما مصر سیسی روابط مناسبی با دولت دمشق داشت به عبارت دیگر سیسی سعی کرد ایران و عربستان را توامان راضی نگه دارد.

2- حمدین صباحی در این انتخابات شانسی برای پیروزی نداشت چرا که نه در ساختار حکومت و نه در ساختار حزبی جمعیتی مصر دارای جایگاه برجسته ای نبود. صباحی در این انتخابات چشم به شکسته شدن قهر اخوانی ها و سایر طیف های اسلام گرا و بخشی از نیروهای جوان جبهه تمرد دوخته بود و گمان می کرد این ها برای آنکه وضع بدتر نشود، سکوت و قهر را شکسته و به سمت او می آیند اما این انتظار و تلاش های مبتنی بر آن به نتیجه نرسید البته در این میان آمادگی هایی در طیف های سلفی و جوانان 6 آوریل وجود داشت ولی این دو معتقد بودند بدون اخوان این حمایت ها سودی برای صباحی نخواهد داشت. با این وصف صباحی اگرچه با شعار «مبارزه با فساد و تروریزم» وارد میدان گردید اما نتوانست متناسب با آن یک جبهه قوی انتخاباتی را آرایش دهد. در عین حال برخلاف آنچه بعضی از رسانه های عربی تبلیغ کرده اند، حضور حمدین صباحی یک حضور جدی و اثرگذار بود چرا که از یک سو بدون او رژیم ناچار بود به جای انتخابات به برگزاری رفراندم که از قضا در مصر مرسوم هم هست تن دهد که این مشروعیت دولت را با دشواری مواجه می کرد و لذا آنچه طی دو روز گذشته در مصر برگزار شد واقعا یک انتخابات بود هرچند می توان درباره مشروعیت دولت برگزارکننده به دلیل آنکه از مجرای قانونی روی کار نیامده تردید کرد. از سوی دیگر حضور صباحی سطح مشارکت را تا حد قابل قبولی افزایش داد و کاندیدای ناصر ی ها هم برای پیروزی آمده بودند برای آرایش صحنه انتخابات. اما با این همه صباحی به هر میزان از آراء که دست یافته باشد، پیروز به حساب می آید چرا که او با حضور در انتخابات جایگاه خود را در مصر تثبیت کرد و به یک آلترناتیو ملی تبدیل گردید. صباحی می داند که رای واقعی ناصریست ها در مصر بسیار کم است و در شرایط عادی قادر به ایفای نقش جدی نخواهند بود و ناچارند همواره از طریق ائتلاف ها وارد عمل شوند. هم اینک در این انتخابات صباحی توانست جایگاه خود را از یک «مؤتلف» به یک «آلترناتیو» ارتقا دهد و این برای آینده او کارساز خواهد بود.

3- اخوان المسلمین در این انتخابات بازی پراشتباهی را ارائه کرد کمااینکه در دوره یک ساله حکومت خود خطاهای زیادی مرتکب شد. اخوانی ها باید همه حواس خود را روی شکستن فضای فعلی متمرکز می کردند فضایی که در آن اخوان به گوشه رینگی با چند حریف جا داده شده است. اخوان المسلمین باید می دانست که شرکت مردم در انتخابات یک پروسه سیاسی است که فعالان اجتماعی از ورود به آن چشم پوشی نمی کنند و با کسانی که به انتخابات روی خوش نشان نمی دهند، دوستی نخواهند داشت. اخوانی ها گمان می کردند که در این انتخابات اکثریت حدود 13 میلیون نفری که در خرداد 91 به کاندیدای آنان رای دادند، از شرکت در این انتخابات اجتناب ورزیده و سبب متلاشی شدن مشروعیت رژیم نظامی می شوند.

با وجود آنکه باطل بودن این نظریه حتی برای ناظران خارجی هم آشکار بود، اخوان بر نتیجه بخش بودن آن تاکید می کرد. اما انتخابات برگزار شد و همان کسانی که دو سال پیش به محمد المرسی رای دادند هم به صحنه آمده، بخشی به سیسی و بخشی هم به صباحی رای دادند. اگر اخوانی ها در این انتخابات مشارکت کرده بودند می توانستند بخش زیادی از آراء مرسی را به سمت صباحی سوق دهند البته ممکن بود این اقدام نیز مانع پیروزی سیسی نشود اما در نهایت اخوان و توده هایی که به صباحی رأی داده بودند، یک جبهه مشترک شده و در ادامه از حمایت آنان در مواقع فشار بهره مند می شدند و این تا حد زیادی دست دولت سیسی را در آینده از افزایش تضییقات علیه اخوان المسلمین می بست. در واقع می توان گفت در دوره بیداری اسلامی، استراتژی مردمی، مشارکت و هجوم به صندوق های رأی است و کسانی که این فراست را ندارند از حامیان بیداری اسلامی هم جا می مانند هرچند در صحنه ای مظلوم هم واقع شده باشند. با این وصف همانطور که سیسی هم در ایام تبلیغات انتخاباتی بیان می کرد، دوره سخت تری در انتظار اخوان المسلمین است.

4- مصری ها در این دو سال مشکلات عدیده امنیتی داشتند و تعداد کشته های آنان در این دو سال چند ده برابر شهدای آنان در انقلاب بهمن 89 بود و از این رو به طور طبیعی آنان در پی «چهره ای مصمم» با ابزارهای لازم امنیتی بودند تا بر بحران ناامنی های موجود غلبه نمایند. این در حالی است که ارتشی ها در حوزه اقتصادی نیز طی 30 سال گذشته چهره بالنسبه موفقی را از خود نشان داده بودند از این رو وقتی السیسی شعار «همه علیه فقر و ناامنی» سر می داد، مصریان تا حد زیادی باور کردند. اما در عین حال باید گفت که به احتمال بسیار زیاد، رفتار همه گرایانه سیسی در دوره قبل از ریاست جمهوری با رفتار او در دوره پس از انتخابات تا حد زیادی متفاوت باشد و این شامل دو عرصه داخلی و خارجی می شود. خیلی بعید است که سیسی گروه های داخلی را در حکومت خود به اندازه ای که آنان را راضی کند، مشارکت دهد و نیز خیلی بعید است که روابط با عربستان و روسیه به این شکل باقی بماند. روابط مصر و عربستان از این پس به همان سطح روابط این دو کشور در دوره حسنی مبارک خواهد رسید یعنی «نه چندان گرم و موثر» و روابط با روسیه نیز به ضعف خواهد گرائید. درباره رابطه با ایران نیز نمی توان از سیسی پس از آن که به قدرت رسید، انتظار چندانی داشت.

کلید واژه ها: مصر سیسی صباحی اخوان المسلمین


نظر شما :