همزیستی ایران، عربستان و آمریکا به نفع خاورمیانه است

دیپلماسی ایرانی: چند ماه قبل ما تقریبا به نقطه جوش آشوب ها و ناآرامی های سیاسی در سراسر خاورمیانه رسیده بودیم. جایی که جنگ ها ، تنش ها و تروریسم به بسیاری از بخش های آن سرایت کرده است.

قلب این ناآرامی های سیاسی منطقه وسیعی را از لبنان گرفته تا سوریه و عراق پوشش می دهد .در دسامبر گذشته تنش ها در سوریه  و عراق اوج گرفت و بمباران گسترده ، موجب کشته شدن مردم در بیروت و دیگر بخش های لبنان شد. همچنین اقدامی تروریستی مقابل سفارت ایران در لبنان انجام شد. آن هم در منطقه ای که عربستان سعودی از گروه سعد حریری پشتیبانی می کند. با این حمله ها برخی خطوط قرمز شکسته شد.

اما از آن زمان اوضاع در برخی جبهه ها پیشرفت داشت و ارتباط های منطقه ای تاثیر شگرفی بر آن داشت. همانگونه که مدت ها قبل پیش بینی کرده بودم، ما اکنون شاهد نشانه های جدی از تغییر در روابط بین دو کشوری هستیم که می تواند آینده خاورمیانه را تحت تاثیر خود قرار دهد. این دو کشور ایران و آمریکا هستند که در چند ماه اخیر میز مذاکرات هسته ای آنها را به هم نزدیک تر کرده است. از سوی دیگر روابط ایران و عربستان سعودی نیز در آستانه یک تحول قرار گرفته است.

مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 هم اکنون در مراحل پایانی برای نگارش متن توافق نهایی قرار دارد. توافقی که ماهیت صلح آمیز برنامه های هسته ای ایران را تضمین کرده و به تحریم های بین المللی علیه این کشور پایان می دهد. عربستان سعودی در واکنشی آشکار به این احتمال از محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران دعوت کرده است که به ریاض سفر کند. این تحولات می تواند خاورمیانه را به سوی شرایطی که عادی به نظر می رسد، سوق دهد.

ایران محور این دو پویایی سیاسی است که یک نقطه اشتراک مهم دارند: تنش های ایران – عربستان و ایران – غرب یک تعدید واقعی و قابل لمس به شمار نمی رود. در واقع این تنش ها تهدید های ایدئولوژیکی هستند که اغلب در مورد آنها مبالغه می شود و انعکاسی از بی ثباتی های سیاسی و احساسات اغراق شده در مورد غرور و افتخار طرفین است.

اگر این حس مشترک و استانداردهای غیر نژاد پرستانه در خصوص تعهدات قانونی و مشروع دنبال شود، حل اختلافات ایران و گروه 1+5 و همچنین عادی سازی روابط ایران و عربستان سعودی امر بعیدی نخواهد بود. من بر این باورم که هیچ درگیری واقعی بین ایرانی ها و عربستانی ها وجود ندارد زیرا این دو کشور به لحاظ نظامی یا استراتژیکی یکدیگر را تهدید نمی کند. در واقع تهدید ایران و عربستان در مقابل هم نوعی تهدید هیستریک است آن هم در زمانی که یکی از طرفین احساس می کند دیگری ایدئولوژی آن را در منطقه زیر سئوال برده است.

تهران و ریاض دو قدرت منطقه ای به شمار می روند که باید قادر باشند از منافع استراتژیک خود در خاورمیانه حمایت کنند. آنها با برقراری روابط خوب با یکدیگر، توسعه روابط اقتصادی- اجتماعی و همکارب با کشورهای کوچکتر منطقه برای ایجاد یک چارچوب امنیتی( مانند آنچه که در سال های 1970 تحت عنوان توافقنامه هلسینکی بین ایالات متحده و جماهیر شوروی اتفاق افتاد)  این هدف را محقق کنند.

الگوی مشابهی نیز باید در مورد روابط ایران و غرب و روابط ایران و گروه 1+5(آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) اعمال شود. این روابط باید در زمینه های اقتصادی و تجاری توسعه یابد. به این ترتیب همه طرف ها بر مبنای احترام دوجانبه ای که دیگری را تهدید نمی کند، می توانند از همکاری ها نفع ببرند. ایران باید یکی از قطب های توافقنامه غربی در خاورمیانه باشد. چرا که این کشور ظرفیت های انسانی گسترده ای در اختیار دارد و همچنین ارتباط های منطقه ای قابل توجهی دارد.

اگر، آنگونه که من امیدوارم، روابط ایران – غرب و روابط ایران و عربستان سعودی از مسیر تقابل به سوی صلح و همزیستی مسالمت آمیز و همکاری فعال در منطقه برود، آنگاه تمامی خاورمیانه از منافع آن متاثر خواهند شد. تغییرات محسوس این روند نخست در لبنان، سوریه و عراق احساس می شود. مردم این کشورها بیشترین منافع را از همزیستی مسالمت آمیز ایران، اعراب و آمریکایی ها به دست می آورند.

 منبع: دیلی استار/ تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10