دلایل تاخیر ورود پول‌های آزاد شده به ایران

روزنامه دنیای اقتصاد نوشت:

اقساط چهارم و پنجم پول های آزاد شده حاصل از فروش نفت ایران که به دلیل تحریم ها، در کشورهای مبدا «بلوکه» شده و بنا بر توافق «ژنو» آزاد شده بود به حساب بانک مرکزی ایران واریز شد. عواید این بخش از لغو تحریم ها، بالغ بر 1/1 میلیارد دلار بوده که به گفته وب سایت بانک مرکزی، به حساب این بانک در بانک مرکزی امارات متحده عربی واریز شده و اکنون قابل استفاده است.

با گذشت 6 ماه از توافق میان ایران و گروه کشوهای 1+5 در مذاکرات هسته ای، تاکنون 2 میلیارد و 650 میلیون دلار از پول های بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف، «آزاد» شده است. قرار است تا پایان تیرماه سال جاری، چهار میلیارد و 200 میلیون دلار از پول فروش نفت ایران که در کشورهای مختلف به دلیل اعمال تحریم ها «بلوکه» شده است، آزاد شود. ایران و گروه کشورهای 1+5 در مذاکرات هسته ای ژنو 3 بر سر یک مهلت 6 ماهه برای «جریان اعتمادسازی» در قبال «لغو بخشی از تحریم ها» توافق کردند و آزادسازی پول های بلوکه شده ایران که قرار است در هشت قسط انجام گیرد، در راستای این برنامه مشترک انجام می گیرد. بر مبنای تحولات مربوط به آزادسازی پول های بلوکه شده، قسط اول دارایی های ایران که مبلغ 550 میلیون دلار و نزد بانک مرکزی ژاپن بود، سوم فوریه سال جاری میلادی (16 بهمن سال گذشته) با «دو روز تاخیر»، از طریق «نشنال بانک» سوئیس به فرانک سوئیس تبدیل و به حساب بانک مرکزی ایران واریز شد. قسط دوم از مبلغ 2/4 میلیارد دلار مورد توافق به مبلغ 450 میلیون دلار نیز به ین ژاپن در تاریخ 8 مارس 2014 (دوازدهم اسفند ماه 1392) با یک هفته تاخیر، آزاد و در اختیار بانک مرکزی ایران قرار گرفت. البته از قسط سوم به بعد، تاخیر واریز ارقام وعده داده شده، طولانی تر شده است. چنانکه در قسط سوم، دلارهای آزاد شده ایران با بیش از یک ماه تاخیر، به حساب بانک مرکزی واریز شده است. این «تاخیر» در واریز پول های آزاد شده، در قسط چهارم و پنجم نیز نزدیک به یک ماه بوده است. طبق توافق صورت گرفته، 550 میلیون دلار در روز 14 مه به عنوان قسط ششم واریز می شود. برای قسط هفتم نیز مبلغ 550 میلیون دلار در روز 17 ژوئن و 550 میلیون دلار نیز در قالب قسط هشتم در روز 20 ژوئیه به حساب بانک مرکزی واریز خواهد شد.

روی هم رفته، اخبار منتشر شده در منابع خارجی و حتی اظهارات مسوولان بانک مرکزی، «انتقال» پول آزاد شده فروش نفت ایران را تایید می کند؛ اما برخی از چهره های منتقد دولت در مجلس و حتی رسانه های نزدیک به این طیف سیاسی، بارها بر این موضوع تاکید کرده اند که «حتی یک دلار هم از عواید حاصل از لغو تحریم ها، وارد کشور نشده است.»  در پاسخ به این انتقادها، سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا، چندی پیش در گفت وگویی تاکید کرد که «آمریکا به تعهدات خود در توافق ژنو پایبند است و تا آخرین لحظه واریز پول آزاد شده به حساب بانک مرکزی ایران، روند کار را پیگیری خواهد کرد.» اظهارات سخنگوی فارسی زبان وزارت خارجه آمریکا، در شرایطی است که عباس عراقچی، معاون حقوقی و بین الملل وزیر امور خارجه و عضو تیم مذاکره کننده، حدود سه هفته پیش از واریز قسط چهارم به حساب بانک مرکزی ایران خبر داده بود.با اینکه قسط چهارم و پنجم دارایی های ایران در خارج، با تاخیر یک ماهه به کشور بازگشته است، اما اسماعیل کوثری، نماینده اصولگرای مجلس، اوایل هفته گذشته در همایش «دلواپسیم» با انتقاد از «توافق اخیر بین ایران و گروه ۱+۵» گفت «۱۵ روز پیش مسوولان بانک مرکزی در نشستی با نمایندگان اعلام کرده اند که ایران هنوز نتوانسته از پول های بلوکه شده نفتی برداشت کند.»

اما مشکل واریز پول های بلوکه شده ایران در کشورهای مختلف چیست و تاخیر در ورود این پول ها به کشور به چه عواملی بازمی گردد؟ روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» ۱۷ فروردین ماه سال جاری گزارش داد  بر اساس اظهارات بیش از ۱۰ مقام ایرانی و غربی، دیپلمات ها، بانکداران و وکلای  آگاه، ایران در چند وقت اخیر قادر نبوده است بخش زیادی از دارایی های آزاد شده اش را در اختیار بگیرد اما حمید بعیدی نژاد، رئیس دبیرخانه توافق ژنو، 5 روز پس از ادعای این روزنامه آمریکایی تاکید کرد: «حساب بانک های غیرتحریمی ایرانی نزد بانک های ژاپنی و سوئیسی کاملا فعال شده و ثبت سفارش خرید کالاهای اساسی، دارویی و محصولات کشاورزی، بدون پرداخت پول و با استفاده از دارایی های مسدود شده ایران در حال انجام است.»

 به گفته برخی کارشناسان، واریز پول های آزاد شده ایران پس از لغو تحریم ها، یک موضوع «قطعی» است اما موضوع مهم، «تاخیر در ورود این پول ها به ایران» است که دلایل مختلفی دارد. کارشناسان بخش زیادی از این دلایل را به «پابرجا ماندن تحریم ها در کانال های بانکی و شبکه نقل و انتقال پول» ارتباط می دهند. به گفته آنها، تحولات در این حوزه، در ابتدای کار است و تعهد کشورهای طرف مذاکره با ایران، در سطح ابتدایی روال لغو تحریم ها است. به همین دلیل، امکان نقل و انتقال پول به ایران همچنان با موانعی روبه رو است که به نظر می رسد تا زمان پشت سر گذاشتن نهایی این موانع، همچنان شرایط کنونی برای ورود پول های آزاد شده به ایران، تداوم داشته باشد.