دستیابی به پیشرفتی معنادار با ایران

دیپلماسی ایرانی: سه ماه مانده به پایان فرجه شش ماهه برای دستیابی به توافق هسته ای نهایی، ایران و گروه 1+5، همچنان به دنبال راه هایی برای حل مشکلات بر سر برنامه های هسته ای تهران هستند. با این حال روند مذاکرات در این مدت به گونه ای بوده است که پیشرفت قابل ملاحظه ای ایجاد شده و نشان داده که سرمایه گذاری برای این گفت و گو ها ارزش اش را داشته است.

یکی از نگران کننده ترین بخش های برنامه های هسته ای ایران توانایی این کشور برای غنی سازی 20 درصدی است که زمینه را برای تولید سلاح هسته ای فراهم می کند. ایران غنی سازی 20 درصدی را از سال 2010 آغاز کرده است. مقامات غربی در واکنش به این پیشرفت های هسته ای ایران تحریم های سنگینی را علیه این کشور اعمال کردند و در سال 2012، بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل مدعی شد ایران در آستانه هسته ای شدن است و در این صورت تل آویو از گزینه نظامی استفاده خواهد کرد. تا سال 2013، برخی گزارش ها حاکی از آن بود که ایران یک یا دو ماه دیگر تا دستیابی به ذخایر کافی از اورانیوم غنی شده فاصله دارد تا بتواند با آن یک سلاح هسته ای تولید کند.

اما اخیرا اوضاع آرام تر شده است. ایران از 20 ژانویه غنی سازی اورانیوم را  متوقف کرده است. ایران و گروه 1+5 در ماه نوامبر به توافق هسته ای مقدماتی دست یافتند که به موجب آن بخشی از برنامه های هسته ای ایران متوقف و در مقابل بخشی از تحریم ها تعدیل می شود. در اوایل ماه جاری بود که آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز در گزارش خود تایید کرد ایران به تعهدات خود در این زمینه پایبند بوده و ذخایر اورانیوم غنی شده 20 درصدی را حدود 75 درصد کاهش داده است.

ایران طبق این قرارداد که سوم آذرماه منعقد شد؛ تعهد کرد که نیمی از ذخایر اورانیوم غنی شده خود را رقیق کند و بقیه را نیز به صفحه های سوخت برای راکتور های هسته ای تبدیل کند. هر دو اقدام در ایران در جریان است و انتظار می رود تا پایان ضرب الاجل ماه جولای نیز این روند تکمیل شود.

یکی دیگر از نقطه های روشن در پرونده هسته ای ایران پیشنهاد علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و معاون رئیس جمهور است که اعلام کرد ایران برای تغییر کاربری راکتور آب سنگین اراک آمادگی دارد. به این ترتیب احتمالا راکتور اراک به جای اورانیوم با غنای بالا با اورانیوم با خلوص پایین تر تغذیه می شود و میزان تولید پلوتونیوم از آن نیز کاهش می یابد.

شاید صالحی زمانی که به تلویزیون دولتی ایران گفت مساله اراک که یکی از موضوعات جنجالی بود تقریبا حل شده است، زیاده از حد خوش بین بود. زیرا پیش از این غرب خواستار تعطیلی راکتور آب سنگین اراک و برچیده شدن تاسیسات آن شده بود. اما علاوه بر صالحی، محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز در ماه مارس پیشنهاد مشابهی در این زمینه ارایه کرده بود.

در همین حال، آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز اعلام کرده است که احتمالا می تواند در مورد ماهیت برنامه های هسته ای ایران به جمع بندی برسد. شفافیت نقش مهمی در اعتماد سازی بین ایران و غرب دارد. البته برخی مقامات آژانس می گویند احتمالا گزارش آژانس در مورد تعیین ماهیت برنامه های هسته ای ایران پس از توافق نهایی ایران و غرب منتشر می شود.

البته باوجود تمامی این نشانه های مثبت ، برخی اقدامات ایران مانند حمایت از بشار اسد در سوریه و پشتیبانی از حزب الله همچنان برای غرب نگران کننده است. ظریف نیز تا کنون نتوانسته است به موضوعاتی که اخیرا در مقاله اش در فارن افزر به آنها اشاره کرده بود، سر و سامان دهد. اما او برای سوق دادن ایران به سوی میانه روی و ایجاد صلح و امنیت عزم راسخی دارد. یک توافقنامه هسته ای دراز مدت گام نخست مهمی در جهت عمل به این تعهدات است.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: یکشنبه 7 اردیبهشت 1393/ باز انتشار: جمعه 12 اردیبهشت 1393