تفاهم در پرونده هسته‌ای کلید حل بحران سوریه

دیپلماسی ایرانی: یک مقام مهم فعال در یکی از مهمترین مراکز مطالعاتی واشنگتن که قبل از آن از مقام های عالی رتبه کاخ سفید بوده است و خبرگی و چیرگی بسیاری در امور خاورمیانه و منازعات فلسطین و اسرائیل دارد، در گفت وگو با روزنامه لبنانی النهار درباره آن چه در اوکراین و سوریه می گذرد، گفت: «آیا آن چه در اوکراین رخ می دهد باعث می شود تا سوریه سرسختی بیشتری از خود نشان دهد یا این که ممکن است اتفاقاتی عکس آن رخ دهد و یا این که آیا ایران با این اتفاق سرسخت تر خواهد شد و پوتین به سمتی حرکت خواهد کرد تا گفت وگوهای 1+5 با ایران بشکست بینجامد، هیچ اطلاعاتی در این زمینه ندارم و برای همین نمی توانیم به هیچ کدام از این سوال ها پاسخ روشن و نهایی ای بدهم.»

او درباره مذاکرات فلسطینیان و اسرائیلی ها که چند ماهی است جریان دارد، نیز گفت: «جان کری، وزیر امور خارجه امریکا همه تلاش خود را می کند تا کاری در این زمینه انجام دهد و به هر ترتیبی شده دستاوردی در این زمینه به دست آورد. اما آیا رئیس جمهور اوباما هم به او کمک می کند؟ در پاسخ به این سوال باید بگویم که اوباما دو سال و نیمی که در قدرت بوده است، به دلیل سرسختی جمهوریخواهان و دیگران علیه او تا کنون نتوانسته است چه در امور داخلی و چه در بسیاری از امور خارجی کاری از پیش ببرد.»

وی سپس به وضعیت داخلی اوباما اشاره کرد و گفت: «شاید او بتواند درباره مهاجرت قانونی به توافقی برسد و در نتیجه کنگره با اکثریت اعضا قانونی را در این زمینه به تصویب برساند. اوباما می خواهد از خود میراثی تاریخی قبل از آن که کاخ سفید را ترک کند، به جای بگذارد.»

این مقام سابق سپس به موضوع فلسطین اشاره کرد و گفت: «او در دور اول ریاست جمهوری اش نتوانست کاری از پیش ببرد اما آیا در دوم می تواند کاری کند؟ شاید، کری تلاش می کند تا توافقی سازماندهی شده میان اسرائیلی ها و فلسطینیان به دست آورد. مهم ترین چیز این است که وی بتواند به رغم پایان مهلت تعیین شده در ادامه یافتن مذاکرات موفق شود. البته مطمئن نیستم که بتواند کاری کند. برای این که تا کنون ما امریکایی ها نتوانسته ایم کاری در این زمینه از پیش ببریم. چه کسی می تواند تضمین دهد که ایران واقعا می خواهد با امریکا به توافق برسد؟ مساله حقوق بشر در ایران چه می شود؟ اگر جمهوری خواهان به کاخ سفید در امریکا بازگردند، چه خواهد شد؟ در انتخابات میان دوره ای به احتمال بسیار قوی جمهوریخواهان حائز اکثریت آرا خواهند شد و اکثریت را از دموکرات ها که در حال حاضر سنا را در اختیار دارند، خارج خواهند کرد. در آن موقع کنترل آنها بر هر دو مجلس تمام و کمال خواهد شد. آن گاه چه خواهد شد؟»

وی سپس به مشکل اوکراین اشاره کرد و گفت: «مشکل اوکراین مشکل بسیار جدی ای است. اما باید توجه داشته باشیم که در سیاست های کلی اختلافی نیست بلکه آن چه مایه اختلاف است، سیاست های کشور ها است، به ویژه نزد کشورهای بزرگ. روسیه احساس کرد که امریکا محاصره اش کرده و پیمان ناتو به نزدیکی مرزهایش رسیده است. شبه جزیره کرم منطقه ای حیاتی برای روسیه است و مقر پایگاه نظامی روس ها محسوب می شود، این منطقه توانایی خودمختاری دارد و نفوذ روس ها در آن بسیار بالا است. شاید اوکراین در نهایت مجبور شود رویکرد بی طرفی اتخاذ کند چرا که روشن است که درگیری ای میان مصالح بسیار مهم اروپا و روسیه و جامعه جهانی در آن در گرفته است. اما در مورد سوریه، پرسشی که مطرح می شود این است که آیا روسیه و رئیس جمهوری اش ولادیمیر پوتین همان اندازه که به شبه جزیره کرم و اوکراین اهمیت می دهند سوریه نیز تا همین اندازه برایشان مهم است؟ قطعا نه. پوتین از وضعیت جاری در سوریه سوء استفاده خواهد کرد تا بتواند از امریکا و غرب کلا، امتیاز بگیرد تا مصالح خود و کشورش را تامین کند. از لحاظ استراتژیک سوریه برای مسکو مهم نیست. پایگاه دریایی طرطوس آخرین پایگاه روس ها در دریاری مدیترانه است. آنها سال ها نسبت به آن بی اعتنا بودند به گونه ای که در آن جا پرندگان لانه کردند و علف های هرز قد کشیدند. اما تمایل برای مقابله با "حشره" امریکایی پوتین را بر آن داشت تا از وضعیت بهره برداری کرده و در این راه از همه برگ های قدیم و جدیدش استفاده می کند. این را هم بدان که رئیس جمهور اسد همیشه هم به توصیه های رئیس جمهوری روسیه توجه نمی کند. اطلاعاتی در دست داریم که پوتین از رئیس جمهوری سوریه به دلیل این که نشست ژنو 2 را به شکست کشاند، کلافه شده است، چرا که می گوید او با این کار به غرب و روسیه بهانه قوی ای برای حمله به او و پشتیبانی روسیه از او داد. او اسد را مسئول شکست مذاکرات ژنو 2 می داند.»

وی درباره ایران نیز می گوید: «اختلافات روسیه با غرب و امریکا و بازگشت مسکو به دوران سرسختی ای اش باعث نمی شود تا روسیه به سمت تخریب یا به هم زدن مذاکرات میان مجموعه 1+5 با ایران پیش برود. به صلاح روسیه نیست که ایران به یک کشور بهره مند از تکنولوژی کامل هسته ای صلح آمیز و نظامی تبدیل شود. امریکایی ها هم به این مساله اعتقاد دارند. و اگر تفاهمی امریکایی – بین المللی – ایرانی بر سر پرونده هسته ای ایران حاصل نشود رنج های سوریه بدون هیچ گونه راه حلی ادامه خواهد یافت. تفاهم امریکا و روسیه بر سر این رنج شاید بتواند به راه حلی برسد، در عین حال توافق امریکایی – ایرانی نیز قطعا این موضوع را حل خواهد کرد. و قطعا باعث می شود تا روسیه نیز جزئی از آن باشد. در هر حال نظری هم وجود دارد مبنی بر این که ایران حمایت خود را از سوریه و نظام آن قطع نخواهد کرد.»

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11