انتخابات افغانستان - نگاه به آینده

انتخاب : انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای محلی در افغانستان با استقبال گسترده مردم روبه رو شد و این در شرایطی بود که طالبان تهدید به بر هم زدن آن کرده بود. ظاهرا طالبان در سطح محدودتری از آنچه که خود انتظار داشته اند عملیاتی را انجام دادند و با نیروهای امنیتی درگیر شدند. منتها حقیقت آن است که این درگیری های محدود نتوانست در روند کلی انتخابات خللی به وجود بیاورد. بنابراین قطع نظر از اینکه برنده انتخابات ریاست جمهوری از میان 8 نامزد رقیب چه کسی باشد یا انتخابات به دور دوم کشیده شود یا نه در همین دور اول یکی از نامزدها 50 به اضافه یک آرای مردم را به دست بیاورد و تکلیف روشن شود، انتخابات ریاست جمهوری و شورای محلی فضای جدید و متفاوتی از گذشته را برای افغانستان رقم خواهد زد. این انتخابات از چند جهت امید به آینده افغانستان را تقویت کرده است.

1- گستردگی شرکت مردم در انتخابات

2- حضور گسترده زنان در انتخابات

3- نقش فعال نظارتی جوانان در انتخابات

4- تامین امنیت به وسیله نیروهای افغان و بدون دخالت خارجی

5- نقش مثبت رسانه های جمعی و بروز شیوه های مدرن انتخاباتی

6- مدیریت افغانی انتخابات

البته اینکه حاکمیت تا چه اندازه بتواند از رای مردم در مرحله شمارش و اعلام نتایج پاسداری کند بحث دیگری است ولی تا این مرحله که برگزاری انتخابات بود جامعه افغان تجربه مثبت و نوینی را به آزمایش گذاشت و از آن پیروز بیرون آمد. بنابراین قابل انتظار است که انتخابات برگزار شده افغانستان به عنوان اولین تجربه مهم که در آن برای اولین بار در تاریخ افغانستان امکان انتقال قدرت از طریق ساز و کارهای دموکراتیک و صندوق های رای فراهم شده است، بتواند تا حدی مسیر تحولات آینده این کشور را مشخص سازد و افغانستان به تدریج از ساخت قومی قدرت فراتر رفته و در مسیر ملت- دولت سازی حرکت کند.

در عین حال انتخابات ریاست جمهوری شوراهای محلی افغانستان از جهات دیگر حایز اهمیت است.بدین معنا که از یک طرف انتظار صلح و ثبات افغانستان در پی برگزاری انتخابات و روی کار آمدن دولت جدید در کابل وجود دارد ولی از طرف دیگر عاملان بر هم زننده صلح و ثبات در افغانستان همچنان فعال باقی مانده اند. گروه طالبان، حزب اسلامی گلبدین حکمتیار و شبکه حقانی توان نظامی و عملیاتی خود را دارند و گمان نمی رود که به سادگی برای پیوستن به روند آشتی ملی در دولت جدید برآمده از انتخابات رضایت بدهند ، هر چند که این انتخابات و حضور گسترده مردم ممکن است حامیان طالبان را دچار شک و تردید سازد و در بلندمدت زمینه را برای تشویق طالبان به مصالحه ملی تقویت کند. جدا از این امر برگزاری نسبتا آرام و بدون حاشیه جدی انتخابات اگر اتفاق خاصی در مرحله شمارش آرا و اعلام نتایج نیفتد در سه سطح می تواند با پیا مدهای منفی همراه شود.

1- در معادله قدرت قومی در داخل

2- در مناسبات منطقه یی افغانستان

3- در مناسبات بین المللی افغانستان

در ارتباط با معادله قومی قدرت در داخل به نظر می رسد که این انتخابات با وجود آنکه در مرحله مبارزات انتخاباتی نامزدها به شدت قومی شده بود ولی حرکت به جلو به طرف فراقومی کردن روند تحولات و عبور نسبی از مناسبات سنتی حول محور قومیت به طرف جامعه مدرن را تسریع کرده باشد. بهره گیری جوانان از شبکه های اجتماعی و رسانه های مدرن برای هماهنگی که تجربه نوینی در افغانستان است موید چنین برداشتی است. در بعد منطقه یی تصور بر این است که دولت آینده افغانستان در موضع مساعدتری برای تعامل با کشورهای منطقه یی صاحب نفوذ در افغانستان قرار گیرد و با کسب مشروعیت مردمی نگاه مثبت تر کشورها را بتواند به طرف خود جلب کند؛ امری که مخالفان مسلح حاکمیت مرکزی در کابل را در تنگنا قرار خواهد داد و حمایت از آنها را برای کشورهای منطقه یی پرهزینه تر و غیرقابل توجیه خواهد کرد.در بعد بین المللی انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای محلی در درجه اول حضور نظامی امریکا وناتو را با امضای معاهده امنیتی با امریکا می تواند قانونمند کند و درهمان حال این امکان را در اختیار امریکا و ناتو قرار می دهد که بخش اعظم نیروهایشان را از افغانستان در فضای مساعدتر و با امنیت بیشتری خارج سازند و اوباما رییس جمهور امریکا فرصت پیدا خواهد کرد که خود را از دردسرهای افغانستان به شکل آبرومندانه و بدون تلقی شکست خلاص کند.

با توجه به این گونه واقعیت ها است که می توان گفت انتخابات ریاست جمهوری افغانستان یک نقطه عطف مهم در تحولات دهه های اخیر این کشور باشد. با این حال شرایط خاص افغانستان را نباید از یاد برد و به قضاوت زودهنگام مبادرت کرد. قدر مسلم آن است که مردم افغانستان با شرکت گسترده در انتخابات از خود هوشیاری قابل توجهی نشان داده اند و به افراطی گری و جنگ طلبی «نه» گفته اند ولی اینکه نخبگان و صاحبان قدرت با تمایلات انحصارگرایانه قومی - مذهبی شان کاملا تسلیم خواست عمومی مردم شوند هنوز زود است که دست به قضاوت زد. شمارش آرا و اعلام نتایج مهم تر از چگونگی برگزاری انتخابات است. دولت، کمیسیون مستقل انتخابات و نامزدها با مسوولیتی تاریخی روبه رو هستند و نحوه برخورد آنها می تواند افغانستان را یا در مسیر صلح، ثبات، پیشرفت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی قرار دهد و یا اگر به هر دلیلی با نوعی مصلحت گرایی سیاسی – قومی برخورد کنند ممکن است افغانستان را با فضای جدیدی از جنگ قومی شده داخلی و حتی تجزیه قومی روبه رو کند.