امیر حسن، دوست اندیشمند و ترکی فیصل، دشمن سنتی ایران

دیپلماسی ایرانی: دوست و دشمن عرب ایران را بشناسید، مجموعه تازه ای است که در آن تلاش می شود دوستان و دشمنان عرب به استناد اظهارات، حرف های درگوشی و خصوصی شان با مقامات مختلف، ایده ها، نظریاتشان و اسناد مختلف منتشر شده مثل ویکی لیکس به خوانندگان معرفی شوند. البته بدیهی است که تعریف و توصیفی که از افراد در این مجموعه می شود، مطلق نیست و نمی توان به صرف آن گفت که فلان فرد دوست یا دشمن ایران است. به ویژه که در دنیای سیاست مصالح حرف اول را می زنند و افراد در خور وضعیت و جایگاهشان و آن چه در آن مقطع فکر می کنند، فورا از دوست به دشمن و از دشمن به دوست تبدیل می شوند که نمونه های آن در تاریخ فراوان است. در این جا نوزدهمین بخش از این مجموعه در اختیارتان قرار می گیرد:

امیر حسن، دوست اندیشمند ایران

امیر حسن بن طلال الهاشمی، عموی پادشاه فعلی اردن و ولیعهد سابق این کشور، قبل از به قدرت رسیدن ملک عبدالله دوم، یکی از چهره های دوست دار ایران است. وی حتی در جایی گفته است که تمایلات شیعی دارد و مردم اردن بیش از آن که به سنیان تمایل داشته باشند به شیعیان تمایل دارند. در جایی دیگر نیز گفته است که خانواده الهاشمی، خاندان سلطنتی اردن، عقبه شیعی دارند و به این عقبه خود افتخار می کنند. با خانواده های شیعی همانند خانواده آیت الله خوئی ارتباطات نزدیک دارد. اگر چه بسیاری اظهارات او را بیش از آن که واقعی باشد سیاسی می دانند و چندان حرف هایش را قابل اعتماد نمی دانند. به ویژه که روابط نزدیکی به دور از رسانه ها با اسرائیلی ها دارد. با این حال وجود همین ارتباطات سبب شده تا چندان مورد مهر اعراب متعصب به ویژه عربستانی ها قرار نگیرد و علیه او تبلیغات بسیاری راه بیندازند. حتی گفته می شود زمانی که ملک حسین در سال 1999 او را از ولیعهدی خلع کرد، عربستانی ها از این اقدام او بسیار خشنود شدند.

شاهزاده حسن در حال حاضر یکی از چهره های مطرح آکادمیک و علمی اردن محسوب می شود که آگاهی بالایی در علم اقتصاد دارد. اگر چه در کابینه اردن عضو نیست ولی نظریات و دیدگاه های اقتصادی اوست که در سیاست های جاری کشور اعمال می شود. همچنین نظارت بر دربار، کابینه دولت به خصوص سازوکارهای اقتصادی همگی تحت نظارت او انجام می شوند.

وی متولد 20 مارس 1947 است. نام کامل او امیر حسن بن طلال بن عبدالله بن الحسین بن علی است. از سال 1965 تا 25 ژانویه 1999 ولیعهد اردن بوده و کوچک ترین فرزند ملک طلال و ملکه زین الشرف محسوب می شود. در آوریل 1965 ملک حسین، برادر بزرگ تر که پادشاه شده بود، او را به ولیعهدی منصوب کرد اما در 25 ژانویه 1999 بعد از آن که دید او و همسرش کاخ سلطنتی را برای پادشاهی او مهیا می کنند از برادر به شدت دلخور شد و به همین دلیل وی را از سمت ولیعهدی عزل کرد و پسر خود عبدالله را به این سمت منصوب کرد. البته گفته می شود اختلافات دیگری نیز در این جابه جایی ها موثر بوده است.

شاهزاده حسن یکی از متفکران و اقتصاددانان برجسته جهان عرب محسوب می شود که در بسیاری از نشست ها و کنفرانس های فکری و اقتصادی جهانی حضوری پررنگ دارد. تا کنون مراکز و کمیته های اردنی بسیاری تاسیس کرده که از بارزترین آنها می توان به ریاست کمیسیون توسعه اول (1973 تا 1975) و اشراف بر مرکز توسعه ای کشور از 1976 تا 1990 اشاره کرد. وی در سال 1972 جمعیت علمی پادشاهی را تاسیس کرد و در سال 1978 کنفرانس سالانه بلاد شام را ایجاد کرد. در سال 1980 موسسه آل البیت را تاسیس کرد و در سال 1981 کنگره فکر عربی را به وجود آورد. در سال 1987 شورای عالی علوم و تکنولوژی را که شامل مرکز توسعه موارد انسانی، مرکز ملی اطلاعات و مرکز دیپلکاتیک است، تاسیس کرد. موسسه آکادمی اسلامی علوم که خود شخصا مدیریت آن را بر عهده دارد نیز از دیگر موسسه های تحت نظارت اوست. وی همچنین تا کنون کنفرانس های متعددی درباره تاریخ اردن و آثار آن برگزار کرده است.

شاهزاده حسن تا کنون چهار کتاب به رشته تحریر در آورده است که شامل "بیت المقدس: پژوهشی قانونی" (1979)، "حق فلسطین در تعیین سرنوشت" (1981)، "تلاش برای صلح" (1984) و "مسیحیت در جهان عرب" (1994) می شود.

در سال 1968 با همسر پاکستانی اش ثروت محمد اکرام الله ازدواج کرد که از او سه دختر و یک پسر به نام های بدیعه، رحمه، سمیه و راشد دارد.

امیر حسن از افزاد بسیار نزدیک به دایی اش الشریف ناصر بن جمیل، فرمانده نیروهای مسلح اردن و عضو سابق مجلس اعیان است.

وی در گذشته مصاحبه اختصاصی ای با دیپلماسی ایرانی داشته است که می توانید در این جا بخوانید.

ترکی فیصل، دشمنی به سنت همیشگی عربستانی ها

ترکی الفیصل بن عبد العزیز آل سعود، سفیر سابق عربستان در امریکا و رئیس سابق سازمان امنیت این کشور از دشمنان سرسخت ایران محسوب می شود. در رده بندی شاهین های عربستان او را در کنار بندر بن سلطان و سعود الفیصل قرار می دهند. از حمایت از جریان های تروریستی سلفی و بنیادگرا دفاع می کند و بارها ایالات متحده امریکا را متهم به کوتاهی در برخورد با ایران کرده است. در حال حاضر نیز به بلندگوی حکومت عربستان به انتقاد شدید از دولت امریکا در روابطه با ایران تبدیل شده و در نشست های مختلف بین المللی، از جمله آخرین بار در نشست داووس و نشست مونیخ، از سیاست های باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا و جان کری، وزیر امور خارجه او در تعامل با ایران و پرونده سوریه به شدت انتقاد می کند.

فیصل همچنین کسی است که پس از حمله امریکا به عراق در سال 2003 در زمان جورج بوش پسر به انتقادهای شدید از سیاست های او در عراق پرداخت و گفت که "امریکا عراق را در سینی طلا تقدیم ایران کرد." وی همچنین در ابتدای بحران سوریه به یکی از افراد نزدیک به تحولات عراق گفت که "ما از ایران خسته شده ایم و به این نتیجه رسیده ایم که نمی توانیم با آن وارد تعامل شویم. بنابراین در سوریه با آن می جنگیم و حاضریم برای سرنگونی اسد در جهت ضربه زدن به ایران همه کار کنیم. حتی حاضریم خود رو در رو با ایران بجنگیم به رغم این که می دانیم در صورت جنگ با ایران هزینه های سنیگینی را متحمل خواهیم شد و ویرانی های بسیاری بر سر ما خواهد آمد."

وی همچنین از جمله کسانی است که دائما صحبت از هلال شیعی و گسترش نفوذ ایران می کند. بارها نیز از قدرت و نفوذ ایران با اصطلاح "امپراطوری صفوی" یاد کرده است.

ترکی الفیصل بن عبدالعزیز آل سعود متولد 15 فوریه 1945 در مکه مکرمه است. وی یکی از فرزندان ملک فیصل بن عبدالعزیز آل سعود است و برادر سعود الفیصل، وزیر امور خارجه فعلی محسوب می شود.

وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهر طایف گذراند و برای تکمیل تحصیلات به مدرسه لونسویل در ایالت نیوجرسی امریکا رفت. در سال 1963 از این مدرسه مدرک دیپلم گرفت و پس از آن وارد دانشگاه جورج تاون در واشنگتن شد و در رشته مهندسی معماری در آن جا به تحصیل پرداخت. اما نتوانست در تکمیل تحصیلاتش موفق شود برای همین رشته خود را عوض کرد و در سال 1968 مدرک کارشناسی ادبیات گرفت.

در سال 1973 به عربستان بازگشت و وارد دستگاه حکومت شد. نخستین سمتش مشاور عالی دیوان پادشاهی بود. سپس در سال 1977 رئیس سازمان امنیت عام شد که این سمت را تا سال 2001 حفظ کرد. پس از آن سفیر عربستان در انگلیس شد و پس از آن در سال 2005 به عنوان سفیر عربستان به جای بندر بن سلطان به واشنگتن رفت.

از دوستان نزدیک بیل کلینتون، رئیس جمهوری اسبق امریکا محسوب می شود که سابقه این دستی به زمان دانشجویی شان باز می گردد. آشنایی کامل با فرهنگ و جامعه امریکا دارد و در زمانی که رئیس سازمان امنیت بود روابط گسترده ای را با امریکایی ها در ابعاد مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایجاد کرد.

وی یکی از موسسان موسسه ملک فیصل محسوب می شود و در حال حاضر نیز ریاست شورای اداری مرکز ملک فیصل در مطالعات اسلامی را بر عهده دارد. ترکی فیصل همچنین رئیس شورای اداری مرکز پرنس چارلز در بخش هنرهای اسلامی و سنتی در انگلیس نیز هست. در کنار آن از اعضای اصلی مجموعه سی 100 که با نشست جهانی اقتصادی از سال 2003 در ارتباط دائم است، به حساب می آید.   

همسر ترکی فیصل امیره نوف بنت فهد بن خالد است که نوه امیر نوره بنت عبدالعزیز اول محسوب می شود. او پدر سه پسر به نام های فیصل، عبدالعزیز و سعود و چهار دختر به نام های مشاعل، نوره، موضی و هیفا است.