در دیپلماسی جدید،آمریکا لاتین را فراموش نکنیم

دیپلماسی ایرانی: قبل از نگارش مقاله حاضر مروری داشتم به سخنان ارزنده مقام معظم رهبری در باب اینکه دیپلماسی ایران اسلامی در سیاست خارجی باید چگونه باشد. ایشان ضمن اشاره به سه اصل جدا نشدنی در سیاست خارجی یعنی عزت،حکمت،مصلحت، تاکید داشته اند تنظیم روابط جمهوری اسلامی با دنیای بیرون به گونه ای باشد که بازیگران اصلی واقمار آشکار و پنهان آنها را بخوبی بشناسیم و در حوزه های سیاسی،اقتصادی،فرهنگی حکیمانه و سنجیده با حسابگری و استحکام در جهت منافع کشورمان با موازین منطق و خرد ،حضوری فعال و تأثیر گذار داشته باشیم و به فرموده ایشان دنیا بداند ما برای صلح و امنیت بر پایه عدالت و معنویت اقداماتمان معطوف به هدف است روابط سیاسی یک شاخص مهم برای توسعه روابط اقتصادی است.ایشان همواره تأکید کرده اند که وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران از جایگاه بی بدیل برخوردار است و سفارتخانه های ما در تمام دنیا باید به پایگاه حمایت همه ایرانیان تبدیل شود و دیپلماسی کشور باید از خلاقیت مداوم و چشم انداز متغیری همیشه در برابرش ظاهرشود و ضمن پیش بینی ها و شناخت از ناپایداری اوضاع جهانی با تصمیمات صحیح و اتخاذ سیاست فعال در همه زمینه ها جایگزین سیاست انفعالی گردد. باید کانون جوشش و انرژی باشد و نسبت به اجرای موافقت نامه ها پیگیری کرده و به عنوان یک مسلمان وظیفه دینی ما است که حتی در برابر کفار تعهداتمان را ایفا کنیم.

یکی از ملاحظات و توصیه های اینجانب که سه دهه از عمر خویش را در سنگر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به عنوان سفیر درحوزه های آفریقا-آمریکای لاتین واروپا سپری کرده ام ، در باب سیاست خارجی آنست که نکند موضوعات مختلف سیاسی،امنیتی و ژئوپولیتیکی که ما را در محیطمان مشغول کرده و بحث هسته ای که در ده سال اخیر به این موضوعات پیوسته است از سایر حوزه ها از جمله آفریقا و امریکای لاتین که اهمیت بسزایی در زندگی بین الملل ما دارد، ما را غافل کند.

همه دیپلمات های با تجربه که در صحنه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورشان استخوان خرد کرده اند می دانند که همه کشورها در تمام نقاط جغرافیایی مصائب،مشکلات،دشمنی های تاریخی،مرزی، وده ها موضوعات دیگر مواجه هستند ولی دولتمردان وسیاستمدارانشان تلاش دارند با حداقل هزینه امورات کشورشان را مدیریت کرده و منافع ملی و سرزمینی خود را به پیش ببرند. بنابراین میهن اسلامی عزیزمان ایران که اهمیتش در دنیای امروز بر همه روشن است از این قاعده مستثنی نیست و پس از قریب 35 سال از پیروزی انقلاب اسلامی ایران با همت ملت سلحشور و مقاوم و نجیب ایران و رهبری های امام خمینی راحل بنیانگذار ج.ا.ا و رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت اله خامنه ای و قانون اسلامی پیشرفته بر اساس تعالی اسلام و فرهنگ چند هزار ساله ایران اسلامی ، سیاست خارجی فعالی را با تأسیس سفارتخانه های جدید درحوزه های مختلف جغرافیایی از جمله آمریکای لاتین که در گذشته ها مغفول مانده بود نسبت به برقراری روابط با هزینه های نسبتأ بالا در شرایط اقتصادی جنگ تحمیلی و دوران بازسازی و ... اقدام کرد.

چرا با کشورهای آمریکای لاتین روابط حسنه برقرارکنیم؟

15درصد مساحت کره زمین و وجود 41 کشور کوچک و بزرگ وبیش از 600 میلیون نفر جمعیت مستقر در آمریکای لاتین، با تنوع نژادی (عرب تبارها)،فرهنگی، زبانی سهولت قوانین سرمایه گذاری ئ فعالیت های اقتصادی ازسهل ترین مقررات موجود در دنیا راجع به نقل و انتقال های مالی،ارائه تضمین های حقوقی و مشارکت املاک واراضی در این مناطق، نهادینه شدن دموکراسی و شکل گیری و قدرت یابی احزاب سیاسی جدید و افزایش نقش مردم و کنار رفتن سیاستمداران قدیم و روی کارآمدن مردم سالاری بومی،شکل گیری و نهادینه شدن سازمانهای منطقه ای، تقویت سازمانهائی چون سازمان کشورهای آمریکایی ،مرکوسورMercosur)) آلادیِALADI-کاریکوم Carricom)) جامعه آند AND))و آلبا (ََALBA)در آمریکای لاتین

-تقویت جریانات چپ گرا و دولت های چپ گرای کمونیستی در کوبا و چپ مردم گرا همچون ونزوئلا،بولیوی،اکوادور،و چپ های (برزیل) آرژانتین و مکزیک.

از همه مهم ترخدشه دار شدن دکترین مونرئو(Monereo doctrine)(حیات خلوت آمریکا) و فراهم شدن زمینه برای حضور دولت های جدید با تفکرات سیاسی متفاوت،گسترش موج بیداری مردمی بین مردم منطقه به ثمر نشینی  تجارب جنبش های بومی در ونزوئلا،اکوادور-نیکاراگوئه،بولیوی و شکل گیری نظم جدیدی در منطقه و بروز تغییرات احتمالی و قریب ا لوقوع در روابط این کشورها با ایالات متحده آمریکا در پی روی کارآمدن اوباما و موضع گیری های مثبت کشورهای کوبا،بولیوی و ونزوئلا در این رابطه.

دلائل توجه آمریکای لاتین به جمهوری اسلامی ایران:

-          سابقه انقلابی و ضد استکباری جمهوری اسلامی ایران

-          وزنه سیاسی بین المللی جمهوری اسلامی ایران

-          موقعیت جمهوری اسلامی ایران در حوزه خلیج فارس،آسیای مرکزی قفقازو همچنین جهان اسلام

-          توانمندیهای صنعتی ایران و بازارمتنوع و گسترده آن

-          همطراز بودن نسبی توانمندی ها و نیازمندیها و مکمل بودن آنها

اهداف کلان جمهوری اسلامی ایران در آمریکای لاتین:

1-      فرصت سازی مناسب در مقابل کشورهای دوست و ایجاد فضای مناسب در گسترش همکاری های تجاری و اقتصادی وتأمین منافع کشور

2-      جذب سرمایه و صدور خدمات فنی و مهندسی

3-      توسعه بازارهای صادراتی کشور

4-      تنوع سازی بازارهای وارداتی کشور

5-      زمینه سازی برای تبادلات علمی و تکنولوژیکی

6-      بهره گیری از ظرفیت های برخی از کشورهای آمریکای لاتین برای تأمین اقلام مورد نیازکشور

-          فرهنگی و رسانه ای

- توسعه دیپلماسی عمومی جهت اثر گذاری بر دیپلماسی رسمی و جلوگیری از تخریب و مانع تراشی جریانات منفی علیه جمهوری اسلامی ایران

- وجهه سازی – بهره گیری از فضای عمومی آمریکا ی لاتین برای معرفی چهره بهتر.

- شفاف سازی و آگاهی دادن گروهی و مبارزه با فضای تبلیغات منفی علیه کشور از طریق پخش و گسترش برنامه های اسپانیولی زبان رسانه ملی در آن منطقه بویژه مسائل هسته ای-حقوق بشرو...

- برقراری و گسترش تعاملات آموزشی،مطالعاتی،دانشگاهی و همچنین گفتگوهای بین ادیان بویژه مسیحیت آزادی بخش.

چالش های تقویت روابط جمهوری اسلامی ایران و آمریکای لاتین:

-          همگرایی ایالات متحده و اروپا به عنوان تهدید در روابط ایران و کشورهای آمریکای لاتین

-          تلاش آنها برای کاهش فرصت های جدید ایران در منطقه از طریق ارائه کمک های مالی،نظامی،سرمایه گذاری و...

-     اعمال نفوذ قدرت های معارض با جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منطقه وتلاش جهت مخدوش کردن وجهه بین المللی ایران که فرصت همکاری را با برخی کشورهای منطقه را سلب کرده است.

-     موج گسترده تبلیغات منفی علیه جمهوری اسلامی ایران در برخی رسانه های منطقه،اعلام مطالبی جعلی بر اعلام خطر از حضور ایران در آمریکای لاتین و اصطلاحأ ایرانیزه شدن منطقه منتشر شده است

-          حرکت های سیاسی،تبلیغی احزاب اپوزیسیون دولت های همسو علیه جمهوری اسلامی ایران

-          عدم هماهنگی های لازم بین سازمانهای سیاسی و اقتصادی داخلی جهت تنظیم روابط با کشورهای منطقه.

-          فاصله جغرافیایی که باعث افزایش هزینه های حمل و نقل و بازرگانی و مانع از استفاده تمام ظرفیت ها می شود

-          اتکای صرف به روابط سیاسی و غلبه گسترش سیاسی بر روابط دو کشور.

گام های جدید روسیه و چین و سایر کشورهای غربی برای تحکیم جای پای خود در آمریکای لاتین توجه دولت محترم یازدهم و وزارت خارجه ج.ا.ا را به این نکته مهم جلب می کند که زمانیکه در سال گذشته آقای دمیتری مدودیف نخست وزیر روسیه سفر چهار روزه خود به کشورهای کوبا و برزیل را آغاز کرد هدف از سفر را نگاه کرملین به این منطقه که جزو منافع راهبردی روسیه محسوب می شود، بیان کردند.

خاطرم هست روزی که به عنوان سفیر جمهوری اسلامی ایران،در جمع تعدادی از دانشجویان و اساتید دانشگاه بارسلونا اسپانیا سخنرانی می کردم و مواضع سیاست خارجی کشورمان را برای ایشان در زمینه های هسته ای،حقوق بشر و مسائل منطقه ای و جهانی مطرح می کردم یکی از اساتید رشته روابط بین الممل که در جلسه حضور داشت در پایان سخنان اینجانب اظهار داشت جمهوری اسلامی ایران امروز چنان قدرتمند شده است که باید امروز به مجموعه بریکسBRICS))(ائتلاف برزیل-روسیه.هند-چین-آفریقای جنوبی) اضافه شود و نگاه مثبت ایران به آمریکای لاتین و مسائل منطقه خاورمیانه قابل توجه است و نفوذ سیاسی،اقتصادی ج.ا.ا در کشورهای کوبا،ونزوئلا،اکوادور،بولیوی و همکاری های نزدیک با برزیل،آرژانتین قدرت ایران را افزایش داده است.

در ادامه قابل ذکر است که آقای کنستانتین سینوکوف معاون آکادمی مطالعات ژئوپولیتیک روسیه هم در در رابطه با سفر مددویف به کوبا و برزیل در گفت و گو با رادیو دولتی روسیه اظهارداشت که آمریکای لاتین دیگر حیات خلوت آمریکا نیست و گفته بود برقراری روابط و مشارکت راهبردی با کشورهای این منطقه هدف ژئوپولیتیک روسیه است و گروه بریکس با عضویت روسیه،برزیل،چین،هند وآفریقای جنوبی از کشورهای متحدی تشکیل شده است که این کشورها به عنوان یک قدرت واحد و تشکل ژئوپولیتیکی واحد اقدام می کنند.به عقیده کارشناسان نزدیکی کشورهای روسیه، چین و کشورهای غربی به کشورهای آمریکای لاتین و تقویت حضور خود در کشورهای همسایه آمریکا که روزی حوزه منافع راهبردی آن محسوب می شدند را ادامه خواهند داد.

از این رو به نظر نگارنده جمهوری اسلامی ایران که  روابط حسنه ای با کشورهای این حوزه داشته است و در سالهای اخیرسرمایه گذاری هایی هم در این منطقه نموده است چاره ای جز بازسازی و تقویت بیشتر روابط را چه با دوستان قدیمی همچون کوبا،ونزوئلا و چه دولت های پر نفوذ جدید منطقه همچون برزیل،مکزیک،اروگوئه،بولیوی،آرژانتین،اکوادورندارد و پیشنهاد میشود علیرغم اتخاذ دیپلماسی جدید در سیاست خارجی خود از این منطقه مغفول نماند.