چرا بان کی مون دعوت از ایران را پس گرفت؟

هشتمین دبیرکل سازمان ملل متحد نتوانست بیشتر از یک روز بر تصمیم خود باقی بماند و با وجود تاکید همیشگی خود بر ضرورت حضور ایران در مذاکره بر سر آینده سوریه، دعوت خود از ایران برای شرکت ایران در ژنو دو را لغو کرد.

به گزارش «تابناک»، چندین ماه است که مساله حضور یا عدم حضور ایران در کنفرانس موسوم به ژنو 2 در مورد آینده سوریه به چالشی بزرگ بر سر راه برگزاری آن تبدیل شده است. موضع رسمی اعلام شده ایران همواره این بوده است که ایران برای حضور در این کنفرانس بین المللی هیچ پیش شرطی را نخواهد پذیرفت.

در ماه های اخیر مساله حضور ایران در این کنفرانس به طور پیوسته مورد بحث ایران و سازمان ملل و نیز قدرتهای بزرگ بوده است. بان کی مون دبیرکل سازمان ملل بارها در این باره با مقامات ایرانی مذاکره کرد. اخضر ابراهیمی نماینده سازمان ملل و نیز اتحادیه عرب در امور سوریه نیز چندین بار و از جمله در حاشیه مذاکرات هسته ای ایران در ژنو با مقامات ایرانی در این باره گفت و گو کرد. کری ولاوروف وزرای خارجه آمریکا و روسیه نیز به اتفاق ابراهیمی اخیرا این مساله را در پاریس مورد گفت و گو قرار دادند.

در حالی که روسیه دعوت نشدن ایران را اشتباهی بزرگ می دانند، آمریکایی ها که هنوز در برابر پذیرفتن واقعیات صحنه سوریه و نقش ایران در ان مقاومت می کنند و از سوی دیگر نمی خواهند دوستان منطقه ای خود را بیش از این از خود برنجانند، تاکنون از اصلی ترین مخالفان حضور ایران در ژنو 2 بوده اند.

بان کی مون که در دوره وی جایگاه دبیرکلی سازمان ملل با افول جدی مواجه شده، جسارت این را یافت که در برابر ضرورت حضور ایران در ژنو 2 تسلیم شود ولی وی کمتر از 24 ساعت بعد از تصمیم خود برگشت و دعوت از ایران را لغو کرد.

بلافاصله بعد از دعوت از ایران، عربستان سعودی اصلی ترین حامی این روزهای تروریست های سوری با واکنش نسبت به دعوت «بان کی مون» ایران را شایسته حضور در این نشست ندانست. ریاض ضمن تکرار اتهامات خود درباره حضور نیروهای ایرانی در سوریه تأکید کرد که ایران مبدأ لزوم تشکیل دولت انتقالی در سوریه را نپذیرفته است.

پس از این دعوت، بخشی از مخالفان سوری نیز حضور خود در ژنو را به لغو دعوت از ایران منوط کردند ولی واقعیت لغو دعوت از ایران، آن چیزی است که واشنگتن پست از آن پرده برداشته است. به نوشته این روزنامه جان کری وزیر خارجه آمریکا شخصا با بان کی مون لابی کرده بود تا دعوت از ایران را بازپس گیرد و مقامات آمریکایی تصریح کرده بودند که اگر ایران در ژنو 2 حضور داشته باشد، شرکت نخواهند کرد و این مسئله می توانست رخدادی که ثمر نشستن 8 ماه مذاکرات را می توانست به همراه داشته باشد، با خطر همراه سازد.

دبیر کل وقتی که خبر دعوت ایران به این اجلاس را اعلام کرد، اظهار داشت که «پس از گفت و گوهای طولانی به این نتیجه رسیدیم که کشورهای ایران، لوکزامبورگ، مکزیک، یونان، استرالیا، بلژیک، بحرین، کره جنوبی، هلند و واتیکان به فهرست دعوت شوندگان به کنفرانس بین المللی صلح سوریه را بیفزاییم . همان گونه که بار ها بر اهمیت و ضرورت حضور ایران در کنفرانس ژنو ۲ تأکید کردم، نقش تهران برای صلح و ثبات در سوریه تأثیرگذار خواهد بود.»

وی با اشاره به مذاکرات خود با ظریف، وزیر خارجه ایران مدعی شد که: "وی به من اطمینان داد که مانند دیگر کشورهای دعوت شده به روز اول مذاکرات در مونترو، ایران درک می کند که مبنای مذاکرات اجرای کامل توافق حاصل در سی ژوئن 2012 در ژنو خواهد بود ".

مهم ترین و پرچالش ترین آن چه که در ژنو یک مورد توافق حاضرین قرار گرفته، اشاره به این هدف اعلام شده است که « ایجاد یک نهاد حکومت انتقالی با قدرت کامل اجرایی که اعضای دولت و نمایندگان مخالفان در آن شرکت داشته باشند و بر اساس رضایت دو طرف تشکیل شده باشد».

دولت سوریه هرچند حاضر شده است که در ژنو 2 حاضر شود ولی اعلام کرده است که هیات نمایندگی رسمی سوریه، قدرت را به هیچ کسی واگذار نخواهد کرد.

موضع رسمی ایران نیز که از زیان حسین امیر عبداللهیان معاون عربی و آفریقای وزارت امورخارجه و دیگران بارها تکرار شده، نپذیرفتن هیچ پیش شرطی و اعلام این است که: «ما در ژنو یک حضور نداشته ایم و ایران نقشی در تنظیم بیانیه ژنو یک نداشته است. اصرار برای اعلام پذیرش بیانیه ژنو 1، غیر قابل قبول و مردود است.»

اگر چه بان کی مون با عباراتی مبهم و قابل تفسیرهای مختلف گفته است که «به من اطمینان داد که مانند دیگر کشورهای دعوت شده به روز اول مذاکرات در مونترو، ایران درک می کند که مبنای مذاکرات اجرای کامل توافق حاصل در سی ژوئن 2012 در ژنو خواهد بود» ولی ظریف همچنان اصرار دارد که «آقای بان کی مون در هفته گذشته چندین بار با من تماس گرفت و من صریحا به ایشان اعلام کردم که برای حضور در این نشست هیچگونه پیش شرطی را نمی پذیریم. متاسفیم که آقای بان کی مون بر اثر فشار وارده پیشنهاد خود را پس گرفت و این رفتار را در شان دبیر کل نمی دانم.»

کنفرانس ژنو 2 روز چهارشنبه بدون حضور رسمی ایران آغاز خواهد شد و احتمالا نمایندگان دولت و مخالفان سوری برای اولین بار به طور رسمی با یکدیگر دیدار خواهند کرد ولی سرنوشت کنفرانس بدون حضور یکی از اصلی ترین بازیگران منطقه ای، شدت اختلافات دو طرف و ضعف برگزار کننده ای چون بان کی مون نمی تواند چندان روشن باشد.