پوست خربزه نفتی روسیه زیر پای آمریکا

دیپلماسی ایرانی: معامله نفت در برابر کالا با ایران که اخیر برخی منابع روسی خبر آن را اعلام کرده اند می تواند تهدیدی برای تلاش های تحت رهبری آمریکا به منظور اعمال فشار اقتصادی علیه ایران باشد. در حالی که این معامله می تواند یک منبع مالی کوتاه مدت برای ایران ایجاد کند و روسیه را به برنده ژئوپولتیکی ماجرا تبدیل کند، در سطح کلان تر این معامله یک دردسر برای دیگران به شمار می رود.

معامله نفتی جدید تهران و مسکو تلاش های دولت اوباما برای به تعویق انداختن تحریم های جدید علیه ایران را به چالش می کشد. در صورتی که این معامله انجام شود، نظام تحریم ها علیه ایران تضعیف می شود و در عین حال این معامله تردید هایی را در مورد استراتژی بلند مدت روسیه در منطقه ایجاد خواهد کرد.

گزارش رویترز حاکی از آن است که روسیه و ایران در آستانه نهایی کردن یک معامله نفتی هستند که به موجب آن روسیه در قبال دریافت روزانه 500 هزار بشکه نفت از ایران به این کشور کالا صادر می کند. با توجه به قیمت کنونی بازار، این حجم نفت از نظر مالی ماهیانه یک و نیم میلیارد دلار ارزش دارد.

این درحالی است که روسیه به این نفت نیازی ندارد، زیرا این کشور مقادیر عظیمی منابع نفتی در اختیار دارد. بنابراین مساله این است که این بشکه های نفتی از ایران صادر شوند. مقامات ایرانی و روسی به رویترز گفته اند که انتظار دارند فارغ از نتیجه مذاکرات ژنو، این معامله نفتی به زودی نهایی شود.

باید گفت روسیه معدود انگیزه هایی برای چنین معامله ای دارد: با این معامله مسکو شکافی در کانون تلاش های بین المللی علیه برنامه های هسته ای ایران ایجاد می کند و پیام روشنی با این مضمون به آمریکا می فرستد که از حمایت از اعمال تحریم های بیشتر علیه ایران دست کشیده است. مقامات روسیه در حالی دست به این اقدام می زنند که چشم در چشم همتایان آمریکایی خود دوخته اند.

امی میرز جف، تحلیلگر انرژی می گوید: این یک معامله دو سر برد برای روسیه است. به این ترتیب مسکو اوباما را در موضع ضعف قرار می دهد و موقعیت خود را در آینده پرونده هسته ای ایران ارتقاء می دهد.

اما چشم انداز این معامله نفتی تا حدودی گیج کننده است. اضافه شدن بشکه های نفتی ایران به بازار نفت در کاهش قیمت طلای سیاه موثر خواهد بود. این همان نکته ای است که روسیه که سلامت بودجه اش به درآمدهای نفتی وابسته است، از آن پرهیز دارد و نمی خواهد قیمت نفت کاهش پیدا کند.

برای ایران نیز این معامله ریسک های زیادی دارد. تهران طبق توافقنامه ژنو با تعلیق بخشی از برنامه های هسته ای اش در مقابل تعدیل بخشی از تحریم ها موافقت کرده است و به تازگی دو طرف به پیشرفت های خوبی در زمینه اجرای این قرارداد دست یافته اند. اما امضای این معامله نفتی که صادرات نفتی ایران را افزایش می دهد، موجب می شود که سناتورهای حامی تحریم های بیشتر علیه ایران، موضع سرسختانه تری علیه ایران اتخاذ کنند.

مارک دابویز، تحلیلگر انرژی بر این باور است که با امضای این معامله نفتی ، وتوی طرح تحریم ها برای دولت اوباما دشوارتر می شود. به گفته وی، با این معامله، ترس بازار نیز از تحریم های ایران می ریزد و دیگر نمی تواند اعتقاد داشت که تحریم ها همانگونه که لغو شده اند دوباره اعمال می شوند.  

این در حالی است که از هم اکنون قانونگذاران آمریکایی بهانه تراشی را آغاز کرده اند، آنها می گویند این معامله نفتی نشان می دهد که کاهش اهرم های آمریکا تا چه اندازه می تواند در ایجاد شکاف در نظام تحریم ها موثر باشد.

اقتصاد وابسته به نفت ایران در دو سال اخیر تحت تحریم های نفتی آمریکا و اتحادیه اروپا آسیب فراوانی دیده است. در ماه های اخیر ایران بخش قابل توجهی از صادرات نفتی را از طریق معامله پایاپای انجام داده یا اینکه صورتحساب ها مدت هاست از سوی مشتریان نفتی پرداخت نشده اند.

از سوی دیگر آینده تولید نفت ایران نیز موضوع مهمی است. تحریم ها موجب شده است که بسیاری از میادین نفتی ایران فرسوده و از رده خارج شوند. زیرا کشور به سرمایه گذاری و تجهیزات مدرن خارجی در بخش نفت و گاز نیاز دارد. همچنین از آنجایی که ایران نمی تواند نفتی که تولید می کند را به فروش برساند یا آن را ذخیره کند، میادین نفتی با مشکل مواجه شده اند. برخی کشورها می توانند میادین نفتی خود را در چنین شرایطی تعطیل کنند و پس از چند سال تولید از این میادین را از سر بگیرند اما در مورد میدان های نفتی که برای حفظ فشار به تزریق گاز وابسته اند، تعطیلی این میدان ها به رو به افول گذاشتن ترمینال منجر می شود. به همین دلیل است که ایران حتی از معامله نفتی کوتاه مدت نیز سود می برد چرا که می تواند نفت بیشتری صادر کند.

اما معامله نفتی تهران – مسکو، پرسش هایی را در مورد استراتژی روسیه در خاورمیانه و مدیترانه پدید می آورد. شرکت های روسی شامل گازپروم  می کوشند به بازار گاز طبیعی در شرق مدیترانه وارد شوند. گازپروم در حال نهایی کردن قراردادی برای صادرات گاز به اسرائیل است و ولادیمیر پوتین نیز در حال نزدیک کردن روابط خود با بنیامین نتانیاهو نخست وزیر اسرائیل است. به همین دلیل تقویت ایران به سیاست جدید روسیه در این بخش از جهان کمک نمی کند.

این امر همچنین می تواند بر روابط مختل شده روسیه و عربستان سعودی تاثیر بگذارد. زیرا هرگونه اقدام روسیه برای تقویت منابع نفتی جهان می تواند به کسری بودجه عربستان منجر شود. حمایت بین المللی از ایران شیعه یک دغدغه برای ریاض به شمار می رود که مدت هاست بر سر توافق هسته ای مقدماتی ژنو با ایران با ایالات متحده روابط سردی دارد.

به گزارش فارن پالیسی، سفارت روسیه در واشینگتن ؛ هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل و کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به تماس های این نشریه برای پیگیری معامله نفتی تهران – مسکو پاسخ نداده اند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه : یکشنبه 22 دی 1392 / باز انتشار: پنجشنبه 26 دی 1392