انفجارهایی که مقدمه جنگ هستند

دیپلماسی ایرانی: لبنان در ماه های اخیر شاهد اقدام های تروریستی بسیاری بوده است. روز ۱۷ دسامبر انفجاری در نزدیکی یکی از پایگاه های حزب الله لبنان چندین مجروح برجا گذاشت. در عملیاتی انتحاری در ماه نوامبر در بیروت در نزدیکی سفارت ایران نیز بیش از ۲۰ نفر کشته و ده ها تن دیگر مجروح شدند. در آخرین انفجارها، محمد شطح از چهره های سنی مذهب اپوزیسیون لبنان گروه موسوم به ائتلاف 14 مارس کشته شد . او از مخالفان سرسخت حکومت بشار اسد در سوریه نیز بود. در همین حال سعد حریری نخست وزیر سابق لبنان در واکنش به این انفجار به صورت تلویحی حزب الله را متهم کرد که پشت این اقدام تروریستی است. حزب الله اما آن را کار "دشمنان لبنان" دانست و اتهام های وارده را رد کرد. مقامات لبنان نگران اند که ادامه بحران و جنگ سوریه به بی ثباتی و گسترش تروریسم در لبنان دامن زند. گروه های سنی مذهب مخالف بشار اسد نیز تا به حال بارها با شیعیان و حزب الله لبنان در خاک لبنان درگیر شده اند. محمدعلی سبحانی سفیر سابق ایران در لبنان نیز بروز چنین حوادثی را بیانگر برنامه هایی برای دامن زدن به اختلافات مذهبی و طایفه ای در لبنان  دانسته و از این رو به دولت ها و گروه های سیاسی نسبت به آینده این اقدامات و احتمال افزایش تنش ها در این کشور و بروز احتمالی جنگ داخلی هشدار می دهد. متن گفتگوی دیپلماسی ایرانی با وی به شرح زیر است:

با توجه به انفجارهای تروریستی لبنان، گمانه زنی هایی مطرح شده، از جمله آنکه ائتلاف 14مارس این اقدام را متوجه حزب الله لبنان می داند؛ عده ای دیگر گروهک تروریستی عبدالله عزام را مجری  این عملیات ها معرفی می کنند. در این میان نیز حزب الله اسرائیل و در نهایت عربستان را دخیل در این اتفاق ها دانسته است. عده ای هم هدف این عملیات ها را صرفا متوجه ایران دانسته و اینکه فردی در این حادثه کشته شده به صورت تصادفی بوده است. تا چه میزان این گمانه زنی ها با واقعیت های روی داده همخوانی دارد؟

نمی توان به طور قاطعانه این مسایل را ارزیابی کرده و آن را به جهت یا مجموعه ای نسبت داد. اما آنچه مسلم است، شرایط در لبنان خوب نبوده و تحت تاثیر مسایل سوریه، این کشور با خطر امنیتی و مشکلات داخلی رو به رو است. انفجارهای روی داده در لبنان در دو منطقه یکی در ناحیه جنوبی و دیگری در جلوی سفارت ایران روی داده که هر دوی این مناطق تحت نفوذ شیعیان است اما انفجار اخیر در وسط بیروت منطقه اهل سنت صورت گرفته است. اینکه چه کسی یا گروهی این کار را انجام داده اطلاعی ندارم و گمانه هایی نیز مطرح شده اما مهمترین مساله در این انفجارها خطر اختلافات مذهبی و طایفه ای است که لبنان را تهدید می کند. شاهد هستیم که انفجارها به فاصله هم و در دو منطقه شیعی و سنی روی داده که شکلی از انتقام جویی در آن مشاهده می شود. البته گروه هایی مسئولیت دو انفجار ابتدایی را پذیرفته و اعلام کردند که این اقدامات علیه حزب الله و ایران بوده که در سوریه دخالت کرده و حمایت از ارتش و دولت سوریه می پردازند. اما هیچ کسی مسئولیت انفجار اخیر را به عهده نگرفته که این مسایل را پیچیده تر می کند. اینکه انگشت اتهام به سمت دولت سوریه و حزب الله باشد، به شرایط کنونی که در لبنان حاکم است مربوط می شود.  البته حزب الله نیز این عملیات ها را محکوم کرده است. در عین حال که انجام اینگونه عملیات های تروریستی شیوه حزب الله نبوده  و به روش کاری آنها نمی خورد. آنچه مسلم است هیچ کدام از گروه ها و جهت های سیاسی در لبنان از این انفجارها بهره نمی برند و تنها اسرائیل است که استفاده می کند.

گفته شده انفجارهای اخیر به ویژه مورد آخر تحت فشار قرار دادن ایران برای وادار کردن حزب الله به خروج از سوریه بوده است. آیا این اتفاق می تواند اهرم فشار باشد؟

انفجارهایی که علیه سفارت ایران و مناطق مربوط به حزب الله و شیعیان صورت گرفت، بیانگر چنین مساله بوده و آنها نیز اعلام کردند که خواهان چینین چیزی هستند. ولی به نظر می رسد افراد یا گروه هایی که این انفجارهای را انجام داده اند به خصوص انفجار آخر که به کشته شدن یکی از اعضای ائتلاف 14 مارس انجامید، غیر از اینکه بحث های انتقام جویی در آن مطرح باشد، به دنبال افزایش اختلافات مذهبی و طایفه ای است از این رو این اقدام مشکوک است. این اقدام شرایط را از این هم که هست، خطرناک تر می کند.

محمد شطح، وزیر اقتصاد دوران نخست وزیری رفیق حریری و از چهره های شاخص ائتلاف 14 مارس است که در جریان انفجاری در بیروت کشته شد. آیا کشته شدن این فرد ضربه ای به حریری و اتئلاف 14 مارس وارد می کند یا نه؟

این اقدام حساسیت های مذهبی و گرایش به اختلافات و درگیری ها را افزایش داده و تاثیر ناخوشایندی بر وحدت مسلمانان گذاشته و شرایط را بسیار پیچیده تر از گذشته می کند.

آیا انفجارها می تواند حامل پیامی برای سعد حریری باشد؟

در سوریه از یک سو حزب الله و ایران به حمایت از دولت مشغول هستند و از سویی دیگر اهل سنت و لبنان که حمایتشان را از مخالفان سوری کتمان نکرده اند. بر اساس ارزیابی کلی این اتفاقات می تواند القا کننده این موضوع باشد که اختلافات چه در سطح سیاسی و چه مذهبی، پیامی برای سران احزاب و دولت های درگیر است. حال می تواند پیامی نیز برای چهره ها و شخصیت ها نیز داشته باشد. این پیام برای همه رهبران اهل سنت و شیعه خطرناک بوده زیرا شرایط رو به وخامت است.

معتقدند که اتفاقات اخیر از جانب سوریه است که دامن بحران های این کشور را به لبنان بکشانند تا اجلاسی مانند ژنو 2  تحت تاثیر قرار داده و گروه ها و دولت های مخالف اسد را مجبور به پذیرش دولت کنونی کند. تا چه میزان این نظر می تواند مورد تایید قرار گیرد؟

خشونت ها و ترورها می تواند نتیجه عدم تفاهم، نبود مدارا و نپذیرفتن طرف های مخالف باشددو نتیجه اش می تواند به هم خوردن یا تضعیف فعالیت ها و اقداماتی برای صلح منتهی شود. از زاویه دیگر این درگیری ها محصول نبود مدارا، وحدت و همدلی بین جامعه  اسلامی است و به طور حتم اتفاقات روی داده در لبنان نیز می تواند متاثر از حوادث در سوریه باشد. معتقدم مادامی که مسایل در سوریه به نقطه ای با ثبات نرسد، امکان حل نهایی مشکلات در سوریه نخواهد بود ولی اگر مردم لبنان به خصوص گروه های با نفوذ مذهبی هوشیاری بیشتری داشته باشند ممکن است بتوانند مانع تاثیرگذاری سوریه بر تحولات لبنان شوند و جلوی جنگ داخلی را بگیرند.

با توجه به اتفاق های پیش آمده، آینده لبنان را چه می بینید؟ گروه هایی مانند 14 مارس و حزب الله چه رفتارهایی را از خود نشان خواهند داد؟

با توجه به تجربه بنده در لبنان، باید بگوییم که مردم این کشور و گروه های سیاسی و طایفه ای تجربه تلخ 15 سال جنگ داخلی را دارند از این رو برای آنها درس عبرت جدی گرفته اند. آنها می دانند که جنگ داخلی کشور را به ویرانه تبدیل می کند چیزی که اکنون در سوریه اتفاق افتاده و هیچ کدام از طرف ها نه دولت و نه مخالفان توان برقرار آرامش و امنیت را ندارد به خصوص دولت که وظیفه اش تامین آرامش و امنیت برای مردم است. مساله سوریه آنقدر پیچیده شده که به یک بحران منطقه ای و حتی بین المللی تبدیل شده است. به هر صورت اگر مردم لبنان بخواهند، می توانند سرعت و وسعت اختلافات و درگیری را کنترل کنند. با این حال لبنانی ها کماکان به این مساله توجه دارند که به شکل گسترده وارد یک جنگ داخلی نشوند. شرایطی که امروز به وجود آمده لبنان را تهدید به یک چنین وضعیتی می کند.

انتشار اولیه: یکشنبه 8 دی 1392 / باز انتشار: جمعه 13 دی 1392