ایران و آمریکا و منافع مشترک منطقه ای

عصر ایران نوشت:

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران چند روز قبل از گفتگوی تلفنی با همتای آمریکایی اش جان کری سخن گفت. موضوع گفتگو تبادل نظر درباره اضافه شدن شخصیت های حقیقی و حقوقی جدید به فهرست سیاه تحت تحریم واشنگتن بود. در این مکالمه تلفنی ایران نارضایتی خود را نسبت به این اقدام کابینه آمریکا اعلام کرد ، بعد از آن بود که مواضع کاخ سفید اندکی بهبود یافت و اوباما اعلام کرد که هر گونه تحریم جدید کنگره علیه ایران را وتو می کند.

این تماس تلفنی را می توان نشانه ای از ورود سیاست خارجی ایران به مرحله جدید دانست. مرحله ای که در آن ایران و آمریکا علاوه بر میانجی ها و کانال های غیرمستقیم، این بار به طور مستقیم و علنی، با یکدیگر تماس برقرار می کنند و نظرات متفاوت و اختلاف نظر خود را مطرح می کنند.

این در حالی است که پیش از این ، دو طرف حداکثر از طریق کانال های غیرمستقیم ارتباط برقرار می کردند و درخواست ها و مطالبات خود را مطرح می کردند.

این ارتباطات مستقیم و علنی ایران و آمریکا در حالی شکل گرفته است که دو کشور هم اکنون در منطقه، دارای منافع مشترکی هستند به طوری که شاید بتوان گفت پس از سال ها دو کشور دوباره با منافع مشترک و گسترده ای در کشورهای منطقه روبه رو شده اند. این در حالی است که قدرت منطقه ای رقیب ایران یعنی عربستان سعودی و کشورهای همسو، مخالف این رویکرد تهران و واشنگتن هستند.

در حال حاضر عربستان سعودی و شماری از کشورهای عربی، آمریکا را به دلیل رویکردهای فعلی اش در منطقه تحت فشار قرار داده اند و خواهان تغییر این رویکرد واشنگتن در منطقه هستند.

به نظر می رسد حال که ایران و آمریکا پس از سال ها با منافع مشترک منطقه ای روبه رو شده اند می بایست با استفاده از موقعیت فعلی، منافع ملی خود را بیش از پیش تقویت کنند.
در اینجا ، برخی از حوزه هایی که ایرن و آمریکا دارای اشتراک منافع هستند را اجمالاً بررسی می کنیم.

عراق

ایران و آمریکا هر دو در رویکردی مشترک، از ادامه کار دولت فعلی در عراق حمایت می کنند. از برقراری امنیت دراین کشور پشتیبانی می کنند و خواهان برگزاری دوره بعدی انتخابات پارلمانی درعراق و انتخاب دولت های بعدی این کشور در چارچوب های توافقات موجود هستند. در مقابل، عربستان سعودی و کشورهای همسو به دنبال سرنگونی حکومت کنونی  و ساختار فعلی قدرت در عراق و روی کارآمدن سیستم حکومتی در عراق براساس اولویت بخشیدن به حکمرانی اقلیت سنی بر اکثریت شیعه هستند.

لبنان

به نظر می رسد ایران و آمریکا هر دو درباره امنیت لبنان توافق نظر دارند. براساس نظر مشترک ایران و آمریکا، امنیت در لبنان و عدم درگیری حزب الله لبنان وه اسرائیل، مهمترین اولویت و مهم تر از این است که کدام حزب و جناح در لبنان ، کابینه را تشکیل می دهد. این در حالی است که در طرف مقابل، یعنی عربستان سعودی و گروه کشورهای عربی همسو، به دنبال تضعیف حزب الله لبنان و تشکیل کابینه این کشور به دست جناح همسو با خود یعنی 14 مارس هستند.

سوریه

با وجود اختلاف نظر گسترده میان ایران و آمریکا درباره تحولات سوریه، اما هر دو کشور، دارای نظرات مشترک و استراتژیکی در باره این موضوع هستند.

به عنوان مثال، ایران و آمریکا هر دو اتفاق نظر دارند که نباید علیه سوریه حمله نظامی خارجی صورت بگیرد. هر دو اتفاق نظر دارند که در سوریه هم اکنون فعالیت گروه های افراط گرای اسلامی روبه افزایش است و این موضوع می تواند امنیت و ثبات کل منطقه را به خطر بیاندازد.

تهران و واشنگتن هر دو معتقدند در میان شرایط فعلی و گزینه های واقعی و امکان پذیر در صحنه سوریه، پیروزی بشار اسد رئیس جمهور این کشور بهترین گزینه است گرچه طرف ایرانی این اتفاق را در کل، بهترین گزینه می داند و طرف آمریکایی چنین اتفاقی را گزینه بهتر در میان وحشتناک ترین گزینه ها می داند.

در طرف مقابل عربستان سعودی و بسیاری از کشورهای عربی به علاوه ترکیه معتقدند "اصل" ، کناره گیری بشار اسد از قدرت با هر هزینه ای است. آنها معتقدند بشار اسد با هر هزینه ای از جمله حمله نظامی خارجی یا به دست گروه های تندروی اسلامی باید برکنار شود.

فلسطین

 گرچه ایران همیشه روند صلح میان فلسطین و اسرائیل را محکوم به شکست می داند اما در چند ماه اخیر و با وجود ازسرگیری مذاکرات صلح میان دو طرف، برخلاف گذشته گروه های فلسطینی مانند جهاد اسلامی یا حماس، اقدامی را برای به هم زدن روند مذاکرات انجام نداده اند.

همچنین در چند ماه اخیر، حماس از شلیک موشک به سمت اسرائیل خودداری و از اقدامات ضداسرائیلی دیگر گروه های فلسطینی از خاک منطقه غزه نیز جلوگیری کرده است.

افغانستان

در کنار همه این موضوعات، ایران و آمریکا درباره برقراری امنیت و ثبات در افغانستان نیز اشتراک نظر دارند. به ویژه که نظامیان خارجی به رهبری آمریکا تا چند ماه آینده از خاک افغانستان خارج خواهند شد و در این میان واشنگتن به شدت درباره قدرت گرفتن دوباره طالبان در افغانستان نگران است که مشابه نگرانی ایران است. همکاری ایران و آمریکا می تواند در زمینه برقراری امنیت در افغانستان موثر واقع شود و این کشور را از ناامنی و بی ثباتی دور کند.