این توافق تنها آلترناتیو ایران و جهان است

شرایط جاری

دیپلماسی ایرانی : از روز سه شنبه هفته پیش که وزارت خزانه داری آمریکا اسامی 16 شرکت و فرد حقیقی را که به گفته آنها تحریم های آمریکا در مورد ایران را نقض کرده بودند به لیست بلند بالای تحریم شدگان اضافه نمود ناگهان آه از نهاد شخصیتها و سازمانهای رسمی و مطبوعات ایران بر آمد که آمریکا "برنامه عمل " توافق شده در اواخر نوامبر را یک جانبه نقض نمود و سیاست خارجی برای مدتی بی حرکت ماند . تیم مذاکره کننده نیز مجبور به ترک مذاکرات در وین و بازگشت به ایران شده بود . آقای عراقچی در توضیح وضعیت ؛ نا خرسندانه رفتار آمریکا را مخالف روح توافق ژنو و کند بودن جریان مذاکره را عامل توقف مذاکرات دانست . در صحنه سیاست داخلی ایران نیرو های طرفدار مذاکره همگی در بهت فرو رفته و نیرو های مخالف شروع به تخطئه وزیر خارجه ؛ توافق و موافقین آن کردند . متاسفانه نیروهای موافق از مقامات و شخصیتهای سیاسی و مطبوعاتی با بیانات و مواضعی محافظه کارانه اقدام به توجیه رفتار آمریکا کرده و خواستار ادامه مذاکره شدند . نیروهای مخالف اما ضمن ادامه انتقاد و به مضحکه کشاندن استدلال طرف مقابل خود نیز نشان دادند که فاقد هرگونه راه حل و پیش نهاد معقولی برای این وضعیت هستند . در اواسط هفته جاری آرام آرام مقامات سیاسی و رسمی شروع کردند به تایید "توافق ژنو" و تاکید بر اراده کشور در ادامه مذاکرات .بنظر می رسد که وزارت خارجه و تیم مذاکره کننده نیز از زیر فشار بیرون آمد و ارتباطات سیاسی بار دیگر برای تعیین وضعیت و شرایط آغاز گردید و با سفر آقای عراقچی به آلمان و بروکسل بنظر می رسد که شرایط عادی شده باشد .

تجربه دیگران

در گفتگو های خصوصی با اعضاء عالیرتبه حزب کمونیست چین در دوران ماموریت خود چندین بار این را شنیده بودم که آمریکا هر از گاهی بدون هیچگونه زمینه قبلی و علت خاصی بدنبال نوعی "حال گیری " سیاسی از چین است تا در جریان آن بنا به تحلیل آن صاحب منصبان چینی به این کشور بفهماند که حد و اندازه ای کوچکتر از آمریکا دارد . "سیاست چینی ها " در قبال این روش آمریکا باز بنا به نقل آن مقامات چینی عمده نکردن موضوع و تلاش برای واکنش متناسب و برخورد متقابل با آن در حاشیه روابط و تمرکز بر برنامه و اهداف خود چین بوده است .

این تجربه و روش کشوری است که بزرگترین شریک تجاری آمریکا محسوب می شود و انواعی از وابستگی های مالی و اقتصادی و تکنولوژیک بین آنها می توان بر شمرد .

تحلیل و نظر:

1. دولت ایران در یک توصیف کلی تجربه رابطه و گفتگو با آمریکا را ندارد و بیش از 30 سال است که با این کشور صرفا در صحنه های عملیات ودر موضوعات ثالث و بدور از تعهد های دوجانبه مواجهه داشته است . چیزی بنام آمریکا شناسی ( البته مثل سایر موضوعات ) در کشور وجود ندارد . تعداد بسیار اندکی حتی از دانش آموختگان علوم سیاسی در آمریکا می توانند جزو کارشناسان این امر محسوب شوند . مقامات تصمیم گیر در دوران و سالهای مختلف نیز سلایق گوناگونی در تعریف این کشور و قدرت آن داشته اند که عمدتا مبتنی بر تجربه های شخصی و خانوادگی ، یا مطالعات محدود و یا نهایتا مواضعی ایدئولوژیک است. بنابر این رفتار شناسی یک " ابر قدرت " که تلاش دارد "دنیا" را بر اساس سیاست ها و برنامه ها و از همه مهمتر منافع خود مدیریت کند از اهمیت ویژه ای برخوردار است که باید در این مسیر مورد توجه بیشتری قرار گیرد .
2. آنچه واضح است آمریکا با تحریم 16 فرد حقیقی و موسسه حقوقی انحرافی از" توافق ژنو" نداشنه است. این اقدام اگرچه از طرف ایران و بسیاری از کشورهای در گیر در مذاکرات و یا رسانه های اصلی بین المللی اقدامی ناخوش آیند تلقی گردید و آمریکا تخطئه شد اما واقعیت آن است با استناد به متن " توافق ژنو " آمریکا از نظر حقوقی عدولی نداشنه است . ولی به هرحال اقدام آنها تحریک آمیز و تحقیر کننده بوده است .
3.  نکته دیگر آنکه سخنگوی کاخ سفید با اشاره مذاکرات ژنو می گوید به طرف ایرانی در مواردی این گونه آگاهی قبلی داده شده بود . اگر چنین باشد که معمولا طرف آمریکایی در این امور کمتر "دروغ " گفته است مسئولیت این امر بعهده تیم ایرانی است که آنرا به هر دلیل ندیده گرفته است . و یا چرا در پیش آگاهی دادن به افکار عمومی برای جلوگیری از اثرات تخریبی اقداماتی اینگونه کوتاهی شده است . این کاستی را در ملاقات با وزیر خارجه فرانسه قبل از دور اول مذاکرات ژنو نیز شاهد بودیم که تیم ایرانی نتوانست به مخالفت آتی فرانسه در مذاکرات پی ببرد .
4.  البته ما از این پس شاهد رفتارهای ذیرکانه و غیر قابل پیش بینی آمریکا مبتنی بر مذاکرات حقوقی پیچیده قبلی خواهیم بود که تنها درایت سیاسی و تخصص حقوقی در فرایند مذاکرات می تواند سد این سوء استفاده ها باشد . بررسی و آماده نمودن سیاست هایی که بتواند پاسخی در شان رفتار های اینگونه باشد دور از تدبیر نمی باشد .
5. رفتار ایران و هم مواضع کشورهای غربی بعد از این سکته کوتاه نشان داد که هردو طرف به این "توافق" بعنوان تنها آلترناتیو نگاه کرده و برای ادامه راه به آن نیازمندند .لاجرم اینگونه بنظر می رسد که جریانات صلح طلب جهانی دست بالا را در عرصه سیاست بین الملل دارند . این فرصت بسیار مناسبی است که دولت ایران به مشکلات خود عمیقا رسیدگی کند .

انتشار اولیه: چهارشنبه 27 آذر 1392/ باز انتشار: شنبه 30 آذر 1392