آمریکا ظرفیت تحریم بیشتر ایران را نداشت

ستون نویس نیویورک تایمز در مطلبی تحلیلی این سوال را مطرح کرده است که اگر آنگونه که منتقدان توافق هسته ای با ایران مطرح میکنند، تحریم ها منجر به نشستن ایران بر سر میز مذاکرات بوده است، چرا آمریکا و متحدانش اقدام به توافقی با ایران کردند که نتیجه آن برداشتن و سبک شدن تحریم ها از روی این کشور بوده است؟
به گزارش «تابناک» بعد از مذاکرات ژنو و دستیابی به یک توافق اولیه میان ایران 5 + 1 تحلیلهای متفاوتی از دستاوردهای ایران و غرب در رسانه های داخلی و خارجی و از سوی کارشناسان و تحلیلگران بزرگ مطرح شده است. در حالی که منتقدان این توافق از آن سوی، سعی در وارونه جلوه دادن دستاوردها در این توافق دارند و این توافق را به عنوان یک برگ برنده برای ایران در راه دستیابی به سلاح هسته ای – آنگونه که خود مدعی هستند – قلمداد میکنند.

در همین حال ستون نویس معروف نیویورک تایمز «دویل مک مانوس» در مطلبی تحلیل از یک رویکرد جالب به توافق هسته ای نگاه کرده است و سعی در پاسخ دادن به منتقدان این توافق، از یک زاویه دید متفاوت دارد. مک مانوس مطلب خود را با یک سوال کلیدی آغاز کرده و آورده است:

اگر آنگونه که منتقدان توافق هسته ای با ایران معتقدند، این تحریم ها بود که ایران را مجبور به قدم گذاشتن در مسیر مذاکرات کرد، آیا بهتر نبود که تحریم ها ادامه یافته و افزایش میافت؟ حداقل منتقدان توافق هسته ای از هفته گذشته اینگونه فکر میکنند.

اما زمان زیادی طول نخواهد کشید که آنها به پاسخ خود دست خواهند یافت. نخست وزیر اسرائیل معتقد است که این توافق یک معامله بد بوده است. معامله ای بسیار بد.

از دیدگاه دولت اوباما و همچنین شکاکان، تاثیر تحریم ها منجر به نشستن ایران بر سر میز مذاکرات شده است. پس چرا نباید به افزایش تحریم ها و فشار بر روی ایران به جای توافق موقف شش ماهه با ایران و برداشتن و سبک کردن تحریم فکر کرد؟

آنچه منتقدان به دنبال آن هستند، محروم ساختن و مانع شدن بر سر راه ایران در راه هرگونه ادامه به تکنولوژی هسته ای است. آن هم به شکل فوری. و اگر ایران به این امر تن ندهد، راه حل آنها افزایش فشار و تحریم است.

اما این امر از یک اشکال منطقی برخوردار است: به لحاظ سیاسی، تحریم بیشتری برای ایران در دسترس نیست.

تحریم هایی که آمریکا و متحدانش طی یک دهه گذشته بر روی ایران اعمال کرده اند، یکی از موثر ترین و قوی ترین تحریم ها در طول تاریخ بوده است. صادرات نفت ایران از سال 2011 به یک سوم کاهش پیدا کرده است، ارزش پول ملی این کشور به شدت سقوط کرده و تورم در اقتصاد ایران به حدود 50 درصد رسیده است.

اما تحریم ها از این جهت که به لحاظ بین المللی و جهانی حمایت شده است، موثر بوده اند. کشورهایی که از این تحریم ها حمایت کردند نه تنها شامل ایالات متحده و اروپا و چین، بلکه حتی کره جنوبی و ژاپن را هم در بر میگیرد. این در حالی است که اعمال تحریم تنها از سوی یک کشور برای اجبار یک کشور به تغییر مواضعش موثر نیت و نمونه آن کوبا است که اکنون بیش از 53 سال است که تحت تحریم آمریکا واقع شده.

مشکل ایالات متحده در برای ایران این است که توانایی و ظرفیت آمریکا برای اعمال تحریم ها چند جانبه بر روی ایران توسط خواست و رویکرد متحدانش محدود شده است. از این منظر دولت اوباما و مسئولانش اذعان میکنند که اعمال تحریم های بیشتر بر روی ایران درحالی که امکان رسیدن به یک توافق وجود دارد، با مخالفت متحدان و همراهان آمریکا مواجه است. این امر نه تنها در خصوص روسیه و چین که به لحاظ تاریخی همواره با نظام تحریم ها مخالف بوده اند صدق میکند، بلکه حتی انگلستان نیز در این جرگه قرار دارد.

یکی از مقامات دولت ایالات متحده در این باره اذعان کرده است که: اگر به این توافق دست پیدا نمیکردیم، متحد کردن و همراه کردن سایر کشورها در راستای تحریم بیشتر غیر ممکن بود و نظام تحریم ها از هم فرو میپاشید.

اما در نظر منتقدان، این برداشتن بخشی از تحریم ها است که منجر به فروپاشی نظام تحریم شده است. بر این اساس که با توجه به توافق صورت گرفته در هفته گذشته، ایران قادر خواهد بود که طی شش ماه آینده به شکل ماهیانه به 7 میلیارد دلار درآمد نفتی دست پیدا کند. و از دید منتقدان این به معنای باز کردن یخ تحریم ها و از هم پاشیدن آنها است.

در پاسخ، مقامات مسئول اذعان میکنند که هنوز تحریم ها سر جای خود هستند و ایران از دستیابی به 30 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی اش محروم است. این امر برای اقناع ایران به دستیابی به یک توافق بلند مدت برای محدود کردن برنامه هسته ای اش ضروری و موثر است.

یکی از مقامات آمریکایی در این خصوص گفته است: بعد از این شش ماه تحریم ها هنوز سر جای خود هستند و اینگونه نیست که ایران طی این شش ماه برای همیشه از فشار تحریم ها خلاص شده باشد.

بر این اساس، باید گفت که شش ماه آینده ( یا دوازده ماه و یا هر چقدر که زمان ببرد که مذاکرات به نتیجه رسیده یا با شکست مواجه شود) مشخص خواهد کرد که حق با کدام گروه است. این امکان وجود دارد که مقامات ایرانی با چشیدن طعم رشد اقتصادی ناشی از برداشته شدن بخشی از تحریم ها برای ادامه مسیر مشتاق تر باشد.

اما هنوز این احتمال نیز وجود دارد که ایران به دنبال زمان خریدن و دور کردن ایالات متحده از متحدانش در باب تحریم ها باشد. در واقع یکی از اهداف اصلی این توافق موقت شش ماهه - از دید غرب – دریافت نیت اصلی ایران از مذاکرات است.

اگر مذاکرات موفقیت آمیز باشد، ایران قادر خواهد بود تحت کنترلهای اساسی به روند غنی سازی اورانیوم ادامه دهد و اگر مذاکرات به شکست برسد، آن زمان اوباما و متحدانش این بهانه را خواهند داشت که یکبار اقدام به تخفیف در تحریم کرده اند – و برای دور جدید و شاید بیشتر تحریم ها دلیل موجه خواهند داشت.

اما تا زمان مشخص شدن نتیجه مذاکرات باید صبر کرد.