آیا گزارش آژانس به کمک تهران در ژنو می آید؟

دیپلماسی ایرانی : آژانس بین المللی انرژی اتمی در در گزارش فصلی خود خبر داده که فعالیت های هسته ای ایران در مقایسه با سال گذشته توسعه نیافته است. این اولین گزارشی است که آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از روی کار آمدن حسن روحانی منتشر کرده است. یوکیا آمانو در گزارش خود در بخشی با عنوان "تحولات عمده" ضمن اشاره به امضای بیانیه مشترک میان ایران و آژانس، از افزایش نیافتن میزان UF6 غنی شده تا سقف 5 درصدی ایران نسبت به گزارش قبلی اش خبر داده و اعلام کرده که میزان UF6 غنی شده تا 20 درصد هم چنان کمتر از 200 کیلوگرم است و هم چنین سانتریفیوژهای IR-2m بیش تری نیز در نطنز نصب نشده است. این گزارش که در اختیار مقامات غربی قرار گرفته حاکی از آن است که ایران در سه ماه گذشته فعالیت تازه ای در رآکتور آب سنگین اراک انجام نداده است. قرار است این گزارش در آخرین نشست شورای حکام در سال جاری میلادی که هفته آینده آغاز به کار می کند، مورد بررسی قرار گیرد. گرچه اعلام شده این یک گزارش فنی است، اما این پرسش مطرح می شود که تا چه میزان این گزارش می تواند بر مذاکرات 20 نوامبر تاثیر گذار باشد؟ کارشناسان مذاکرات میان ایران و گروه 5+1 را سیاسی و نه غیر فنی می دانند. پیروز ایزدی کارشناس سیاست خارجی گزارش آژانس را نشانه حسن نیت ایران و انجام تعهداتش می داند. او می گوید:" این گزارش در زمینه اعتماد سازی می تواند گام مثبتی تلقی شود؛ چرا که در این گزارش آمده ایران فعالیت های خود را گسترش نداده است." به گفته او این گزارش می تواند نگرانی های غرب را نسبت به فعالیت های هسته ای ایران مرتفع سازد.

امتیازگیری اروپا با سلاح تحریم؟

با این همه اتحادیه اروپا قصد دارد با وجود پیشرفت های حاصل شده در مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 5+1 برخی از تحریم ها را دوباره علیه ایران فعال کند. خبرگزاری رویترز،از قول برخی از دیپلمات های اتحادیه اروپا نقل کرده است که این اتحادیه به مسدود کردن اموال شرکت های ایرانی ادامه خواهد داد. پیروز ایزدی در این باره می گوید:" در پی حکمی که دادگاه اروپا، نسبت به تحریم ها انتقاد و تحریم ها را لغو کرده بود، اتحادیه درخواست تجدید نظر داشت که در این زمینه نیز تغییراتی صورت گرفت." او ادامه می دهد:" هرچند فرایند مذاکرات مثبت بوده اما هدف از این مذاکرات کاستن تحریم ها نیست و حتی اظهارات مسئولان آمریکا مبنی بر آزادسازی دارایی های ایران خارج از مسایل تحریمی است." با این همه سخنان مقامات کاخ سفید نشان می دهد که مثبت بودن فرایند مذاکرات آنها را برای عدم تصویب تحریم های بیشتر ترغیب کرده است. رییس جمهور آمریکا از کنگره خواست، به مذاکرات فرصت بیشتری بدهد و از تشدید تحریم ها بپرهیزد. این درخواست اوباما در راستای گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی است که اعلام کرده توسعه ظرفیت غنی سازی اورانیوم توسط ایران، ابعاد پیشین را ندارد.

اوباما تمایل کنگره آمریکا مبنی بر تشدید تحریم ها علیه ایران را مانعی برای رسیدن به یک راه حل مسالمت آمیز در مناقشه اتمی خواند. او از نمایندگان کنگره خواست، به مذاکراتی که در ژنو آغاز شده فرصت بیشتری بدهند. جان کری، وزیر امور خارجه ایالات متحده نیز از اعضای کنگره خواسته بود که برای اعمال تحریم های جدید علیه ایران عجله به خرج ندهند. او نیز تاکید کرد که تشدید تحریم ها از سوی کنگره می تواند اعتماد حاکم بر مذاکرات را خدشه دار کند و آن را به شکست بکشاند. پیروز ایزدی اظهارات مقامات آمریکایی در مورد عدم تصویب تحریم  های جدید را ناشی از اولویت دیپماسی در سیاست خارجی دولت اوباما می داند.او می گوید:" گرچه مذاکرات اخیر نشان دهنده گام مثبت بوده و غرب خواهان استفاده از اهرم تحریم برای کشاندن ایران به پای میز مذاکرات است اما باید توجه داشت که استفاده غرب از اهرم تحریم ها برای کشاندن ایران به پای میز مذاکره خط قرمز ایران است. چراکه این خط قرمز هم راستا با منافع ملی و حقوق هسته ای و حقوق بین المللی ایران است." گزارش دوره ای آژانس بین المللی انرژی اتمی که روز پنجشنبه منتشر شد نخستین گزارشی است که فعالیت های اتمی ایران در دوران ریاست جمهوری حسن روحانی را در بر می گیرد. در این گزارش به چند نکته مهم اشاره شده است که غرب نسبت به آنها حساسیت نشان داده بود. یکی از این نکات، حجم ذخیره اورانیوم با غنای ۲۰ درصد است. آژانس تاکید کرده که ایران از ماه اوت تا کنون تنها ۵ درصد به ذخایر خود افزوده و در حال حاضر ۱۹۶ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۲۰ درصد دارد. برخی کشورها این نگرانی را دارند که ایران با دست یابی به ۲۵۰ کیلوگرم اورانیوم غنی سازی شده امکان ساخت بمب اتمی را بیابد. در گزارش های قبلی آژانس آمده بود که یکی از نگرانی های جامعه جهانی توسعه سریع ظرفیت غنی سازی اورانیوم است. آژانس در گزارش روز پنجشنبه خود می نویسد که جمهوری اسلامی در سه ماه گذشته در مدار تاسیسات اتمی نطنز تنها ۴ سانتریفوژ نسل حدید را نصب کرده، در حالی که در سه ماهه آخر ریاست جمهوری احمدی نژاد  هزار و 800 سانتریفوژ نصب شده بود. از ماه اوت تاکنون تعداد سانتریفوژها در فردو ثابت مانده است. به نظر کارشناسان گزارش آژانس می تواند بهبود قابل ملاحظه ای در روابط ایران و 5+1 ایجاد کند و برخی از موانعی را که برای توافق با ایران وجود داشت برطرف خواهد کرد.