مقاومت دیپلماتیک

دیپلماسی ایرانی: بی شک روند، اهداف، اتفاقات، دلایل و زمینه های مذاکرات ژنو در صورت تدوین صحیح و علمی می تواند نحله جدیدی از ادبیات مقاومت دیپلماتیک در برابر زیاده خواهی و انداختن روند مذاکرات در کانال اصلی بازی دو سر برد در سیاست خارجی و روابط بین الملل بگشاید. در این دور از مذاکرات نه تنها تابوی مذاکره مخصوصا بین ایران و آمریکا شکسته شد بلکه این امر مورد پذیرش قرار گرفت که با اعتقاد واقعی به مذاکره و نه استفاده ابزاری از آن می توان به کاهش فواصل و اختلافات کمک کرد. این گزاره خود بیانگر روند جدیدی در سیاست خارجی و روابط بین الملل می شود که مورد خوشایند کشورهائی نیست که نقش و فلسفه وجودیشان در صحنه بین المللی در تداوم تنشهای منطقه ای و بین المللی است. جریان صهیونی- عربی که تلاش زیادی برای ناموفق شدن این مذاکرات مبذول داشتند و متاسفانه راهبرد صحیحی هم برای مقابله با آنها دنبال نشد.

تحلیل محتوای آنچه در ژنو گذشت به دلایلی که موضوع این مقاله نیست از سوی تحلیلگران نه مقدور است و نه ضروری. اینکه ایران در این مذاکرات چه می دهد و چه می گیرد به همان مقوله تحلیل محتوا بر می گردد که تا روشن نشدن ماحصل مذاکرات جز گمانه زنی و پیش داوری چیزی عایدمان نخواهد شد. اما سنتی که این دور از مذاکرات ژنو در صحنه روابط بین الملل بجای گذاشته قابل توجه است. به چند فرضیه زیر توجه کنید:

1-      غرب عجله ای در رسیدن توافق با ایران ندارد.

2-      همه مشکلات ایران و غرب در مسئله هسته ای خلاصه نمی شود.

3-      به فرض حل مشکلات هسته ای نباید انتظار داشت که غرب چماق تحریم را از روی سر ایران بردارد ولی تحقق گشایش هایی را نباید دور از انتظار دانست.

البته مذاکراتی که بین ایران و مجموعه 1+5 در ژنو دنبال شد اگر چه به موافقتنامه ای مکتوب منجر نشد اما در بطن خود توافق های نا نوشته ای را دارد که به عنوان نقاط عطف و نقاط راهنما بر اساس رعایت اصول مذاکرات، شفافیت در مواضع و پایداری بر مواضع اصولی و تبیین صحیح آنها طی شده است و چنانچه  فرضیات بالا مورد قبول باشند باید در همین چارچوب نیز از سوی ایران دنبال شود. اگر این فرضیه را بپذیریم که غرب عجله ای در توافق با ایران ندارد در اینصورت ما نیز باید صبوری پیشه کنیم و اصراری در امضا تفاهم نامه نداشته باشیم. مخصوصا تفاهم نامه ای بد که مضارش از فوایدش بیشتر است.

وقتی خبر سفر غیر منتظره وزرای خارجه به ژنو منتشر شد دو تحلیل در داخل محافل سیاسی داخل کشور رواج یافت. یا مذاکرات به نتیجه رسیده و آنها برای امضای تفاهم نامه عازم ژنو شده اند و یا اختلاف نظراتی در چگونگی برخورد با ایران و نحوه تحمیل نظرات و به قولی چند میخه کردن درخواست هایشان در بین مجموعه 1+5 وجود دارد که وزرای خارجه با حضور خود قصد چانه زنی، اخذ امتیاز بیشتر و حل مشکل را دارند که روند امور تحلیل دوم را اثبات نمود. اما تدوین اصول راهنما و پایداری بر آنها این فرصت را از تقسیم کاری که مجموعه غرب بین خود کرده بود گرفت. تقسیم کاری که آمریکا سعی نموده بود کمترین تنش را بین خود و هیئت ایرانی ایجاد کند و در عوض این وظیفه بر دوش فرانسه افتاده بود.

اینکه دولت جدید ایران به هر دلیلی و در هر زمینه ای روش مذاکره با غرب را در سر لوحه سیاست خارجی خود قرار داده است نشان از اعتماد به نفس و حقانیت مواضع و درستی راهش دارد که باید با روشهای علمی نقد و بررسی دائم در جهت بهبود روشهای مذاکره و اصولی که می باید روی آنها ثابت ماند و فروعی که قابلیت مانور دارند بر آمد و امید است دست اندرکاران سیست خارجی این فضا را برای تحلیلگران و رسانه ها فراهم آورند تا از طریق هم افزائی و مشارکت نخبگان فضای لازم برای حمایت از پیشبرد اعداف سیاست خارجی فراهم گردد.