بشار اسد، شیفته و عبدالحلیم خدام دشمن مصلحتی ایران

دیپلماسی ایرانی: دوست و دشمن عرب ایران را بشناسید، مجموعه تازه ای است که در آن تلاش می شود دوستان و دشمنان عرب به استناد اظهارات، حرف های درگوشی و خصوصی شان با مقامات مختلف، ایده ها، نظریاتشان و اسناد مختلف منتشر شده مثل ویکی لیکس به خوانندگان معرفی شوند. البته بدیهی است که تعریف و توصیفی که از افراد در این مجموعه می شود، مطلق نیست و نمی توان به صرف آن گفت که فلان فرد دوست یا دشمن ایران است. به ویژه که در دنیای سیاست مصالح حرف اول را می زنند و افراد در خور وضعیت و جایگاهشان و آن چه در آن مقطع فکر می کنند، فورا از دوست به دشمن و از دشمن به دوست تبدیل می شوند که نمونه های آن در تاریخ فراوان است. در این جا هفتمین بخش از این مجموعه در اختیارتان قرار می گیرد:

بشار اسد، دوست متحد و استراتژیک

بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه را متحد بلاشک جمهوری اسلامی ایران می توان قلمداد کرد. چهره ای که در کنار ایران بارزترین چهره جریان مقاومت محسوب می شود و از متحدان اصلی حزب الله است. همواره مورد انتقاد جامعه غربی و عربی بوده که عامل اصلی تامین سلاح های مورد نیاز حزب الله است. به جرات می توان گفت که عمده تسلیحات مورد نیاز حزب الله توسط بشار اسد و حکومت سوریه تحت امر او تامین می شده است. شاید بتوان بشار اسد یا بهتر است بگوییم خانواده اسد به همراه پدرشان، مرحوم حافظ اسد را تنها متحدان استراتژیک عرب بعد از انقلاب جمهوری اسلامی ایران دانست. ارادت بشار اسد به ایران و مقام معظم رهبری تا اندازه ای است که در محافل خصوصی ایشان را امام خطاب می کند. اراده آنها به ایران و تشیع به واسطه اعتقادشان به مذهب علوی بیشتر اعتقادی است و برای همین رابطه ای عمیق میان دو طرف وجود دارد. گفته می شود مرحوم پدرش، حافظ اسد، رئیس جمهوری فقید سوریه در ابتدای به دست گرفتن قدرت در این کشور به مرحوم علامه امینی گفته بود، تا زمانی که من و خانواده ام در سوریه بر سر کار هستیم از این فرصت نهایت استفاده را ببرید. وی همچنین در دیدار با علمای شیعی بر لزوم حفظ مذهب شیعه و دیدگاه اهل بیت (علیهم السلام) در سوریه و جهان عرب تاکید داشت. گفته می شود اعتقاد بشار به علوی ها و مذهب تشیع شدیدتر و بیشتر از پدرش است و کسانی که به شیعیان نزدیک تر باشند نزد او از ارج و قرب ویژه ای برخوردار هستند.

بشار اسد متولد 11 سپتامبر 1965 و سومین فرزند خانواده حافظ اسد است. در رشته پزشکی در دانشگاه دمشق و در رشته چشم پزشکی در دانشگاه لندن تحصیل کرده و از 17 ژوئیه 2000 بعد از فوت پدرش رئیس جمهوری سوریه شد. ورودش به دنیای سیاست چندان پیش بینی شده نبود. پدرش برای این سمت بیشتر باسل، برادر بزرگ تر را آماده کرده بود اما وی در تصادفی ناگهانی در سال 1994 در گذشت و این سمت در نهایت به بشار رسید. بعد از انتخاب بشار به جانشینی پدر ماهر، برادر کوچک تر رئیس گارد ریاست جمهوری و فرمانده لشکر چهارم زرهی سوریه شد. مادر بشار اسد، انیسه مخلوف، از خانواده های اصیل و سرشناس و ثروتمند علوی سوریه است. بشار علاوه بر زبان عربی بر زبان های انگلیسی، فرانسه و اسپانیایی تسلط دارد. با همسرش اسماء در میهمانی ای در لندن آشنا شده و از او سه فرزند دارد. البته پیش از آن نیز وی همسرش را از کودکی می شناخت. اصلاحات گسترده اجتماعی و اقتصادی در زمان او و خروج از اقتصاد سوسیالیستی به اقتصادی پویا و باز یکی از مهم ترین دستاوردهای حکومت بشار اسد در دوران ریاست جمهوری اش است.

در سال ۲۰۱۱ با بالا گرفتن اعتراضات مردمی در جهان عرب، تظاهراتی نیز در شهرهای مختلف سوریه نظیر حماه، جبله، اطراف دمشق، اطراف لاذقیه، درعا و حمص به وقوع پیوست که با سرکوب ارتش سوریه مواجه شد. بشار اسد در ابتدا در مورد این اعتراضات در رسانه های سوریه اظهار نظری نمی کرد. اما پس از این که سرکوب ها توسط ارتش بالا گرفت و همچنین در برخی شهرها به ویژه در شهر حمص قیام مسلحانه توسط ارتش آزاد سوریه علیه حکومت وی رخ داد به مصاحبه با رسانه های دولتی سوریه پرداخت و علت این اعتراضات در سوریه را اسرائیل دانست، او اعلام کرد که با اقتدار در برابر این توطئه ها می ایستد. اتحادیه عرب پس از این حوادث عضویت سوریه در اتحادیه عرب را به حالت تعلیق درآورد.

در میانه های سال 2011 اعتراض های سوریه راه دیگری پیمود و از اعتراض های مدنی با مداخله های عوامل خارجی به ویژه قطر و عربستان رنگ و بوی طایفه ای به خود گرفت که با ورود القاعده و سلفی ها رسما به جنگ شیعه و سنی یا علوی و سنی تبدیل شد. این در حالی است که به گواه بسیاری از رسانه ها و آمارها تا قبل از کشیدن شدن اوضاع سوریه به وضعیت فعلی بشار اسد از محبوبیت بالایی نزد مردم سوریه برخوردار بود.

عبدالحلیم خدام، دشمن مصلحتی

عبدالحلیم خدام، معاون رئیس جمهوری سابق سوریه تا زمانی که در حکومت بشار اسد بود از طرفداران سرسخت جمهوری اسلامی ایران بود. اما بعد از این که در دسمابر 2005 بعد از ترور رفیق حریری، نخست وزیر اسبق لبنان از حکومت بشار اسد جدا شد و به فرانسه رفت و در آن جا اقامت گزید، از در دشمنی با ایران در آمد. از آن زمان به بعد در محافل مختلف به حکومت اسد و کشورهای متحد آن از جمله ایران می تاخت که در بسیاری مواقع لبنان دستاویز این انتقادها بود. بعد از آن همواره خواستار سرنگونی حکومت بشار اسد از راه های مسالمت آمیز و تشکیل حکومتی دموکراتیک در سوریه شد اما از آن جا که از چهره های منفور سوری حتی نزد مخالفان است، هیچ گاه مورد توجه قرار نگرفته است. وی در حال حاضر نیز در هیچ کدام از ائتلاف های مخالف بشار اسد جایگاهی ندارد. خدام در زمانی که در قدرت بود بارها به ایران سفر کرده بود. بخشی از دشمنی اش با ایران تحت القائات دیدگاه های طایفه ای و توصیه های عربستانی ها است.

خدام متولد 15 سپتامبر 1932 در شهر بانیاس سوریه است. سنی مذهب است و در جامعه دمشق تحصیل کرده است. نخستین منصب دولتی او استانداری استان قنیطره به مرکزیت جولان از سال 1966 تا پایان 1967، زمان اشغال بلندی های جولان توسط رژیم صهیونیستی است. اشتباه وی در زمان آغاز جنگ اعراب و اسرائیل در سال 1967 منجر به کشته شدن ده ها سرباز سوری و اشغال طبریا و جولان شد.

بعد از اشغال جولان استاندار حماه شد و بعد از مدتی استانداری دمشق را بر عهده گرفت. سپس وزیر اقتصاد دولت وقت سوریه شد و بعد از آن مسئولیت وزارت بازرگانی خارجی را بر عهده گرفت. قبل از آن که فاروق الشرع، وزیر امور خارجه شود، از سال 1970 تا 1984 متصدی این سمت بود ولی بعد از آن به سمت معاونت ریاست جمهوری انتخاب شد. بعد از فوت حافظ اسد به مدت 37 روز سرپرست ریاست جمهوری شد تا این که پست را تحویل بشار اسد داد.

خدام نقشی مهم در جنگ های داخلی لبنان از 1975 تا 1990 و نقشی موثر در انعقاد توافق نامه طایف در سال 1989 که به پایان جنگ های داخلی لبنان انجامید، داشت. از آن تاریخ تا سال 1998 به دستور حافظ اسد مسئول پرونده لبنان بود.

پس از آن که از حکومت بشار اسد جدا شد، دادگاه نظامی سوریه در تاریخ 17 اگوست 2008 وی را به 13 سال حبس محکوم کرد. وی همچنین متهم به ادای دروغ در برابر دادگاه جنایی علیه بشار اسد بر سر ترور رفیق حریری و شرکت در توطئه برای تصاحب قدرت سیاسی و رابطه غیر قانونی با دشمن صهیونیستی شد که به طور غیابی برای این اتهامات محکوم به حبس ابد شد. وی در حال حاضر در پاریس در کاخی که رفیق حریری به او هدیه داده است، زندگی می کند.