پیشنهاد سه مرحله‌ای جدید ایران به 1+5

ایران در دور جدید مذاکرات هسته یی در ژنو پیشنهادی سه مرحله ای و متفاوت از پیشنهادهای قبلی را روی میز می گذارد به گونه ای که امکان رد آن از سوی 1+5 وجود نداشته باشد.

به گزارش ایسنا در بسته جدید ایران مرحله اول و آخر یک جا دیده شده است. به این معنا که 1+5 باید در مرحله اول این مساله که در مرحله آخر مذاکرات و توافق احتمالی، "حق غنی سازی ایران به رسمیت شناخته شود" را متعهد شود. بنابراین در مرحله اول هدف از مذاکرات و چشم انداز آن ارایه شده است. در مراحل بعدی این پیشنهاد گام های متقابل معرفی شده اند. درعین حال مقامات ایرانی بر این نظرند که بدون توافق بر روی مرحله اول پیشنهاد مذکور امکان ادامه مذاکرات بسیار سخت و احتمالا غیرممکن خواهد بود.

یکی از نکات قابل توجه و متفاوت پیشنهاد جدید ایران که قرار است در ژنو و به طور مکتوب ارایه شود این است که " به رسمیت شناختن حق غنی سازی در خاک ایران" هدف و به نوعی نتیجه مذاکرات در نظر گرفته شده است، نه آغاز آن. اما این به معنای عبور ایران از خواست اساسی خود یعنی شناسایی (سیاسی) حق غنی سازی نیست.

به گزارش ایسنا، با وجود نگاه خوش بینانه ایران به پذیرش پیشنهادش از سوی 1+5 اما هنوز در طرف مقابل تغییر قابل توجهی مشاهده نمی شود. آن ها هم چنان به بسته پیشنهادی شان درمذاکرات قبلی (آلماتی) اشاره دارند و درباره لغو تحریم های یک جانبه، بر تحریم های پتروشیمی و سنگ های گران قیمت تاکید دارند.

در همین راستا، رسانه های غربی اعلام کردند، نمایندگان انگلیس و فرانسه در سفری به سرزمین های اشغالی پیش از مذاکرات 23 و 24 مهر ماه در ژنو، احتمال رسیدن به یک توافق موقتی با تهران را که به لغو برخی تحریم ها علیه ایران در ازای محدودیت های قابل توجه روی برنامه غنی سازی اورانیوم و افزایش نظارت روی تاسیسات هسته یی ایران بیانجامد، منتفی نمی دانند. از سویی برخی معتقدند که لغو تحریم های یک جانبه به ویژه در زمینه خرید نفت از ایران و تسهیل تعاملات پولی و بانکی طی سه الی شش ماه در سطح اروپا امکان پذیر است.

تیم جدید مذاکره کننده به سرپرستی محمد جواد ظریف نیز نسبت به گام برداشتن در "تاریکی" به 1+5 هشدار می دهند و تاکید دارند باید برای مذاکراتی ثمربخش تمامی مراحل مذاکرات و محتوای آن مشخص و توافق شود. از این رو به نظر می آید دیپلمات های ایرانی پس از یک دوره مذاکرات بی نتیجه در دو سال گذشته با نگاهی ظریف سعی در شروع بازی جدید اما جدی دارند که در آن حداقل دو طرف قادر به شروع بازی باشند به نحوی که انتخاب مهره سفید یا سیاه به معنی ضعف یا ناتوانی یکی در قبال دیگری محسوب نشود.

تیم جدید هسته یی ایران در دوره حسن روحانی که اولین تجربه مذاکراتی جدی اش را در ژنو پیش روی افکار عمومی ایران و جهان خواهد گذاشت، پیشنهادی را ارایه خواهد کرد که خود معتقدند غیرقابل رد از سوی 1+5 خواهد بود و اگر مورد پذیرش قرار نگیرد، مقصر آنها (1+5) هستند.

دیپلمات ها در تهران معتقدند، چنان چه دو طرف بر روی مرحله اول این پیشنهاد به توافق برسند درعمل فضای جدید و مثبتی در بحث هسته یی ایجاد خواهد شد که امیدها برای موفقیت در مذاکرات را افزایش می دهد.

درمذاکرات قبلی میان ایران و 1+5 (استانبول 2، مسکو، بغداد، آلماتی 1 و2) دو طرف بر سر دو موضوع اساسی به توافق نرسیدند. مساله اول به رسمیت شناختن حق غنی سازی ایران از سوی 1+5 بود و موضوع دیگر گام های متقابل و متوازن. ظاهرا تلاش های دیپلماتیک برای عبور از این دو مانع از سوی دو طرف به ویژه طرف ایرانی با ارایه پیشنهاد جدید درحال انجام است.

محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان و رییس هیات ایرانی در مذاکره با 1+5 در ملاقات با همتایان خود در گروه کشورهای 1+5 در نیویورک بر این مساله تاکید کرده است که " ایران با روحیه بازاری که از ایرانی ها سراغ دارند، وارد میدان مذاکرات نخواهد شد."

به عبارت دیگر 1+5 ژنو را با بازار بزرگ فروش فرش دستباف ایرانی اشتباه نگیرند و به دنبال چانه زنی نباشند.

ایران برای بازی برد برد به ژنو می آید، اما این به معنای امتیاز دادن نیست. ایران آماده است تا نگرانی های جدی و فوری 1+5 درباره برنامه صلح آمیز هسته یی اش که پایه و اساس منطقی و فنی دارد، برطرف سازد و به همان میزان انتظار دارد آن ها نیز با درخواست های فوری ایران از جمله اعتراف به حق قانونی و مسلم استفاده صلح آمیز از انرژی هسته یی و غنی سازی طبق ان پی تی و لغو تحریم های یک جانبه در مرحله اول مذاکرات، موافقت کنند.

به گزارش ایسنا، مذاکرات ایران و 1+5 در 10 سال گذشته همواره با خطوط قرمز مختلف مواجه بوده است اما در دوره جدید مذاکراتی از میان تمام خطوط قرمز یک خط حذف شده است و آن "مذاکره ایران و آمریکا" در قالب مذاکرات هسته یی است.

از زمانی که مذاکرات ایران و گروه 1+5 در سال 2007 شکل گرفته است، ملاقات دوجانبه و خصوصی میان نمایندگان ایران و آمریکا با وجود درخواست های مکرر آمریکا برای مذاکره با ایران صورت نگرفته است اما پس از ملاقات وزیر خارجه کشورمان با همتای آمریکایی در نیویورک و مذاکرات نیم ساعته خصوصی و نیز تماس تلفنی روسای جمهور ایران و آمریکا این خط قرمز برداشته شده است. کارشناسان معتقدند با برداشتن این تابو انتظار است بیش از پیش شاهد موفقیت دیپلماسی در حل و فصل مساله هسته یی باشیم. هم چنین کارشناسان معتقدند با حرکت به سمت کمرنگ کردن تنش ها میان ایران و آمریکا و اعتماد سازی، امیدها برای حل مساله هسته یی نیز افزایش می یابد.

اما خطوط قرمز هسته یی که از نظر ایران پابرجاست شامل تعلیق نکردن غنی سازی، عدم انتقال مواد هسته یی به خارج، عدم تعطیلی سایت فردو و راکتور آب سنگین و ماهیت تولید آب سنگین اراک می شود.

شایان ذکر است بخش مهمی از نگرانی های 1+5 در رابطه با تعلیق یا تعطیلی فعالیت های صلح آمیز هسته یی ایران در چارچوب سیاست ها و برنامه هسته یی ایران اکنون کمرنگ یا رفع شده است. مثلا در بحث تولید مواد 20 درصدی، میزان ذخایر ایران در حال حاضر کمتر از 200 کیلوگرم است و از سویی روند تبدیل این مواد به صفحه سوخت برای تامین سوخت رآکتور تهران ادامه دارد. از سویی ایران اعلام کرده است که سوخت 20 درصدی را به اندازه نیازش تولید می کند، بنابراین با تامین سوخت رآکتور تهران در عمل غنی سازی 20 درصدی پایان می پذیرد و سایت فردو که برای تولید سوخت 20 درصد در نظر گرفته شده است، فعالیتش کاهش یا به غنی سازی 3.5 درصد تغییر می یابد. هم چنین درباره رآکتور آب سنگین و کارخانه تولید آب سنگین می توان از مکانیزم های بازرسی و نظارت بیش تر آژانس بین المللی انرژی اتمی در چارچوبی مشخص بهره برد.

به گزارش ایسنا، مهمترین دستاورد مذاکرات هسته یی ژنو که پس از هفت ماه از سر گرفته می شود، می تواند ایجاد فضایی جدید و بازسازی اعتماد از دست رفته در دو سال گذشته میان ایران و 1+5 باشد. با توجه به تمایل دو طرف برای حل و فصل مساله به نظر می آید مذاکرات ژنو می تواند نقطه عطف در آغاز روند حل و فصل مساله هسته یی باشد.