ژنو 2 در گرو توافق ایران – امریکا – روسیه

دیپلماسی ایرانی: روابط ایران و امریکا در بسیاری از پرونده ها به تفاهم رسیده است، دو کشوری که اگر بنا باشد به هم نزدیک شوند، باعث خواهد شد تا امریکا و روسیه نیز به هم نزدیک شوند، دو کشوری که مصالح مشترک بسیاری دارند و زمینه های بسیاری برای همکاری در زمینه های مختلف نظامی و غیر نظامی و امنیتی برایشان قابل تصور است. شاید به همین دلیل است که نگرانی هایی بر سر نزدیکی روابط ایران و امریکا و این که حساب آن به پای چه کسی نوشته خواهد شد، به وجود آمده است.

کسانی که فرایند سیاسی در امریکا را دنبال می کنند، می دانند که هنگامی که بحث درگیری برای نفوذ در منطقه با بریتانیا بود، امریکا تقاضای کمیل شمعون برای استقرار ناو ششم نظامی اش در لبنان بعد از حوادث 1958 را نپذیرفت، مساله ای که باعث شد تا خصومت دو طرف دور تازه ای را تجربه کند، از این اختلافات سرهنگ عبدالحمید السراج که یکی از افراد قدرتمند در سوریه بود، استفاده کرد و اقدام به ارسال سلباح به لبنانی های مخالف کرد.

هنگامی که لبنان به شورای امنیت شکایت کرد، شورای امنیت تصمیم گرفت که ناظران بین المللی به آن منطقه بفرستد اما هنگامی که به آن جا رسیدند گزارش متفاوتی را به دبیر کل نوشتند که در آن عبارت عبور اسلحه به لبنان از طریق سوریه حذف شد، شکایت لبنان در آخر بدون اثبات باقی ماند و حتی تلاش های دکتر شارل مالک، وزیر امور خارجه لبنان و افراد نزدیک به دولت شمعون مثل سامی الصلح نیز به نتیجه نرسیدند و استقرار ناوگان ششم نیز انجام نشد، بعدا مشخص شد که همه آن کارهایی که در آن موقع امریکا مثلا در حمایت از لبنان می کرد فقط برای حفظ آبرو بود چرا که هیچ کاری پیش نبرد و تنها بقای شمعون در منصبش تا آخرین روز را تضمین کرد.

از آن به بعد همه نامزدهای ریاست جمهوری ای که وابسته به فرانسه یا بریتانیا بودند، همگی از سوی امریکا رد می شدند تا این که در نهایت فواد شهاب، فرمانده ارتش توانست به این سمت برسد آن هم به این دلیل بود که از بازی سیاسی داخلی خارج بود. او نیز از سوی عبد الناصر حمایت می شد که عموما آرای نمایندگان مسلمان را داشت.  

در جنگ 1975 نیز امریکا و کشورهای اروپایی در کنار افراد مسلح مسیحی علیه فلسطینیان و مسلمانان ایستادند و وقتی که جنگ طول کشید و هیچ کدام از دو طرف بر دیگری برتری نیافتند لبنان را به رئیس جمهور راحل سوریه، حافظ اسد سپردند، در آن موقع هم امریکا قراری را با حافظ اسد گذاشت که به حساب مسیحیان مسلحی که امریکا را دوست خود تصور می کردند نوشته شد که آنها را میان تسلیم در برابر نیروهای فلسطیمی یا قبول ورود نیروهای سوریه به لبنان برای نجاتشان مخیر می کرد، که در آخر به توافق نامه طائف منجر شد که به حضور نیروهای سوری در لبنان حداقل برای دو سال مشروعیت می داد که البته نیروهای سوری بسیار بیشتر از آن در لبنان ماندند.

این مثال به خوبی نشان می دهد که امریکا در منطقه هیچ مانعی برای تغییر دوستانش از کشوری به کشور دیگر ندارد. برای همین این سوال به وجود می آید که آیا امریکا بر اساس سیاست های پراگماتیکش پذیرفته است که دوستان لبنانی و سوریه اش را ترک کند و به تعامل با واقعیت روی آورده است؟ در آن صورت در لبنان تعامل با حزب الله امری مقبول خواهد شد اگر چنین تعاملی به مثابه رسیدن به تفاهم با ایران باشد. در سوریه نیز نیروهای مخالف بشار اسد یکی پس از دیگری جبهه های نبرد را از دست خواهند داد و یا تسلیم ارتش سوریه می شوند و یا این آن که مجبور به ترک صحنه خواهند شد که با توجه به اختلافاتی که در میان ارتش آزاد سوریه پیش آمده و نگرانی هایی که از قدرت گرفتن جریان های بنیادگرای اسلامی وجود دارد، امکان تحقق آن بسیار است که در این صورت امکان رفتن به ژنو -2 بدون وجود هر گونه پیش شرطی ممکن است.  

در این میان آن چه شک برانگیز است این است که ایالات متحده راهی را بپیماید که پیش از این در لبنان پیمود و اجازه داد که جنگ در این کشور 12 سال طول بکشد. و الا بسیار روشن است که بحران سوریه تنها زمانی حل خواهد شد و نشست ژنو – 2 تنها زمانی به موفقیت خواهد رسید که امریکا و روسیه با هماهنگی با ایران بتوانند به راه حلی بدون این که کسی غالب یا مغلوب شود، چیزی شبیه توافق طائف در لبنان، برسند که در آن صورت کوچکترها مجبورند که تسلیم اراده بزرگ ترها شوند.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11

انتشار اولیه: پنجشنبه 18 مهر 1392/ باز انتشار: یکشنبه 21 مهر 1392