روحانی با حرکت سریع میانه ای ندارد

دیپلماسی ایرانی: دیپلماسی روحانی و تیم اش در نیویورک ، پنجره ای را به سوی پیشرفت در مساله هسته ای و سوریه باز کرده است. محسن میلانی، مدیر مرکز مطالعات دیپلماتیک و استراتژیک در دانشگاه فلوریدای جنوبی در گفت و گو با شورای روابط خارجی آمریکا ، این نکته را خاطرنشان می کند که امروز ایران بیش از هر زمان دیگری پس از انقلاب برای مذاکره با آمریکا آمادگی دارد. با این حال موانعی نیز در راه بهبود روابط دوجانبه وجود دارد. آنچه در زیر می خوانید متن گفت و گوی انجام شده با وی است.

به گمان من اینکه اوباما و روحانی در سخنرانی های خود در مجمع عمومی سازمان ملل سعی در برقراری زمینه ای برای مذاکره داشتند، رویکردی غیر معمول بود. با من موافق هستید؟

بله. قابل تامل ترین بخش از سخنرانی آنها لحن مصالحه جویانه شان بود. روسای جمهور ایران و آمریکا در مورد احتمال آغاز فصل جدیدی در روابط سخن گفتند. این موضوع کم اهمیتی نیست آن هم برای دو کشوری که در سه دهه گذشته دشمن یکدیگر بوده اند. باراک اوباما، در این سخنرانی به وضوح اعلام کرد به دنبال تغییر رژیم در ایران نیست و ایران نیز از حق بهره مندی از انرژی صلح آمیز هسته ای برخوردار است. در همین حال تاکید کرد، آمریکا اجازه نمی دهد ایران هسته ای شود. البته باید اضافه کنم که او حق غنی سازی اورانیوم در ایران را به رسمیت نشناخت و این موضوعی است که تهران بر آن اصرار دارد.روحانی نیز در سخنرانی خود خاطرنشان کرد در دکترین دفاعی ایران جایی برای سلاح هسته ای وجود ندارد. او پذیرفت که تفاوت های استراتژیک و ایدئولوژیک بزرگی بین دو کشور وجود دارد و بهترین راه تدوین مکانیسمی برای مدیریت این تفاوت هاست. البته به طور کلی در این سخنرانی ها، هیچ پیشنهادی برای یک سیاست جدید مطرح نشد. اما لحن آشتی جویانه سخنرانی ها منحصر به فرد و ترغیب کننده بود.

ایران همواره می گوید به دنبال سلاح هسته ای نیست. آیا هیچ فاکتور خاصی برای شما وجود دارد که به این نتیجه برسید این بار اوضاع متفاوت است؟

من قبول دارم که روحانی پیشنهاد تغییر سیاست را ارایه نکرده است. با این حال او پنجره ای جدید به سوی فرصت مذاکره با آمریکا گشود. به نظر می رسد که دو کشور تصمیم گرفته اند برای زمان محدودی با یکدیگر رابطه برقرار کنند تا به درک بهتری از یکدیگر برسند. روحانی همچنین یادآور شده است که تفاوت های بین دو کشور می تواند به سرعت و به طور صلح آمیز حل شود. امروز ایران بیش از هر زمان دیگری از انقلاب اسلامی برای مذاکره با آمریکا آمادگی دارد و واشینگتن نباید این فرصت را از دست بدهد.

آیا در مورد دور جدید مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5( آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) امیدوار هستید؟

نمی توانم پیش بینی کنم اما به طور محتاطانه ای خوش بین هستم. نشانه های قدرتمندی از تهران دال بر تمایل برای مذاکره ارسال شده است. آمریکا و ایران اکنون بیش از هر زمان دیگری علاقمند به حل مساله هسته ای به نظر می رسند. علاوه بر این اروپایی ها نیز به دنبال راه حل صلح آمیز برای پرونده هسته ای ایران هستند. ما باید همواره به یاد داشته باشیم که نیروهای متعددی در ایران و آمریکا نقش آفرینی می کنند که برای برخی از آنها ادامه بن بست جاری منافعی به همراه دارد. آنها هر آنچه که بتوانند را برای مانع تراشی در راه مصالحه انجام می دهند. به همین دلیل تعجب نمی کنم که سال آینده نیز در همین نقطه ای باشیم که هم اکنون قرار داریم.

به طور حتم آمریکا می خواهد از کمک ایران برای حل بحران سوریه استفاده کند. آیا سخنرانی روحانی در این زمینه امیدوار کننده بود؟ ما می دانیم که روحانی مخالف استفاده از سلاح شیمیایی است.

روحانی در سخنرانی خود به لزوم برگزاری انتخابات در سوریه اشاره کرد که بسیار حائز اهمیت است. او همچنین از اهمیت برگزاری انتخابات در بحرین گفت. اگر انتظارها  بر این مبنا باشد که ایران به طور کامل از حمایت از اسد دست بردارد، این امکانپذیر نخواهد بود. با این حال، نشانه هایی وجود دارد که ایران به تدریج در حال فاصله گرفتن از بشار اسد است. هدف استراتژیک ایران با گذشت 2 سال از بحران سوریه، حفظ کشور سوریه است. تهران هر آنچه که بتواند را برای حفظ روابط اش با نیروهای نظامی و رژیم سوریه انجام می دهد. من از اینکه ایران با نوع دیگری از حکومت در سوریه موافقت کند، شگفت زده نمی شوم، اما این در شرایطی است که نیروهای امنیتی و نیروهای مسلح ، اقدامی نکنند. سوریه بیش از هر چیز به دلیل اینکه راه ایران را به سوی حزب الله باز می کند، برای جمهوری اسلامی اهمیت دارد.

پس چه راهی پیش رو است؟

ایران و آمریکا دو هدف مشترک در سوریه دارند. نخست جلوگیری از سقوط سوریه. چرا که ایالات متحده به درستی از تجربه عراق درس گرفته و می داند که نخواهد توانست از پس سقوط کشور دیگری در منطقه برآید. تجزیه سوریه یک خلاء امنیتی در منطقه ایجاد می کند که به تنش های فرقه ای دامن می زند و تروریست ها را تقویت خواهد کرد. دومین هدف مشترک، مقابله با جهادگرایانی است که در سوریه فعالیت می کنند. 15 تا 30 درصد از گروه های مخالف اسد را سازمان های جهادی و یا مرتبط با القاعده تشکیل می دهند. ایران مانند آمریکا و حتی سوریه در مورد گسترش بنیادگرایی و تندروی ناشی از عملکرد این سازمان ها و گروه ها در سوریه نگران است. در صورتی که ایران به کنفرانس ژنو 2 دعوت شود،می توان مشاهده کرد که سیاست ایران در دولت روحانی تعدیل شده یا خیر. در حال حاضر دور نخست مذاکرات ایران و گروه 1+5 برگزار شده و روسای جمهور ایران و آمریکا راه را برای مذاکرات ژنو 2 ، می توان کانال سومی برای ارتباط میان این کشورها ایجاد کرد. تا کنون همواره بحث بر سر این بوده که ایران بخشی از مشکل سوریه است، اما از این پس می توان امیدوار بود که ایران به بخشی از راه حل سوریه تبدیل شود.

آیا از اینکه اوباما و روحانی با یکدیگر دست ندادند، غافلگیر شده اید؟

در مورد اینکه روسای جمهور ایران و آمریکا با یکدیگر دست بدهند، هیجان های زیادی وجود داشت. البته من از اینکه آنها با هم دست ندادند ناامید شدم اما غافلگیر نشدم.من امیدار بودم که آنها ملاقاتی هرچند کوتاه با هم داشته باشم. با این وجود ملاحظات روحانی را نیز درک می کنم. او یک مرد محتاط است که نمی خواهد به سرعت حرکت کند. چرا که نیروهای تندرو در داخل ایران به دقت او را زیر نظر دارند. او می داند اگر در رابطه با آمریکا خیلی سریع حرکت کند، در داخل کشور در موضع ضعف قرار می گیرد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

منبع: فارن پالیسی

انتشار اولیه:شنبه 6 مهر 1392/ باز انتشار: چهارشنبه 10 مهر 1392