آیا باید چهره جدید ایران را باور کنیم ؟

دیپلماسی ایرانی : ایران، کشوری که برخی آن را  پسر بد همیشگی جامعه بین المللی می خواندند ناگهان در نشست امسال مجمع عمومی سازمان ملل متحد تبدیل به یک عضو دوست داشتنی و نازنین شد. رفتار تعامل گرایانه ایران باعث شده تا بسیاری از دیپلمات های سازمان ملل متحد از خود بپرسند: آیا آنچه می بینیم واقعیت دارد؟ پیش از ورود روحانی به ایالات متحده، وزیر امور خارجه ایران محمد جواد ظریف در انتظار اولین حضور دیپلماتیک آقای رئیس جمهور حسن روحانی، در کریدور سازمان ملل متحد با هرمقامی که هم کلام شد تلاش کرد به وی یادآوری کند که ایران راه خود را تغییر داده  و بلندپروازی های هسته ای خود را فراتر از تمایل برای تولید برق مورد نیاز کشور نخواهد برد.

به گفته یکی از دیپلمات هایی که در ضیافت ناهار خصوصی در سالن غذاخوری نمایندگان سازمان ملل متحد حضور داشت، ظریف در حضور بیش از صد نفر دیپلمات گفت:" من در تمام زندگی ام چند جانبه عمل کرده ام، ایران می خواهد با جهان تعامل کند."  ظریف، نماینده سابق ایران در سازمان ملل متحد اصرار داشت که ایران آماده تعامل است، و در این رابطه گفت:" ما رو به جلو حرکت می کنیم و مسئله [ هسته ای] را حل می کنیم، نه فقط به خاطر مذاکره و نه به خاطر صرف گفتگو."

به گزارش فارن پالیسی ، رفتار نماینده ایران که به دنبال به دست آوردن احترام است، کاملا در تضاد با ظاهر قبلی ایران در سازمان ملل متحد است. رئیس جمهور قبلی ایران محمود احمدی نژاد، از حساس کردن واشنگتن لذت خاصی می برد( زخم زبان ها به اسرائیل و ایجاد شک و تردید در مورد صحت ادعای آمریکا در رابطه با اینکه واقعه 11 سپتامبر را القاعده انجام داده است). به نظر می رسد تغییر لحن دولت جدید و فاصله گرفتن  از دوره احمدی نژاد تاثیرگذار بوده است .

کاملا مشخص است که پیشنهادهای ایران کاخ سفید را ترغیب کرده است.بر همین اساس از محمد جواد ظریف دعوت شده تا در نشست وزرای قدرت های بزرگ در رابطه با برنامه هسته ای ایران که در آن  جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا نیز حاضر است؛ شرکت کند. بن رودز مشاور بلند پایه امنیت ملی باراک اویاما، رئیس جمهور آمریکا، در این خصوص می گوید:" ما از رویکرد تعامل جویانه ایران استقبال می کنیم." وی همچنین افزود که کاخ سفید هرگونه احتمال دیدار رهبر دو کشور را رد نخواهد کرد: همانطور که در گذشته بارها گفته ایم، ما به تعامل با دولت ایران در سطوح مختلف اعتقاد داریم  مشروط بر اینکه ایران به تعهدات خود برای برطرف کردن نگرانی های بین المللی بر سر مسئله هسته ای خود ادامه دهد.

کاترین اشتون، نماینده بلند پایه اتحادیه اروپا که ریاست جلسات مذاکره بر سر برنامه هسته ای ایران را بر عهده دارد ، روز دوشنبه اولین جلسه رو در رو با ظریف را تجربه کرد.وی در این خصوص  به خبرنگاران در مقر سازمان ملل متحد گفت که دیپلمات های ایران در آخر این هفته با همتاهای خود گفتگوی کوتاهی خواهند داشت.وی در ادامه افزود : این اولین جلسه به منظور بررسی  چگونگی همکاری با یکدیگر خواهد بود. علاوه بر این  مذاکره ای من و ظریف بسیار خوب و سازنده بود." آشتون و تیمش گفتگویی مفصل تر در ماه آینده در ژنو با ظریف و مشاورانش خواهند داشت.

اشتون در خصوص جزئیات گفتگو با وزیر امور خارجه ایران می گوید: "مذاکره با ظریف عمدتا در رابطه با برنامه ایران برای از سرگیری مذاکرات در بر سر برنامه هسته ای این کشور بود."
اشتون می گوید که آن ها هیچ گونه صحبتی در رابطه با این که ایران مایل است چه گام هایی به منظور اطمینان دادن به جهان برای اثبات عدم تسلیحاتی بودن برنامه هسته ای ایران بردارد، نشد . اشتون گفت:" ما وارد جزئیات نشدیم. هدف از این دیدار این بود که چگونه راهی برای جلو رفتن ایجاد کنیم. در مورد اینکه آیا ما در آستانه دستیابی به موفقیت هستیم، بگذارید اینگونه بگویم: من از انرژی و عزمی که وزیر امور خارجه نشان داد تعجب کردم."

اما مانور دیپلماتیک ایران همه را تحت تاثیر قرار نداد. گری سامور، کارشناس تکثیر تسلیحات هسته ای در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد در این خصوص می گوید:  تا زمانی که ایالات متحده از تعامل دیپلماتیک با ایران حمایت کند، باید به مردم هشدار دهد که امیدشان را زیاد بالا نبرند. همه می دانند که مقامات ایران به دنبال سلاح هسته ای هستند و کسی گول این تغییر رفتار ایران را نخواهد خورد. هر چقدر هم روحانی لبخند بزند هدف اصلی برنامه تغییر نخواهد کرد.

سامور اعتقاد دارد که ایران برای رهایی از تحریم های فلج کننده آمریکا، اروپا و سازمان ملل متحد، مجبور به از سرگیری مذاکرات هسته ای است. اما او تردید دارد که ایران آماده پرداخت هزینه ها برای تضمین کاهش تحریم ها باشد. او در این رابطه می گوید: تحریم ها همینطور سخت خواهد ماند و آن ها باید محدودیت های فیزیکی در ظرفیت غنی سازی و ذخایرشان را بپذیرند. من هیچگونه نشانه ای دال بر تمایل ایران به قربانی کردن بخشی از این برنامه - که 10 سال طول کشیده- ندیدم.

از سال 2002 مسئله هسته ای ایران فراز و نشیب های زیادی را طی کرده است. زمانی که تصاویر ماهواره ای دو سایت هسته ای مخفی نطنز و اراک را نشان داد،  سوءظن ها در مورد برنامه مخفی تسلیحات هسته ای ایران بیشتر شد. در سال 2005، پس از انتخابات و روی کار آمدن احمدی نژاد ایران برنامه غنی سازی اورانیوم در مقیاس بالا را راه اندازی کرد.

دولت ایران دسترسی به سلاح هسته ای را تکذیب کرده و می گوید برای گسترش ظرفیت تولید انرژی داخلی است که  غنی سازی اورانیوم را دنبال می کند.تلاش ها برای رسیدن به توافق در رابطه با این که برنامه هسته ای ایران به منظور کاهش تحریم های بین المللی تحت نظارت بیشتر قرار گیرد و تهران از نظر تجاری و انرژی تامین شود، پی ریزی شده است.با این حال، چشم انداز گرم شدن روابط ایران و ایالات متحده فریادها را از سوی رهبران اصلی دموکرات و جمهوری خواه در راستای حفظ تحریم های اقتصادی علیه ایران بالا برده است. رهبران دو حزب معتقدند که تحریم ها باید تا زمانی ادامه داشته باشد که ایران ثابت کند آماده است تا گام های معنی دار به منظور اطمینان دادن به جهان در خصوص برنامه هسته ایش بردارد.

سناتور چارلز شومر( سناتور دموکرات نیویورک) و جان مک کین ( سناتور جمهوری خواه آریزونا) در نامه ای به اوباما نوشتند:" با احترام مصرانه می خواهیم که در هرگونه تلاش برای نزدیکی دیپلماتیک به ایران، بر این موضوع تاکید شود که ایالات متحده به ایران اجازه نمی دهد تا به سلاح هسته ای دست یابد. همچنین باید تاکید شود که  کاهش تحریم های فلج کننده علیه ایران در صورتی عملی خواهد شد که ایران اقداماتی معنی دار و قابل تایید برای متوقف کردن فعالیت های هسته ای خود انجام دهد."

سناتور رابرت منندز ( سناتور دموکرات از نیوجرسی) و سناتور لیندزی گراهام ( سناتور جمهوری خواه از کارولینای جنوبی) هشدار دادند که ایران در گذشته از " مذاکرات به عنوان بهانه ای برای پیشرفت در برنامه هسته ای پنهانی خود استفاده کرده است. ایران دوستی نیست که بتوان روی حرف او حساب کرد… آزمون جدی بودن ایران، باید اقدامات قابل تایید این کشور برای پایان دادن به برنامه هسته ای باشد.

انتشار اولیه: چهارشنبه 3 مهر 1392/ باز انتشار: یکشنبه 7 مهر 1392