رابطه با تهران کلید حل مشکلات واشنگتن

دیپلماسی ایرانی: اختلاف های دیپلماتیک امریکا و روسیه به توافقی بر سر خلع سلاح شیمیایی سوریه با قطعنامه ای از سوی شورای امنیت ختم شد، اما همچنان دو طرف قادر با تفاهم با یکدیگر نیستند. دقیقا بعد از آن که توافقات دو طرف به مرحله اجرا رسید، هر دو طرف می گویند زمانی می توانند بگویند که اختلافاتشان حل شده که کنفرانس ژنو برگزار شود و راه حلی سیاسی برای بحران سوریه یافت شود، کنفرانسی که به دلیل تعریف جایگاه بشار اسد در آن تا کنون راه به جایی نبرده است.

ترجیحا دو کشور قدرتمند جهان توانسته اند در چارچوب شورای امنیت به راه حلی بر سر سلاح های شیمیایی سوریه (چه تحت بند 7 مننشور سازمان ملل چه غیر از آن) برسند. فعلا دو طرف به نوعی قانع شده اند که صحبت از بند 7 منشور سازمان ملل نزنند چرا که خوب می دانند رعایت این بند به معنای آغاز جنگ خواهد بود و به این معنا است که هر دو وارد راهی شوند که بازگشت از آن امکان پذیر نیست.  

با وجود این که برای مسکو بسیار سخت است که رئیس جمهوری سوریه را از مسئولیت استفاده از سلاح شیمیایی مبرا کند، مسکو و تهران پذیرفتن جامعه جهانی به خلع سلاح سوریه و انصراف امریکا از جنگ را دستاوردی بزرگ قلمداد می کنند که نتیجه آن عمر حکومت بشار اسد و بقای او در قدرت را طولانی تر خواهد کرد که با آغاز اجرای توافقات سازمان ملل و کار کارشناسان بین المللی و بحث بر سر مرحله سیاسی که پیش بینی می شود بحث درباره آن از ماه آینده آغاز شود، بقای اسد در حکومت را از آن چه پیش بینی می شد، طولانی تر می کند. اگر چه باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا همچنان می گوید که با بقای اسد در قدرت بعید است که بتوان جنگ را مهار شده تصور کرد.

فعلا مانورهای سیاسی دو طرف محدود به چگونگی اجرای توافق خلع سلاح شیمیایی سوریه است. مسکو و واشنگتن پیش از این به معادله ای برای آغاز گفت وگوهای سیاسی با اسد برای پایان دادن به وضعیت موجود بدون حضور او در قدرت رسیده بودند با این شرط که واشنگتن بپذیرد آغاز فرایند سیاسی مشروط به رفتن اسد نباشد و مسکو نیز بپذیرد که پایان این فرایند مرهون به بقای اسد نباشد. اما در این میان مساله ای وجود دارد که دو طرف نمی توانند بدون توجه به آن فقط خود به فکر تسویه حساب ها در سوریه باشند، آن هم مواضع ایران است. اگر تقاطع امریکایی – روسی به این جا رسید که خلع سلاح شیمیایی سوریه با توجه به حفظ امنیت اسرائیل انجام شود، رهبران روسیه درک می کنند که تضمین امنیت از سوی حزب الله، کار تهران است. افراد آگاه می گویند که روس ها این مساله را به اطلاع طرف امریکایی رسانده اند و این مساله بود که سبب شد واشنگتن به فکر گشایش رابطه ای با تهران بیفتد که هم اوباما و هم حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران به آن اشاره کردند. وجود پرونده های معلق میان دو طرف باعث می شود تا تهران به حفظ اسد در قدرت اصرار داشته باشد و بخواهد که حزب الله در سوریه نقش آفرینی کند (نقش حزب الله در لبنان که جای خود دارد) این دو پرونده پرونده هایی است که تهران به راحتی از برابر آنها نمی گذرد و واشنگتن نیز نمی تواند به آسانی آنها را نادیده بگیرد.

همان طور که ایران نمی تواند به مسکو بر سر تسلیم سلاح های شیمیایی سوریه اعتراض کند، مسکو نیز نمی تواند به نقش ایران در فرایند سیاسی سوریه اعتراضی داشته باشد، به ویژه که مساله به بقای اسد باز می گردد، چرا که تهران خود میدانی متولی حمایت از اسد است. درک این مساله از سوی واشنگتن سبب شد تا میان آن با تهران از طریق کانال های متعدد مذاکراتی آغاز شود، از جمله از طریق دو معاون دبیر کل سازمان ملل مثل جفری فلتمن که به طور جداگانه به تهران سفر کردند، که در نهایت باعث شد تا هر دو از نقش ایران در بحران سوریه تشکر کنند، و فلتمن در گفت وگو با شبکه خبری سی ان ان در دوازدهم ماه جاری میلای بگوید که «برای ما سخت است تصور کنیم که در حل بحران سوریه ایران نقشی نداشته باشد، سوری ها به تنهایی نمی توانند مشکل را حل کنند باید با دیگران صحبت کنیم که در این میان گفت وگو با ایرانی ها از همه مهمتر است.»

تحول در این راه سبب می شود تا واشنگتن مذاکره با تهران بر سر نقش منطقه ای اش را بپذیرد. در حالی که در گذشته اصرار داشت که مذاکره با ایران فقط در چارچوب هسته ای باشد برای این که کشورهای عربی خلیج فارس اصرار داشتند مذاکرات در همین زمینه محدود بماند چرا که می ترسیدند کشیده شدن پرونده به موضوعات دیگر به حساب آنها تمام شود و در نهایت غرب قدرت تهران را در منطقه به رسمیت بشناسد. اما گویا این بار وضعیت به مراد اعراب نیست. دعوت ملک عبدالله بن عبدالعزیز پادشاه عربستان از حسن روحانی برای شرکت در مراسم حج نیز به هیچ وجه تصادفی نیست. چرا که وی نیز می خواهد به موازات گشودن شدن کانال های ارتباطی میان تهران و امریکا او نیز کانال های ارتباطی خود را با تهران برقرار کند. دعوتی که می تواند فضای جدیدی را ایجاد کند که شامل همه قضایای مربوط به نقش ایران در امور خلیج فارس، یمن، سوریه و لبنان باشد.

اظهارات اخیر مقام های ایرانی نیز حاکی از تمایل آنها به سرعت بخشیدن به مذاکرات با غرب و امریکا است. به این ترتیب می توان گفت با موقعیتی که روسیه بر سر خلع سلاح شیمیایی سوریه ایجاد کرده ایران فرصت کافی به دست آورده است تا دستورالعمل خود را برای تامین مصالح منطقه ای اش به ویژه در مورد سوریه به مرحله اجرا در آورد.

منبع: الحیات