جزئیات خروج محرمانه دیپلمات های کانادایی از ایران

دیپلماسی ایرانی: یک سال از اعلام  بیانیه غافلگیر کننده وزارت خارجه کانادا در خصوص قطع روابط دیپلماتیک با ایران می گذرد. بیانیه ای کوتاه که در نهایت شگفتی اعلام می کرد اعضای سفارت کانادا در تهران پیش از طلوع آفتاب خاک ایران را ترک کرده اند و سفارت ایران در کانادا نیز مدت کوتاهی زمان دارد تا اعضای خود را به ایران بازگرداند. ایرانیان مقیم کانادا که آن روز برای پیگری امور کنسولی خود به سفارت ایران مراجعه کرده بودند با کاغذی سفید روی در چوبی سفارت برخورد کردند که روی آن نوشته شده بود سفارت تعطیل است. هیچ کس توجیهی برای این اقدام نداشت. گروهی در ایران می گفتند کانادا تحت تاثیر لابی اسرائیل تن به این قطع رابطه ناگهانی داده و عده ای در کانادا نیز عدم تامین امنیت کارمندان سفارت کشورشان در ایران را دلیل این اقدام می دانستند. اما در نهایت کسی چندان پیگیر ماجرا نشد و نمایندگان مجلس شورای اسلامی نیز پس از موضع گیری های تند علیه دولت کاناد،ا در نهایت گفتند همان بهتر که با این کشور نیز رابطه نداشته باشیم.

اما خروج همزمان چند عضو سفارت کانادا در تهران چگونه انجام شد که  توجه سرویس های اطلاعاتی ایران را به خود جلب نکرد یا اگر هم توجه ها را برانگیخت، بازتاب عمومی نداشت. خبرگزاری سی بی سی که در کانادا فعالیت می کند با گذشت یک سال از این ماجرای سراسر رمز و راز تلاش کرده تا بخشی از آن را روشن کند.

چالرز کورت، آخرین مردی بود که محل سفارت کانادا در تهران را ترک کرد. او دیپلمات عالی کانادایی در تهران بود و وظیفه خاموش کردن چراغ های ساختمان سفارت بر دوش او افتاد. چرا که مدت ها بود کانادا سفیری در ایران نداشت. کورت علاوه بر خاموش کردن چراغ ها، پرچم کانادا را نیز پایین آورد و سپس وارد خیابان شد.

منابع خبری که تمایلی به ذکر نام خود ندارند با گذشت یک سال از تعطیلی ناگهانی سفارت کانادا در تهران ، نحوه مدیریت خروج سرزده و محرمانه اعضای سفارت از ایران را تشریح می کنند. اعضای سفارت ناچار بودند بدون جلب توجه از ایران خارج شوند و تمامی اطلاعات را نیز از بین ببرند. اما تنها فشردن دکمه حذف روی رایانه ها نمی توانست به معنی معدوم کردن تمامی اطلاعات باشد. کارشناسان مدیریت بحران می گویند که دیپلمات ها باید به صورت فیزیکی تمامی اطلاعات و سخت افزار های حاوی داده ها را از بین ببرند. آنها برای این اقدام حتی باید از چکش و مته استفاده کنند. به گفته آنها، تنها پاک کردن اطلاعات کافی نیست چرا که می توان داده ها را احیا کرد، به همین دلیل باید هر چیزی از سی دی گرفته تا هارد درایو نابود شود.

این اقدامات باید در شرایطی انجام می شد که کارمندان محلی نیز در سفارت کانادا در تهران حضور داشتند. به همین دلیل دیپلمات های کانادایی در آخر هفته که سفارت تعطیل بود اقدام به نابود کردن هارد درایو ها کردند. همچنین 8 دیپلمات سفارت کانادا در تهران که در راس آنها کورت قرار داشت، به طور جداگانه برای مقصد های متفاوت بلیط خریداری کردند تا توجه ها را به خود جلب نکنند.

این در حالی بود که استفان ریگبی مشاور امنیت ملی و مارک بیلی در وزارت خارجه با دلهره پیشرفت این طرح را زیر نظر داشتند و هیچ اعلام عمومی تا زمان خروج دیپلمات ها از ایران، انجام نشد.

هارپر، در راه سفر به روسیه برای شرکت در یک نشست، این خبر را دریافت کرد. چند دقیقه پس از نیمه شب در کانادا، جان برد، وزیر خارجه از قطع روابط دیپلماتیک با ایران و تعطیلی سفارت خبر داد.

به طور همزمان مقامات وزارت خارجه کانادا در تلاش برای برقراری تماس با کامبیز حسنی ، مسئول سفارت ایران در کانادا بودند، اما او پاسخگو نبود. در نهایت یک کارمند وزارت خارجه به سفارت ایران در اتاوا اعزام شد و برگه ای را روی در سفارت نصب کرد. در این برگه نوشته شده بود که دیپلمات های ایرانی 5 روز فرصت دارند خاک کانادا را ترک کنند. چندی بعد شیخ حسنی در گفت و گو با سی بی سی این اقدام دولت کانادا را غیر متمدنانه توصیف کرد.

یک سال پس از این اقدام اتاوا، جان برد که برای شرکت در اجلاس جی 20 در روسیه به سر می برد به یکی از دلایل تصمیم تعطیلی سفارت کانادا در تهران اشاره کرد. او می گوید در مورد امنیت دیپلمات های کانادایی در تهران نگرانی های وجود داشته است. او حتی می گوید کشورش می خواسته پیش از اینکه دیپلمات هایش از ایران اخراج شوند، دیپلمات های ایرانی را از کانادا اخراج کند.

با این حال حتی متحدان کانادا نیز از این اقدام سرزده اتاوا، غافلگیر شدند. در ضمن دولت هارپر ناچار بود که به گمانه زنی ها در خصوص اطلاع اتاوا از طرح حمله اسرائیل به ایران پاسخگو باشد.

البته این نخستین باری نبود که کانادا طرح خروج مخفیانه دیپلمات ها از ایران را ساماندهی می کرد. فیلم آرگو نیز داستانی را روایت می کند که در آن سفیر کانادا در تهران در زمان گروگانگیری اعضای سفارت آمریکا در ایران، به 6 دیپلمات آمریکایی کمک می کند که از ایران فرار کنند.

این بار نیز مقامات کانادا می گویند پای مسائل امنیتی در میان بوده و آنها به واقع در خصوص تامین جانی دیپلمات هایشان در تهران نگران بوده اند. در این بین برخی کارشناسان ادعا می کنند که سابقه گروگانگیری دیپلمات ها در ایران، نگرانی اتاوا را توجیه می کند.

از سوی دیگر روابط ایران و کانادا نیز از سال 2007، یعنی در دور نخست ریاست جمهوری احمدی نژاد، دوره افول دیگری را تجربه کرد. در آن زمان سفیر کانادا در ایران به کشورش بازگشت و ایران نیز اقدام مشابهی انجام داد و سطح روابط دیپلماتیک دو کشور کاهش یافت. جان ماندی، آخرین سفیر کانادا در تهران از این اقدام حمایت می کند. او می گوید به دلیل کانادا به دلیل اهداف اش باید پل ها را به سوی ایران خراب می کرد.

البته با توجه به اینکه پس از انقلاب اسلامی، آمریکا در ایران سفارتخانه نداشت و انگلیس نیز سفارت خود را در ایران تعطیل کرده است، حضور دیپلمات های کانادایی در ایران از ارزش اطلاعاتی بالایی برخوردار بود. اما اتاوا در نهایت تصمیم گرفت طرح محرمانه خروج دیپلمات هایش از ایران را اجرا کند. البته برقراری مجدد روابط دیپلماتیک نیز به هیچ وجه آسان نخواهد بود. همانگونه که پس از ماجرای گروگانگیری در سفارت آمریکا در تهران و کمک های کانادا به دیپلمات های آمریکایی، 10 سال برای بهبود روابط تهران و اتاوا زمان صرف شد.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: جمعه 15 شهریور 1392/ باز انتشار: سه شنبه 19 شهریور 1392