27 پیشنهاد کلیدی برای نجات گردشگری ایران

«تغییر ساختار اجرایی گردشگری کشور با تشکیل وزارت گردشگری، مورد توجه جدی قرار گیرد تا این بخش، از اتاق خلوت اقتصادی و ابزار اجرایی بعضا سیاسی خارج شود و کارکرد اصلی خود را پیدا کند و بتواند پاسخگوی اعمال خود باشد.»

این فقط یکی از 27 پیشنهاد غلامحسین ابراهیمی، دبیر اول سفارت جمهوری اسلامی ایران در ورشو لهستان و اکرودیته لیتوانی برای ترویج صنعت گردشگری ایران است. او در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) گذاشته، پیشنهادهایی اجرایی را برای توسعه ی این صنعت در ایران ارائه کرده است. این پیشنهادها حاصل مطالعات، تجربیات و ارتباطات چند ساله ی ابراهیمی در بخش گردشگری است که معتقد است، توجه و اجرای آن ها، این موتور خاموش و فراموش شده ی اقتصاد ایران را روشن می کند.

او در این یادداشت، با یادآوری این موضوع که ایران براساس گزارش سازمان جهانی جهانگردی، رتبه ی دهم جاذبه های تاریخی و باستانی و همچنین رتبه ی پنجم جاذبه های طبیعی دنیا را دارد، نوشته است: با توجه به این امر، در صورتی که کالای جهانگردی و گردشگری ایرانی به نحو مناسب و در فضای امنی عرضه و ترویج شود، می تواند نقش مهمی در رونق اقتصادی و افزایش اشتغال زایی حتی در شرایط سخت تحریم ایفا کند.

در این رابطه، نکته ای که همواره دغدغه ی خاطر متولیان صنعت گردشگری کشورها از جمله ایران و همچنین متقاضیان و مشتریان این کالا است، موضوع امنیت و مهم تر از همه، احساس امنیت محیط گردشگری و کشورهای هدف است. در این باره رسانه های گروهی و بویژه صداوسیما و سایر رسانه های مرتبط در کشور و دستگاه های ذی ربط (سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به عنوان متولی، پلیس مرزی، مسؤولان خدمات فرودگاهی و مرزهای زمینی و دریایی و گمرک) می توانند نقش مهمی در معرفی بهتر این کالا، ایجاد تصویر مثبت و ایجاد درآمدزایی برای فعالان این صنعت و صنایع زیرمجموعه ی آن، بویژه صنعت هتلداری، صنایع دستی و صنعت حمل و نقل کشور ایفا کنند.

او سپس پیشنهادهای اجرایی خود را به این شرح توضیح داده است:

پیشنهادهای عمومی؛

به منظور بررسی دلایل ضعف و مشکلات صنعت گردشگری در ایران، شایسته است کارگروهی شامل نمایندگان وزارت خارجه، بخش برون مرزی صدا و سیما، خدمات فرودگاهی و مرزهای زمینی و دریایی، گمرک، پلیس مرزی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نمایندگان جامعه ی تورگردانان ایران و بخش های خصوصی فعال در هتلداری، صنایع دستی و حمل و نقل تشکیل شود و علاوه بر این، الگوهای بازاریابی، تبلیغات، معرفی و عرضه ی جاذبه های گردشگری ایران مورد کنکاش دوباره قرار گیرد و پیشنهادهای اجرایی لازم ارائه شود.

لزوم تصحیح اراده و نگاه مسوولان کشور و همچنین مردم ایران به صنعت گردشگری و گردشگر خارجی از نگرش سنتی به نگرش اقتصادمحور و توجه بیشتر به ویژگی درآمدزایی و تولیدی آن. (اگرچه صنعت گردشگری به اعتقاد بعضی می تواند آفت هایی را به همراه داشته باشد؛ اما بدون شک اجرای یک استراتژی و مدیریت صحیح و هدفمند، آفت ها و آسیب های آن را به حداقل ممکن کاهش می دهد.)

ویژگی صنعت گردشگری فرار بودن، ترسو بودن، آرامش طلبی و صلح جویی است، بنابراین باید از هرگونه اقدامی که شائبه ی ایجاد ناامنی در کشور را به همراه داشته باشد، اجتناب شود و برای ارائه ی تصویر امن از ایران که تصویر حقیقی ایران نیز است، باید هزینه شود و تمام دستگاه های ذی ربط و مسوولان کشور در این رابطه باید نهایت احساس مسوولیت و بعضا کنترل زبانی را داشته باشند تا از تحمیل هزینه های ناخواسته به کشور و مردم اجتناب شود.

فراهم سازی بستر و زمینه های اولیه ی گردشگری در کشور اعم از ایجاد تسهیلات بین راهی، گردشگری و اقامتی و تصویب قوانین تشویقی، تسهیلی و شاید هم تنبیهی لازم.

پروژه های اجرایی ملی؛

لزوم تغییر ساختار اجرایی گردشگری کشور با هدف افزایش کارایی و پاسخگویی نهاد متولی دولتی و افزایش مشارکت بخش خصوصی در آن، در این زمینه تشکیل وزارت گردشگری، ورزش و جوانان می تواند مورد توجه جدی قرار گیرد تا دستگاه مورد نظر بتواند از یک اتاق خلوت اقتصادی و ابزار اجرایی بعضا سیاسی خارج شود و کارکرد اصلی خود را پیدا کند و بتواند پاسخگوی اعمال خود باشد.

تهیه و تصویب منشور ملی گردشگری با هدف احترام و کرامت گردشگر (داخلی و خارجی) و تعیین وظایف و نحوه ی تعامل هر بخش در این رابطه.

ایجاد شورای عالی گردشگری کشور با محوریت بخش خصوصی کشور و نمایندگان بخش های مختلف دولتی و قوای سه گانه.

اعطای نقش موثر به بخش خصوصی، بویژه جامعه ی تورگردانان ایران به عنوان تنها متولی خصوصی بخش گردشگری و کمک به تجهیز، نوسازی و به روزآوری آن مطابق با نیازهای کشور و استانداردهای جهانی.

ایجاد و توسعه ی رشته های مرتبط با صنعت گردشگری در سطوح دانشگاهی و همچنین ایجاد مراکز آموزش خصوصی لازم و اخذ استانداردهای مختلف بین المللی در این رابطه با هدف تربیت کادر اجرایی لازم در بخش های دولتی و خصوصی و همگامی با تحولات روبه رشد این صنعت.

ایجاد دفاتر رایگان راهنمای گردشگری در فرودگاه ها و مبادی ورودی اصلی و همچنین شهرهای مختلف کشور برای راهنمایی و هدایت گردشگران داخلی و خارجی و رفع مشکلات آن ها (براساس تجربه ی بسیاری از کشورهای توریستی جهان).

توجه مضاعف به مقوله ی نگاه اول، تصویر اول و برخورد اول در تعامل با گردشگران خارجی، بویژه در مبادی ورودی کشور و فرودگاه ها توسط پلیس مرزی، گمرک، بخش صدور روادید در فرودگاه ها و قبل از همه ی آن ها در سفارتخانه های کشورمان در خارج از ایران و ارائه ی آموزش های لازم به کادرهای اجرایی این مراکز.

ایجاد مراکز گردشگری نمونه در سراسر کشور و تأمین و تجهیز آن ها به امکانات اولیه و اتخاذ راهکارهای لازم برای نظافت و بهداشت محیط های گردشگری و اقدامات حفاظتی زیست محیطی.

ایجاد و تعریف پروژه های کوچک خانوادگی گردشگری در مراکز مختلف گردشگری ایران با هدف افزایش اشتغال و درآمدزایی داخلی، به عنوان مثال در بسیاری از کشورهای اروپایی «مزرعه ی کشاورزی گردشگری» و اقامتگاه های گردشگری و کشاورزی وجود دارد که می تواند الگوی نسبتا خوبی در اشتغال زایی و ایجاد تولید باشد.

پروژه های اجرایی فراملی؛

آماده سازی و آگاه سازی سفارتخانه ها و بخش های کنسولی به اهمیت جذب گردشگر خارجی و اصل کرامت گردشگر با توجه به این که این بخش اولین ویترین و پنجره ی ورودی جمهوری اسلامی ایران نیز است.

ایجاد بخش رابط گردشگری در قالب اداره کل ترویج گردشگری در وزارت امور خارجه کشورمان که متولی و مرتبط با سازمان های متولی گردشگری در داخل و همچنین سفارتخانه ی ایران در خارج از کشور باشد (البته به صورتی که رقیب و موازی دستگاه های ذی ربط نباشد).

تأسیس شبکه ی تلویزیونی ماهواره یی ایرانگردی (Iran Travel) که بتواند جاذبه های گردشگری ایران را با استفاده از برنامه سازان معروف در این صنعت به چند زبان زنده ی دنیا معرفی کند. برنامه سازی در این شبکه می تواند در قالب تهیه ی برنامه های مستند گردشگری، اخبار و گزارش های کوتاه خبری درباره ی کالاهای گردشگری ایران (طبیعت گردی، تاریخ گردی، صنایع دستی و ...) و مصاحبه با صاحب نظران و گردشگران خارجی صورت گیرد.

استفاده از قدرت نرم فضای مجازی گردشگری، نویسندگان و خبرنگاران فعال در این صنعت، پورتال ها و وبلاگ نویسان گردشگری محلی کشورهای هدف باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد و آن ها با داشتن ابتکارهایی مانند برگزاری همایش های ویژه، مسابقه و تور وبلاگ نویسان برای ترویج جاذبه های گردشگری کشورمان به خدمت گرفته شوند.

تربیت و صادر کردن آشپز ایرانی به کشورهای هدف و ترویج فرهنگ ایرانی از طریق عمومی سازی آشپزخانه و غذای ایرانی (شبیه تجربه ی لبنانی ها و ترک ها در اروپا و آمریکا).

تجهیز، تقویت و گسترش کرسی های زبان فارسی در خارج از کشور و افزایش دوره های آموزشی کوتاه مدت برای دانشجویان ایران شناسی در این کرسی ها به عنوان خمیرمایه و نماد حضور فرهنگ و ادب ایرانی در کشورهای هدف و مکمل صنعت گردشگری کشورمان.

اعزام گروه های گردشگری تبلیغی از کشورهای هدف به ایران، این گروه ها بهتر است شامل عکاسان، فیلم برداران، روزنامه نگاران گردشگری، تورگردان ها، شخصیت های تأثیرگذار در عرصه ی افکار عمومی و رسانه های فرهنگی و خبری کشورهای مورد نظر باشند. معمولا این گروه ها بعد از برگشت از سفر به ایران به صورت خودجوش با برگزاری نمایشگاه های عکس، کارگاه آموزشی ایرانگردی و مصاحبه و پخش گزارش های سفر در رادیو و تلویزیون های خصوصی یا محلی به تبلیغ و معرفی ایران می پردازند (این تجربه در بسیاری از کشورها و از جمله در لهستان و لیتوانی جواب مثبت داده است).

اعزام گروه های کوچک موسیقی سنتی ایران به کشورهای هدف و اجرای برنامه های فرهنگی گردشگری با همکاری و هدایت نمایندگی های سیاسی ذی نفع (البته در این رابطه ضروری است که نوعی توزیع عادلانه در بین نمایندگی های بزرگ و کوچک نیز صورت گیرد و از تمرکز صرف امکانات و تسهیلات در نمایندگی های بزرگ نیز اجتناب شود).

توجه به گردشگری سمینارها و کنفرانس ها در شهرهای مهم ایران و توزیع مناسب آن و تلاش تمام وزارتخانه ها و بویژه وزارت خارجه در اخذ میزبانی مناسبت های مختلف سیاسی، فرهنگی و بین المللی توسط ایران.

تلاش برای جذب شخصیت های موثر سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جهانی و بین المللی برای سفر به ایران و معرفی ایران و جاذبه های گردشگری آن با استفاده از نام های معتبر و رسانه یی جهان (تجربه ی اردن بین سال های 2004 تا 2007 برای معرفی بین المللی منطقه گردشگری «پترا» با دعوت از شخصیت های موثر بین المللی در این منطقه گردشگری و انجام تبلیغات رسانه یی و خبری هدایت شده).

ایجاد کلوپ های گردشگری ایران در کشورهای خارجی و دارای ظرفیت گردشگری با استفاده از شخصیت های علاقه مند آن کشورها به ایران.

لزوم نگاه متعادل در جذب گردشگر به تمام کشورهای جهان و پرهیز از تقسیم آن ها به هدف و غیرهدف (تجربه ترکیه که حتی کوچک ترین کشورهای جهان را هم به عنوان هدف جذب گردشگر خود می داند) یا حداقل توزیع مناسب ترویج گردشگری در کشورهایی که دارای ظرفیت ارسال گردشگر هستند.

تخصیص بودجه ویژه ی گردشگری به نمایندگی های سیاسی کشورمان در خارج از کشور و تجهیز مستمر آن ها به اقلام تبلیغاتی لازم، به طوری که بتوانند در مواردی که سازمان میراث فرهنگی و گردشگری بنا به دلایلی نمی تواند در نمایشگاه ها و مناسبت های گردشگری خارجی حضور عملی داشته باشد، به طرق مختلف به معرفی و ارائه ی جاذبه های گردشگری کشورمان بپردازند.

دبیر اول سفارت جمهوری اسلام ایران در ورشو لهستان و اکرودیته لیتوانی در پایان این مطلب، یادآور شده است: صنعت گردشگری به همان میزان که در شرایط کنونی تحریمی کشور، درآمدزا و ارزآور است، می تواند در صورت مدیریت صحیح و هدفمند به عنوان اهرم مناسبی در پیشبرد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی ایران نیز عمل کند، چراکه هر گردشگر خود به سفیر فرهنگی سیار ایران تبدیل خواهد شد و در عمل بسیاری از تبلیغات سوء رسانه های گروهی غربی را می تواند خنثی کند.