پرونده هسته ای اصلی ترین دغدغه رئیس جمهور آینده

دیپلماسی ایرانی: در وضعیت سخت و به شدت پیچیده داخلی، فرد منتخب مسئولیت مهم ریاست جمهوری جمهوری اسلامی ایران را بر عهده می گیرد. در خارج ایران در معرض تهدیدهای مختلفی است، از تحریم ها گرفته تا انزوای بین المللی که همه آنها به دلیل پافشاری ایران در رسیدن به حقش در پرونده هسته ای است، آیا این به آن معنا است که رئیس جمهوری جدید ایران در صورت انتخاب به وضعیتی خطرناک و سخت با جهان خارج روبه رو است؟ سوالی سخت که پاسخ آن به نتایج انتخابات ایران باز می گردد و از سوی دیگر بازگوکننده آینده پرونده هسته ای ایران در تعامل این کشور با جامعه جهانی است. سوال دیگر این که انتخابات ایران تا چه اندازه بر استراتژی تهران در تعامل با غرب در خصوص پرونده هسته ای در سایه وجود حقایقی غیر قابل انکار که رئیس جمهوری ایران هر کس که باشد، نمی تواند از آنها عبور کند، تاثیر خواهد گذاشت؟

با انتخاب رئیس جمهوری جدید در ایران، بحران هسته ای این کشور وارد مرحله تازه ای خواهد شد، اما این امر می تواند با بحران هایی که در سابق شاهد آن بودیم بسیار متفاوت باشد. این بار شاید در برابر تصمیم گیران عرصه سیاسی در پرونده هسته ای ایران قدرت مانور بالایی وجود نداشته باشد، همچنین شاید رئیس جمهوری جدید وقت زیادی در اختیار نداشته باشد که بخواهد دور تازه ای از مذاکرات برای گشودن این راه بسته را آغاز کند. به ویژه این که احتمال افزایش تنش میان امریکا با ایران، علی رغم این که بحران هسته ای ایران ممکن است وارد راه حل سیاسی از طریق مذاکرات ماراتونی میان ایران و غرب شود و از بن بست فعلی خارج شود، وجود دارد. ایران همواره به اداره بحران با جامعه جهانی پرداخته و هیچ گاه تلاش نکرده است که بحرانش را برای غرب برای همیشه حل و فصل کند. بنابراین اگر ایران بنا باشد با همین سیاست فعلی به تعامل با جامعه جهانی ادامه دهد، باید بگوییم که این پرونده در دولت آینده همچنان در خانه اول خود باقی خواهد ماند. 

رئیس جمهوری آینده ایران در حالی پست ریاست جمهوری را به دست می گیرد که بحران رابطه با آژانس بین المللی انرژی اتمی که حمایت جامعه جهانی را پشت سر خود دارد، بر دولتش سایه خواهد انداخت، با توجه به این نکته که پرونده هسته ای ایران در اصل خود اهمیت ویژه ای در میان پرونده های داخلی و خارجی درگیر در عرصه سیاسی ایران دارد. این پرونده فقط مورد توجه جامعه غربی در بحبوحه انتخابات ریاست جمهوری ایران نیست بلکه از این زاویه که باعث ایجاد رویکردی تازه در منازعات منطقه ای می شود نیز حائز اهمیت است که باعث می شود امنیت و ثبات در خاورمیانه تحت تاثیر آن قرار بگیرد. آن چه در این میان بیش از همه اهمیت دارد این است که احتمال دارد ایالات متحده چه به صورت انفرادی چه در چارچوب هم پیمانی های منطقه ای به دلیل تهدیدی که از سوی پرونده هسته ای ایران احساس می کند، به آن کشور حمله کند.

از این رو پرونده هسته ای که در ارتباط مستقیم با سیاست خارجی ایران است مورد توجه جامعه ایران به ویژه طبقه بازار که با جریان محافظه کار هم پیمانی دارد، نیز هست. این جریان سال ها تلاش کرد تا از کانال های مختلف به دستگاه دیپماسی کشور فشار بیاورد تا در سیاست خارجی خود نرمش نشان دهد. به همین دلیل می توان گفت که بازار ابزار گشایش اقتصادی ایران به خارج محسوب می شود، مجموعه ای که بیش از دولت با اقتصاد جهانی تعامل دارد. البته نباید فراموش کرد که مساله هسته ای ایران اجماعی ملی پشت سر خود دارد، برای همین نمی توان به سادگی آن را از زندگی روزمره مردم ایران دور کرد.  

حقیقت دیگر این که، رئیس جمهوری جدید خوب می داند که تغییر شخص رئیس جمهور ضرورتا به معنای بروز تغییری کوچک در رویکردهای سیاسی خارجی ایران در قبال پرونده هسته ای نیست. برای همین رئیس جمهوری جدید از هر جناح و فردی که انتخاب شود، نمی تواند تغییر چندانی در مواضع ایران ایجاد کند.  

مساله دیگر فکری است که درباره توطئه خارجی بر سر پرونده هسته ای ایران وجود دارد. توطئه ای که گفته می شود امریکا و اسرائیل هدایت می کنند. تلاویو و واشنگتن دائما تهدید می کنند که به ایران حمله نظامی می کنند چرا که برخورداری این کشور از تکنولوژی هسته ای باعث تغییر موازنه های منطقه ای می شود. فراموش نکنیم که اسرائیل اصرار دارد که تکنولوژی هسته ای تنها انحصارا در اختیار خودش باقی بماند تا همچنان دست برتر را در خاورمیانه داشته باشد. از لحاظ استراتژیک ایالات متحده و غرب بر این باور هستند که موفقیت ایران در دستیابی به تکنولوژی هسته ای آن را به ابرقدرتی بی نظیر در منطقه تبدیل می کند که در آینده به هیچ وجه حاضر به کنار آمدن با مصالح حیاتی آنها در منطقه و جهان نخواهد داشت.

بی شک یکی از کارهایی که رئیس جمهوری آینده ایران مجبور به انجام خواهد بود، گسترش روابط با روسیه و چین است. این دو کشور نقشی مهم در اهداف ایران به ویژه در پرونده هسته ای خواهند داشت. ایران به کمک آنها می تواند جایگاه خود را در پرونده هسته ای بسیار مستحکم کند.  

مساله منطقه ای و بهبودی روابط با کشورهای عربی و همسایه مهم ترین پرونده سیاست خارجی رئیس جمهوری آینده خواهد بود. رئیس جمهوری آینده ایران مجبور است برای بهبود وضعیت اقتصادی و ارتقای ظرفیت های منطقه ای کشورش به تعمیق روابط با کشورهای عربی و همسایه بپردازد.

ایران کشوری حائز اهمیت در منطقه است. هر کس که رئیس جمهوری آن شود تاثیری مهم در تحولات خاورمیانه خواهد داشت. اعراب مجبورند که انتخابات ایران را به دقت زیر نظر بگیرند و آن را حقیقتی جدانشدنی در روابط منطقه ای خود بدانند. انتخابات ریاست جمهوری ایران برای همه مهم است./11

منبع: الجزیره

انتشار اولیه: پنجشنبه 23 خرداد 1392/ باز انتشار: دوشنبه27 خرداد 1392