تحریم ها بر استراتژی هسته ای ایران تاثیر گذاشت

دیپلماسی ایرانی: مقامات جمهوری اسلامی تا کنون بارها تاکید کرده اند تحریم ها، تاثیری بر سیاست های هسته ای ایران نداشته و در آینده نیز نخواهد داشت. با این حال روزنامه گاردین در گزارشی ادعا می کند که رفتار ایران، حکایت از قصه دیگری دارد.

به گزارش این روزنامه انگلیسی، در دو دور مذاکره ایران و گروه 1+5 (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین، روسیه و آلمان) در سال های 2010 و 2011، تیم مذاکره کننده هسته ای ایران حتی از بررسی پیشنهاد اقدامات اعتمادساز که از سوی این گروه ارایه شده بود، خودداری کرد. آنچه ایران در مقابل این درخواست مطرح کرد، لغو تمامی تحریم ها و به رسمیت شناختن حقوق هسته ای ایران بود.

اما اوضاع پس از بیانیه ای اتحادیه اروپا در 23 ژانویه 2012، در خصوص اعمال تحریم نفتی علیه ایران در ماه جولای ،مواضع تهران تا حدودی تغییر کرد و هیات مذاکره کننده هسته ای ایران تمایل بیشتری برای بررسی پیشنهاد ها از خود نشان داد.

این نخسیتن نشانه ای بود که در نامه 15 فوریه سعید جلیلی، مذاکره کننده ارشد هسته ای ایران به کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، مشاهده شد. این نامه سه هفته پس از بیانیه اتحادیه اروپا برای طرح تحریم نفتی ایران ارسال شد. یک دیپلمات عالی رتبه که برای بیش از یک دهه است که از نزدیک روند مذاکرات هسته ای با ایران را زیر نظر دارد، نامه جلیلی به اشتون را یک پیشرفت غیر منتظره توصیف کرد، چرا که تمرکز این نامه بر گفت و گو در مورد برنامه های هسته ای و پرهیز از پرداختن به موضوعاتی نظیر استانداردهای دوگانه غرب بود.  سپس مذاکرات آوریل 2012 در استانبول برگزار شد و دو دور مذاکره دیگر نیز در دو ماه بعدی در بغداد و مسکو انجام شد که در آن طرفین بسته پیشنهادی را بررسی کردند. به گزارش نیویورک تایمز هیات ایرانی در مذاکرات مسکو برای نخستین بار پاسخی طبقه بندی شده به مجموعه پیشنهادهایی داد که گروه 1+5 در مذاکرات بغداد آن را روی میز گذاشته بود.

در نشست بعدی که در 19 سپتامبر در استانبول برگزار شده، ایران پیشنهاد تعلیق غنی سازی 20 درصدی در مقابل لغو تحریم ها را مطرح کرد. هرچند این پیشنهاد تنها در مورد تعلیق غنی سازی مطرح شده بود اما به هر ترتیب یک پیشرفت به شمار می رفت چرا که پیش از تحریم های نفتی اتحادیه اروپا، ایران جتی حاضر نبود در خصوص غنی سازی 20 درصدی بحث کند.

تمایل جدید ایران به مذاکره زمینه ساز دور دیگری از مذاکرات در آلماتی پایتخت قزاقستان شد که در ماه های فوریه و آوریل سال جاری میلادی برگزار شد. هرچند هنوز توافقی به دست نیامده اما دو طرف اذعان داشته اند که در مقایسه با گذشته، بیشتر وارد جزئیات شده  و بحث عمیق تری داشته اند که شامل موضوعاتی نظیر غنی سازی 20 درصدی بوده است.به این ترتیب می توان گفت که تحریم ها در تغییر رویکرد ایران موثر بوده اند ، چرا که تا پیش از تحریم های نفتی اتحادیه اروپا، ایران انگزیزه چندانی برای مذاکره با گروه 1+5 نداشت.

از سوی دیگر توجه به این نکته نیز ضرورت دارد که تحریم ها بر روند تصمیم گیری های ایران در مورد ذخایر اورانیوم غنی شده با خلوص 20 درصد، تاثیرگذار بوده است. ایران غنی سازی 20 درصدی را در فوریه 2010، آغاز کرد. اما اخیرا دست کم سه بار بخشی از این ذخایر را به صفحه های سوخت برای راکتور تحقیقاتی تهران تبدیل کرده است. این واقعیت که ایران پس از تحریم نفتی اروپا این اقدامات را انجام داده، نشان می دهد که تحریم ها بر استراتژی هسته ای تاثیر گذار بوده اند. استراتژی که در مقابل فشار حساس به نظر می رسد.

این در حالی است که برخلاف دیدگاه نویسنده گاردین، بسیاری از موسسه های تحقیقاتی در آمریکا اعلام کرده اند که تحریم ها بر اقتصاد ایران تاثیرگذار بوده اند اما رویکرد هسته ای جمهوری اسلامی را تغییر نداده اند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی /10

انتشار اولیه: دوشنبه 2 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: جمعه 6 اردیبهشت 1392