الحاق آرام استانبول به تحریم همه جانبه تهران

دیپلماسی ایرانی: بر اساس گزارش رسانه های ترک زبان اخیرا بانک های ترکیه به مشتریان ایرانی شان اعلام کردند که تا 17 آوریل حساب های خود را ببندند، در غیر این صورت، موجودی حساب های آنها مصادره خواهد شد. در این رابطه علیرضا بیگدلی سفیر ایران در آنکارا گفته است که «این مسئله صرفا ناشی از رفتار احتیاط امیز برخی از بانکهایی است که دارای مبادلات تجاری مهمی با کشورهای غربی هستند. حال آنکه ما معتقدیم این بانکها می باید براساس موضعگیری های رسمی حکومت انکارا در قبال تحریمهای غرب علیه ایران رفتار کنند. چراکه ترکیه از تحریمهای الحاقی امریکا و غرب علیه ایران حمایت نمی کند.» در رابطه با این این مسئله با دکتر مهدی تقوی،عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

بانک های ترکیه اخیرا برای مسدود کردن حساب های افراد ایرانی در این بانک ها اقدام کرده اند. به نظر شما دلیل این کار چیست؟

بدیهی است که این اتفاق به دلیل تحریم هایی است که علیه ایران اعمال شده است. البته تحریم هایی که از سوی شورای امنیت علیه ایران تصویب شده چنین بحثی را مطرح نمی کند ولی آمریکا و اروپا در تحریم های خود روابط اقتصادی و بانکی با ایران را نیز مطرح  کرده اند. به نظر من این کار بانک های ترکیه تحت تاثیر فشارهای آمریکا است. آمریکا قصد دارد با فشار اقتصادی بر ایران، رفتار ایران در مسئله هسته ای را تحت تاثیر قرار دهد. ایران با غرب بر سر برنامه هسته ای اش اختلاف نظر دارد و شاهد بوده ایم که در ماههای  گذشته مذاکراتی برقرار بوده است. آمریکا تلاش می کند با تحت فشار قرار دادن کشورهایی که با ایران همکاری اقتصادی دارند بر ایران فشار اقتصادی وارد کند تا ایران در مذاکرات از موضع ضعیف تری برخوردار شود و به توافق با غرب و دست برداشتن از برنامه هسته ای خود راضی شود.

یعنی این اقدام کاملا به بحث تحریم ها مربوط می شود؟

بله. این اقدام در راستای تحریم های قبلی آمریکا است. البته ممکن است البته بحث پولشویی یا مواد مخدر هم می تواند در میان باشد و ترکیه می تواند چنین مسائلی را بهانه این کار کند. ولی آنچه می توان گفت این است که بسیاری از بانک های ترکیه با غرب روابط مالی و تجاری نزدیکی دارند و نمی خواهند در اثر رابطه اقتصادی با ایران دچار مشکل شوند. به هر حال آمریکا یک ابرقدرت اقتصادی است و کشورها نگران عواقب رفتارهایی هستند که می تواند آنها را از رابطه با آمریکا محروم کند.

ولی تحریم ها منطقا باید دولت را هدف قرار دهند. در حالی که در اینجا پای اشخاص و افراد ایرانی در میان است. آیا این اشخاص را دچار مشکل نمی کند؟

چرا همینطور است. قطعا بستن حساب های ایرانی ها در ترکیه و جاهای دیگر می تواند اشخاص ایرانی را دچار مشکلات جدی کند. اگرچه به نظر من حساب های کوچک را نمی بندند و صرفا حساب هایی با ارقام بالا را می بندند ولی باید توجه داشت که عده زیادی از ایرانی ها در ترکیه زندگی می کنند ممکن است به این واسطه دچار مشکل می شوند و یا ارسال پول از طریق بانک ها برای دانشجویانی که در این کشور درس می خوانند غیر ممکن شود. ولی باید توجه داشت تحریم ها به طور کلی بر افراد تاثیر می گذارند. هیچ کس نمی تواند مدعی شود مثلا تحریم نفت فقط بر دولت تاثیر می گذارد. بلکه این افراد در جامعه هستند که تحت تاثیر تحریم ها قرار می گیرند. وقتی نرخ برابری دلار و ریال افزایش می یابد و پول ملی ایران ظرف یک سال سقوط می کند، وقتی تورم به نحو چشمگیری افزایش می یابد نشان می دهد که تحریم بر همه افراد جامعه تاثیر می گذارد.

بنابراین چنین تحریم هایی بی منطق هستند؟

البته ممکن است برخی از افرادی که در حال حاضر مخاطب بانک های ترکیه قرار گرفته اند کسانی باشند که به مبادلات بانکی دولت کمک میکنند. یعنی دولت پول خود را در  حساب های بانکی افرادی گذرد و در راستای اهداف دولت استفاده شود. یعنی به جای این که دولت حساب داشته باشد در حساب اشخاص نگه داری شود و اشخاص در عوض دولت به مبادلات مالی و تجاری اقدام کنند. ولی به هر حال آنچه می توان گفت این اس که آنها به دنبال فشار بر دولت هستند ولی فشاری که به دولت وارد می شود بر مردم هم تاثیر می گذارد. در واقع این مردم هستند که در اثر تحریم ها آسیب می بینند. شاید هم این برنامه ای است که فشار بر مردم اضافه شود تا مردم را علیه حکومت بشورانند.  

قبلا ترکیه به عنوان کشوری محسوب می شد که چندان به تحریم های آمریکا علیه ایران تن نمی دهد و به نوعی منافذ اقتصادی برای ایران فراهم می کرد. آیا این اتفاق می توان به معنی بسته شدن این منافذ باشد؟

بله. همانطور که اشاره کردید ما قبلا می توانستیم از طریق بانک های ترکیه خرید کنیم و بخشی از پول حاصل از فروش نفت خود را از طریق ترکیه دریافت کنیم. رفتار کنونی ترکیه نشان می دهد که به مرور ترکیه نیز به فشارهای غرب علیه ایران تن می دهد و این می تواند بر وضعیت بحرانی اقتصادی در کشور تاثیر منفی بگذارد.

آیا شما این را صرفا به دلیل فشارهای آمریکا می دانید یا اختلاف ایران و ترکیه بر سر سوریه می تواند در این مسئله موثر بوده است؟

به نظر من اگر فشار ایالات متحده نبود ترکیه راسا چنین اشکالی ایجاد نمی کرد چرا که ترکیه به دنبال پول و سود اقتصادی است و این کار به منافع اقتصادی حاصل از تعاملات مالی با ایرانی ها ضربه می زند. در سالهای گذشته تعداد زیادی از ایرانیان به ترکیه مهاجرت کرده اند و در ترکیه زندگی می کنند. ترکها با ایرانی ها مشکلی ندارند دو کشور همسایه هستند و می توانند به خوبی با همدیگر همکاری کنند و در همسایگی هم رابطه مسالمت آمیزی داشته باشند. بنابراین این اتفاق تحت تاثیر فشار آمریکا است. دولت کنونی ترکیه اسلام گرا است و منطقا به دنبال رابطه حسنه با ایران است ولی نگاه می کند به مزایایی که به واسطه همکاری با ایران از دست می دهد زیاد است چرا که آمریکا ممکن است ترکیه یا بانک های ترکیه را از برخی از مزایای رابطه با خود محروم کند.

آیا ممکن است تغییری در این وضعیت رخ دهد؟

هرچند تغییر ساده نیست ولی با توجه به این که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری قرار داریم این امکان وجود دارد که رئیس جمهوری بر سر کار بیاید که دید درستی از مسائل اقتصادی و بین المللی داشته باشد. تحریم ها را کاغذ پاره نداند و برای برداشته شدن آنها تلاش کند. رابطه ایران با کشورهای جهان در طی سالهای گذشته دچار بحران شده و باید در این راستا گام های مهمی برداشته شود. متاسفانه در جهان ما فقط کشورهایی مثل سوریه، کره شمالی و ونزوئلا را برای خود نگه داشته ایم که خود مشکلات زیادی دارند. دنیای سیاست امروز جهان منطق خود را دارد اگر درایت و عقلانیت بر رفتارها حاکم نباشد و صرفا رویکردهای تبلیغاتی و شعاری داشته باشیم با مشکلات زیادی مواجه می شویم.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه:یکشنبه 1 اردیبهشت 1392/ باز انتشار: پنجشنبه 5 اردیبهشت 1392