تهران از پیونگ یانگ درس می گیرد

دیپلماسی ایرانی: کره شمالی بیش از 2 هزار و 500 مایل با محلی که در آن مذاکرات هسته ای با ایران از سرگرفته شده، فاصله دارد، اما بن بست هسته ای پیونگ یانگ و واکنش محتاطانه جامعه بین المللی به آن، بر فضای گفت و گو های هسته ای ایران و گروه 1+5، سایه افکنده است.

برای نخستین بار از زمانی که ایران و نمایندگان آمریکا، انگلیس، فرانسه ، چین، روسیه و آلمان( گروه 1+5) مذاکرات هسته ای خود را پس از وقفه ای طولانی از سر گرفته اند، کره شمالی، که گفت و گو های مشابهی را در سال های 1990 داشته و البته به شکست منتهی شده، رفتاری  از خود نشان می دهد که می تواند الگویی برای ایران باشد. تسلیحات هسته ای کره شمالی، هر چند اندک اما در مقیاسی است که می تواند چالشی برای ایالات متحده و دیگر کشورهای مجهز به سلاح هسته ای باشد. اما در کمال تعجب، پاسخ جهان به تهدید های هسته ای کره شمالی محتاطانه و از نظر مقامات پیونگ یانگ، با سطحی از احترام همراه است.

روزنامه نیویورک تایمز به نقل از والری لینسی، مدیر پروژه ویسکونسین در کنترل تسلیحات هسته ای، می نویسد: احساس من بر این است که ایران از نحوه واکنش جامعه بین المللی به کره شمالی درس می گیرد و این درس هایی نیست که قدرت های غربی تمایل داشته باشند که ایران فرابگیرد. درسی که ایران از کره شمالی می گیرد این است که می توان در مقابل تحریم ها ایستاد و از توافق های قبلی صرفنظر کرد و در نهایت به آنچه که مورد نظر است، دست یافت.

کلیف کاپچان، متخصص امور ایران در گروه بحران بین المللی، می گوید: در حالی که ایران نمی خواهد مانند کره شمالی یک کشور بحران برانگیز باشد، می بیند که در کره شمالی از سوی دشمنان مساله تغییر رژیم مطرح نیست. وی با اشاره به اینکه رهبران ایران باهوش هستند این نکته را یادآور می شود که تهران از آنچه که کره شمالی از دست می دهد و نگرانی های این کشور نیز در خصوص حساسیت های ژئوپولتیکی تحت تاثیر وجود تسلیحات هسته ای، آگاهی دارد.

این در حالی است که سطح توقع ها از دور جاری مذاکرات هسته ای با ایران در آلماتی در بهترین حالت در سطح متوسط قرار دارد و نشانه های اندکی وجود دارد که تهران بخواهد پیشنهاد ارائه شده از سوی غرب را بپذیرد. در مقابل هیات مذاکره کننده هسته ای ایران نیز بسته پیشنهادی جدیدی را به منظور حل بحران ارایه داده که به جای اینکه راهگشا باشد، مقامات غربی را دچار سردرگمی کرده است.

لیسنی از پروژه ویسکونسین ادعا می کند که به اعتقاد وی انگیزه ایران برای ورود به مذاکرات، لغو تحریم هایی است که از سوی آمریکا و متحدان اروپایی اش اعمال می شود اما در عین حال نمی خواهد برای بهره مندی از این امتیاز، از چرخه سوخت دست بکشد. به گفته وی کره شمالی نیز دو دهه قبل در راه مشابهی گام برداشت، زمانی که با طرح گام به گام دریافت غذا و سوخت از ایالات متحده در مقابل دنبال نکردن اهداف نظامی در برنامه های هسته ای موافقت کرد. اما این توافق در سال 2002 به شکست انجامید، زمانی که آمریکایی ها کره شمالی را به ساخت تاسیسات غنی سازی اورانیوم متهم کردند.

این در حالی است که پیشنهاد گروه 1+5 به ایران نیز بسیار شبیه روندی است که در مورد کره شمالی دنبال شد و به نتیجه نرسید. گری میلهولین، تحلیلگر امور ایران اعتقاد دارد که دنبال کردن روندی اینچنینی در مورد ایران یک اشتباه است. به گفته وی، تجربه کره شمالی نشان داد که توافق مقدماتی از این دست جواب نمی دهد. این کارشناس بر این باور است که پیش از هرگونه توافق نیمه کاره ، آمریکا و اروپا باید به ایران فشار بیاورند تا از مسیری که کره شمالی به آسانی آن را دنبال کرد، خارج شود.

در مطالعه ای که به تازگی از سوی شورای ملی آمریکایی ایرانی انجام شده، این نکته خاطرنشان شده است که تسلیم برای حکومت ایران تهدیدی به مراتب قوی تر از درگیری نظامی با ایالات متحده به شمار می رود.

از سوی دیگر مهرزاد بروجردی، استاد علوم سیاسی می گوید در صورتی که کره شمالی واقعا وارد جنگ شود، فشار بین المللی بر ایران افزایش خواهد یافت و به این ترتیب چشم انداز مساله هسته ای ایران تحت تاثیر بحران کره شمالی پیچیده تر می شود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10

انتشار اولیه: شنبه 17 فروردین 1392/ باز انتشار: دوشنبه 19 فروردین 1392