آمریکا قبل از 2014 جنگ دیگری به راه می اندازد؟

دیپلماسی ایرانی: ژنرال آلن پس از 19 ماه فرماندهی نیروهای ناتو در افغانستان در حالی این پست را ترک کرد که از نزدیک بودن پیروزی در جنگ افغانستان سخن گفت و گزینه خروج تمامی نیروهای آمریکایی را رد کرد. این تغییر تا چه اندازه می تواند در راستای خروج نیروهای آمریکایی باشد؟ آیا ژنرال دانفورد آخرین فرمانده نیروهای بین المللی در افغانستان خواهد بود؟ او می تواند شرایط را برای این کار فراهم کند؟ در این  صورت شرایط پس از خروج نیروهای آمریکایی چگونه خواهند بود؟ این سوالات را با وحید مژده سخنگوی جبهه وحدت ملی افغانستان و تحلیل گر مسایل افغانستان در میان گذاشته ایم که در زیر می خوانید:

فرماندهی نیروهای ناتو در افغانستان به "جوزف دانفورد" یک ژنرال تفنگدار آمریکایی دیگر واگذار شد. پیش از این ژنرال "جان الن" مدت ۱۹ ماه فرماندهی نیروهای سازمان اتلانتیک شمالی در افغانستان را برعهده داشت. به طور کلی وظیفه ژنرال های آمریکایی در افغانستان چیست و این تغییر تا چه اندازه و از چه نظر حائز اهمیت است؟

وظیفه ژنرال های امریکائی در افغانستان در طول سالهای گذشته بیشتر در موارد ذیل متمرکز بوده است:

·        فرماندهی جنگ با شورشگری

·        فرماندهی جنگ با تروریسم

·        نظارت بر آموزش نیروهای نظامی افغان

جنگ با شورشگری که در حقیقت جنگ با مخالفین مسلح دولت افغانستان بود، در ابتدا به دوش نیروئی بنام ایساف گذاشته شد که وظیفه کمک و همکاری را داشت اما با وسعت گرفتن دامنه جنگ، نیروهای امریکایی و سرانجام ناتو نقش فزاینده ای را به دوش گرفتند.

کشیده شدن پای ناتو به جنگ افغانستان، نخستین تجربه این سازمان در خارج از اروپا بود. این نیروی نظامی با تکنولوژی برتر خویش پا به سرزمینی نهاد که قبل از آنان نیز قدرت های خارجی در آن شانس خویش را آزموده بودند. فرماندهی این جنگ را امریکا به عهده گرفت و ژنرالهای این کشور بیشتر در نقش رهبری نیروهای ناتو را ظاهر شدند.

در میان چندین ژنرال که از سال 2001 به بعد به این سمت برگزیده شدند، ژنرال مک کریستال تنها ژنرال امریکائی بود که گفت جنگ در افغانستان با فتح اراضی به نتیجه نمی رسد و ما باید قلب های افغانها را فتح کنیم. برای این کار لازم است تا نیروهای زمینی بیشتر گردد و از بمباران های هوائی که به کشتار غیرنظامیان می انجامد و نارضایتی را دامن می زند، جلوگیری به عمل آید. استراتژی شکار قلب ها با کنار رفتن مک کریستال به فراموشی سپرده شد و کشتار غیرنظامیان افزایش یافت که به اختلاف میان حامدکرزی و امریکا منجر گردید.

ژنرال آلن تا چه اندازه در مسیر کار ژنرال های آمریکایی حرکت کرد و تا چه اندازه متفاوت بود؟

جان آلن هم با تاکتیک های رزمی کشتن دشمن از راه دور تلاش کرد تا از تلفات نیروهای تحت فرمانش بکاهد اما به این کار توفیق نیافت. حملات نیروهای افغان بر خارجی ها در دوران فرماندهی 19 ماهه جان آلن بیشتر شد.

در جریان ماموریت ژنرال آلن، سپردن مسوولیت های امنیتی به نیروهای افغان آغاز شد و زمانی که وی این ماموریت را ترک کرد، بخش بزرگ این روند تکمیل شده و خروج نیروهای امریکائی از افغانستان نیز آغاز شده است. مرحله بعدی این ماموریت را ژنرال دانفورد ادامه خواهد داد که سپردن تمام مسوولیت های امنیتی به نیروهای افغان و خروج بخش اعظم نیروهای امریکائی از افغانستان را شامل می شود.

در دوران تصدی ژنرال آلن به سمت فرمانده نیروهای ناتو در افغانستان، قرار داد استراتژیک میان امریکا و افغانستان به امضا رسید و گفته می شد که قبل از اینکه وی از این سمت کناره بگیرد، امریکا عجله دارد تا قرارداد امنیتی امریکا با افغانستان که به موجب آن بخشی از نیروهای امریکائی در افغانستان باقی خواهد ماند، به امضا برسد اما پیچیدگی در مذاکرات میان دو کشور بر سر مواد این قرارداد موجب گردید که این کار در دوران ماموریت جان آلن تکمیل نگردد.

به رغم دعوت ناتو از حامد کرزای، رئیس جمهوری افغانستان، او در این مراسم حضور نداشت. آیا این عدم حضور معنای خاصی دارد؟

کرزی معمولا در چنین مراسم شرکت نمی کند؛ اما ژنرالی را که از وظیفه برکنار می شود، درمراسم وداع به ارگ فرا می خواند و با دادن مدال وزیر اکبر خان از وی قدردانی می کند. (وزیر محمد اکبر خان کسی بود که در جریان جنگ های افغان وانگلیس در قرن نوزدهم، "مک ناتن" فرمانده نیروهای متجاوز انگلیسی را به دست خود به قتل رسانیده بود!) بنابراین عدم حضور کرزی در این مراسم غیرطبیعی نبود.

 کارنامه کاری جان آلن در فرماندهی نیروهای ایساف را چگونه ارزیابی می کنید؟

او هم مانند سایر فرماندهان امریکائی ناتو تلاش نمود تا به طولانی ترین جنگ تاریخ امریکا سروسامان ببخشد و زمینه را برای خروج آبرومندانه امریکا از افغانستان مساعد سازد. ناتو نیروئی است که برای مقابله با نیروی همانندش در پیمان ورشو به وجود آمده بود و نیروئی برای مقابله با جنگ چریکی نبود. آنها جنگی غلط را در محیطی نامناسب آغاز کردند و به همین دلیل برعکس عراق، هیچ یک از فرماندهان امریکائی در افغانستان کارنامه درخشانی در جنگ از خود به یادگار ننهادند.

 نیروهای ناتو قرار است کمتر از دو سال دیگر، در پایان سال ۲۰۱۴،  به ماموریت رزمی خود در افغانستان پایان دهند. امکان وقوع این امر را چقدر می دانید؟

نیروهای امریکائی در حالی که ظاهرا قصد خروج از افغانستان را دارند و در شرایطی که امریکا از نظر اقتصادی در وضع مساعدی قرار ندارد، ما شاهد عقد قراردادهای جدید از طرف امریکائی ها برای توسعه پایگاه ها هستیم. تاسیسات جدیدی در زیر زمین ساخته می شود و در حالی که نیروی هوائی افغانستان حتی یک فروند طیاره جت جنگی هم ندارد، امریکائی ها در بعضی از پایگاه ها مشغول ساختن خطوط جدید پرواز برای طیارات جت اند و هزینه این ساخت وسازها سر به صدها ملیون دلار می زند. این خود نشان می دهد که آنها قصد دیگری در این منطقه دارند. این مسئله از احتمال به دور نیست که آنها قبل از پایان سال 2014 قصد به راه انداختن یک جنگ بزرگ را در این منطقه داشته باشند.

 با پایان گرفتن ماموریت نیروهای ناتو در حدود یک سال و ۱۰ ماه دیگر، سربازان افغان کنترل امنیت در این کشور را بر عهده خواهد گرفت. تا چه اندازه نیروهای افغان از آمادگی کافی برای این کار برخوردارند؟

این نیروها به دلیل حملات سربازان افغان بر مربیان خارجی شان در جریان آموزش، با مشکل آموزش مواجه شده اند. از سوی دیگر فرماندهان نظامی افغان همیشه از نداشتن سلاح سنگین مانند تانک و توپخانه و فقدان نیروی هوائی شکایت داشته اند. در سفر حامدکرزی به امریکا قرار شد چند فروند هواپیمای (سی 130) به نیروی هوائی افغان داده شود اما اینها هواپیما های حمل باری هستند. تعدادی از هلی کوپتر های روسی هم قرار است در آینده برای نیروی هوائی خریداری شود. به صورت کلی می توان گفت که نیروهای نظامی افغان در مقایسه با زمانی که نیروهای اتحاد شوروی افغانستان را ترک کردند خیلی ضعیف تر است.

آینده افغانستان پس از خروج نیروهای خارجی را چگونه می توانید تصویر کنید؟

اگر نیروهای خارجی در افغانستان باقی بمانند، این حضور، انگیزه ای برای دوام جنگ در این کشور خواهد بود. با توجه به اینکه طالبان در برابر یکصد وپنجاه هزار سرباز خارجی به جنگ ادامه دادند و حتی امروز خود را برنده میدان جنگ می پندارند، ادامهء جنگ بعد از سال 2014 برای آنان آسان تر خواهد بود.

اما اگر امریکا واقعا قصد برقراری صلح در افغانستان را داشته باشد، باید خروج کامل نیروهای خویش را از افغانستان اعلام نماید تا از این طریق زمینه برای مذاکره و تفاهم میان افغانها میسر گردد. این مشکل فقط از راه مذاکره میان افغانها قابل حل است. تجربه چند دهه جنگ در این کشور نشان داد که هیچ کشور خارجی از راه به کارگیری زور قادر به تامین صلح و کنترل افغانستان نخواهد شد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/16

انتشار اولیه: دوشنبه 23 بهمن 1391 / باز انتشار: جمعه 27 بهمن 1391