موشک های ناتو خط قرمز ایران و روسیه

دیپلماسی ایرانی: بحث استقرار موشك هاي پاتريوت ناتو در مرزهای مشترک ترکیه با سوریه را می توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد. اول؛ صرفا در ارتباط با تحولات خود سوريه و آینده این تحولات در حوزه جغرافیای سوریه و دوم؛ در ارتباط با مجموعه تحولات خاورميانه كه به طور طبیعی سوريه نيز بخشی از این پازل و یا بخش اصلی آن است.

بررسي تحولات ميداني سوريه حاكي از آن است كه جبهه معارضين علي رغم همه تلاش های غرب، ترکیه و کشورهای عربی، هنوز نتوانسته است جبهه اي واحد عليه دولت مركزي باشد. در حالي كه ترکیه و عربستان و قطر با همکاری امریکایی ها به سرعت دست به ایجاد جبهه مخالفین در دوحه قطر زدند اما با گذشت فقط یک هفته از تشکیل آن جبهه متوجه شدند که گروه هایی از معارضین داخلی نه تنها خط این جبهه را نمی خوانند بلکه حاضر به هیچ نوع همکاری با آن ها نیستند. گرچه همكاري با عرب ها مانند سعودی و قطر، در كوتاه مدت مي توانست براي تركيه مفيد باشد، اما با گذشت زمان ترکیه متوجه شد نوع حكومت جایگزین که مد نظر اعراب است، با نوع اخوانی ترکیه تفاوت فاحش دارد. رفتارهاي افراطي گروه هايي كه مدعي تسلط بر حلب هستند نشان از حضور یک خط مستحکم سلفي ـ القاعده اي دارد كه به هیچ وجه مورد نظر غرب و تركيه نيست.

ترکیه سعی دارد با ورود مولفه های دیگر در جنگ، بازي را در زميني ديگر دنبال كند تا پيوندي بين بخش بزرگی از معارضین داخل و خارج با محوريت خود ايجاد كند. در دو هفته گذشته و در کشاکش بحران غزه که نگاه ها به آن سو جلب شده بود، معارضين داخلي سعي بر به دست گرفتن دو پايگاه هوايي در جنوب کردند که در هر دو مورد موفق عمل کردند. مطرح كردن بحث استقرار موشك هاي پاتريوت در مرز با سوریه همزمان با به دست گیری کنترل آن دو پایگاه نشان از آن دارد که ترک ها و ناتو از قبل براي اين چیدمان برنامه ريزي كرده بودند. درخواست ترکیه از ناتو و موافقت فوری ناتو با این درخواست نشان مي دهد كه فقط استقرار موشك هاي ضد موشك در مرز سوريه مطرح نيست. بلکه به احتمال قوی این مقدمه اي است براي حضور مستقیم ناتو و ترکیه در تحولات آتی سوریه. براي اين منظور چنان چه بتوانند به نیروهای داخل کمک کنند تا جنگ را هم از زمین و هم در هوا دنبال کنند، برگ برنده اي در دست خواهد داشت.

احتمالا ناتو براي آينده «منطقه پرواز ممنوع» را در دست بررسی دارد که به تبع آن بتواند نيروهاي مخالف اسد را پشتیبانی هوایی کند و با کنترل هوایی مناطق شمال و جنوب، عملا دست بالا را نسبت به اسد داشته باشد. راسموسن دبيركل ناتو اعلام كرده موشك ها تحت فرماندهي ناتو خواهد بود. این، عملا ناتو را وارد جنگ با سوریه خواهد کرد. در اين صورت ترك ها به بهانه اين كه مورد حمله یا تهديد قرار گرفته اند ناتو را وارد جنگ خواهند کرد. بعضي تحليل گران بر اين باورند كه ناتو برای ایجاد منطقه پرواز ممنوع به مجوز شورای امنیت نیاز دارد و با توجه به حضور چین و روسیه در آن شورا، احتمال اعطای این مجوز را بعید می دانند. در حالی که چنین نیست. روسیه و چین ممکن است عملیات را به تعویق بیندازند اما ناتو برای «دفاع از عضو خود» بر اساس منشور آن سازمان عمل می کند نه طبق مجوز شورای امنیت.

لذا به نظر من روسیه و ایران باید ورود ناتو را به منطقه با حساسیت بیشتر دنبال کرده و واکنش لازم و به موقع نشان دهند. نگرانی روسیه و ایران بسیار جدی است. اما عکس العمل این دو کشور ناکافی است. ترکیه حدود نهصد کیلومتر مرز مشترک با سوریه دارد. هر اقدام تحریک آمیز در هر نقطه ای از مرز ممکن است «حمله به عضو ناتو» از سوی آن سازمان تفسیر و توجیه گردد. کشورهای آلمان، هلند و امریکا توانایی در اختیار گذاشتن این موشک ها را دارند اما عملیات در کل به نام ناتو اجرا خواهد شد. موضع آقای راسموسن، دبیر کل ناتو مبنی بر این که «نگرانی های روسیه در این خصوص غیر مشروع است» پاسخی غیر مسئولانه است که معلوم نیست مشروع بودن یک عملیات نظامی را چه کسی باید مشخص کند. به نظر می رسد استقرار این سامانه دفاعی جزئی از پازل حضور تدریجی ناتو در تحولات خاورمیانه است که کل منطقه و کشورهای همسایه ترکیه را متاثر خواهد کرد.

نکته آخر این که طرح استقرار موشک های ضد موشک پاتریوت در مرزهای ترکیه با سوریه واکنش هایی منفی در خود کشورهای عضو ناتو و ترکیه برانگیخته است. این موشک ها به تنهایی کارایی لازم را ندارند و باید در کنار آن ها سامانه های راداری مستقر شود که قابلیت تهاجمی نیز به این موشک ها می دهد./12

انتشار اولیه: جمعه 10 آذر 1391 / بازانتشار:دوشنبه 13 آذر 1391