دوراهی که تحریم‌ها ایجاد کردند

دیپلماسی ایرانی : مبارزه روزافزون ایالات متحده و ایران بر سر برنامه هسته ای تهران در حال اثرگذاری بر کشورهای شرق آسیا است. تشدید تحریم های ایران از سوی امریکا که از پایان ماه ژوئن آغاز شد مبتنی بر مجازات کشورهایی است که سعی در ایجاد انحراف در تلاش واشنگتن برای منزوی کردن کامل ایران از بازارهای نفت جهان دارد. این به منزله یک مشکل بزرگ برای بازار کشورهای شمال شرقی آسیا است که بخش قابل توجهی از نفت خام خود را از ایران وارد می کنند.
به طور خاص، هر دو کشور کره جنوبی و ژاپن، نفت ایران را برای اقتصاد خود ضروری می دانند و این موضوع کاملا با منافع آنها در تضاد است. سئول و توکیو با وجود روابط نزدیک و اتحادشان با ایالات متحده به ترتیب گام های متفاوتی را برای دور زدن تحریم ها و فرار از مجازات واشنگتن در پیش گرفته اند. تحریم ها علیه ایران نه تنها موجب شده که دو متحده نزدیک ایالات متحده در روابط خود با این کشور تجدید نظر کنند بلکه تلاش ها برای هسته ای نشدن را تضعیف می کند.
به نظر می رسد که دولت باراک اوباما تمام نیروی خود را بر این متمرکز کرده است که با افزایش تحریم ها و متعاقب آن افزایش هزینه ها کاری کند که ایران برنامه هسته ای خود را رها کند. حتی قبل از اجرای تحریم های اخیر، منابعی از ایران اذعان داشتند که صادرات نفت در طول یک سال از حدود 2.5 میلیون بشکه در روز به 1.5 میلیون بشکه کاهش یافته است.
با این حال همه این تلفات سخت به اندازه ای برای تهران کافی نبود که از هسته ای شدن دست بردارد، و این موضوع واشنگتن را به سمتی برد که تحریم های فراگیر تری را به اجرا بگذارد به خصوص تحریم هایی که بازار نفت ایران در شرق آسیا را هدف قرار دهد.
کشورهای شرق آسیا پیش از این واردات از ایران را کاهش داده بودند. تنها در ماه می، کره جنوبی، ژاپن، چین و هند نسبت به سال گذشته با کاهش 25 درصدی، واردات نفت از ایران را از 1338193 بشکه در روز به 999230 بشکه رساندند. با این وجود امریکا می خواهد که اقدامات تنبیهی بیشتری علیه اقتصاد ایران اعمال شود. ایالات متحده معتقد است که می تواند با ایجاد نا امنی کافی برای صادرات ایران، به اهدافش در مورد انزوای ایران بدون اینکه کشوری را مجبور به شرکت مستقیم در تحریم ایران کند دست یابد.
این در مورد کره جنوبی آشکار است. در ماه ژوئن، تحت فشارهای ایالات متحده برای واردات نفت کمتر از ایران ، کره جنوبی صادرات به ایران را برای پرهیز از پرداخت قراردادهای ناشی از کمبود کلی در بازار صادرات ایران کاهش داد. بنابراین، حتی اگر کره جنوبی در تحریم ایران شرکت نکند، از دست رفتن قابل توجه ایمان به توانایی ایران برای پرداخت هزینه واردات هدف مورد نظر واشنگتن در منزوی کردن تهران از بازار بین المللی را برآورده کرده است.
قطع کاملا واردات نفت از ایران در یک بازه زمانی کوتاه برای هر دو کشور کره جنوبی و ژاپن غیرممکن است. حتی با توجه به تصمیم بحث برانگیز ژاپن مبنی بر راه اندازی مجدد نیروگاه اتمی اش، این کشور قادر نخواهد بود که به سرعت و بدون ضرر مالی هنگفت، جایگزینی برای نفت ایران پیدا کند.
واشنگتن موقتا هر دو کشور را از پیوستن به تحریم ها به دلیل کاهش قابل توجه واردات نفت آنها از دسامبر 2011 معاف کرده است. با وجود این که این معافیت مجاز اعلام شد، اتحادیه اروپا بر تصمیم خود مبنی بر جلوگیری از بیمه تانکرهای نفتی که در جولای آغاز شد باقی مانده است.
در همین حال، پارلمان ژاپن برای تامین انرژی مورد نیاز این کشور لایحه ای را تصویب کرد که به توکیو این اجازه را می دهد کشتی هایی که نفت خام را از ایران به ژاپن می برند، بیمه کند. در همین زمان، در واکنش به توقف واردات نفت از سوی کره جنوبی در جولای، ایران پیشنهاد تحویل نفت با نفت کش های خودش را داد که به سرعت مورد پذیرش کره ای ها قرار گرفت.
به نظر می رسد گروه لابی امریکایی «متحد علیه ایران هسته ای» پیش بینی این موضوع را هنگام لابی با انجمن طبقه بندی کشتی کره جنوبی برای جلوگیری از تایید ایمنی و استانداردهای زیست محیطی شرکت های حمل و نقل دریایی ایران کرده است. بدون تائید از سوی این مجموعه دریایی، کشتی های چنین شرکت هایی از برقراری تماس در بندرهای بین المللی محروم خواهند بود که این امر به طور موثری موجب محدودیت در دسترسی به دسترس ناوگان تجاری و محموله آنها است.
مقامات سئول به دنبال راه حلی هستند که هم نیازهای داخلی این کشور را برآورده سازد و هم روابط این کشور با ایالات متحده را حفظ نماید. در پی نیاز روزافزون به انرژی، حدود 2900 شرکت متعلق به کره جنوبی که 90 درصد آنها را شرکت های کوچک و متوسط تشکیل می دهند، به ایران صادرات دارند.
با آگاهی از تناقض موجود در حفظ رابطه نزدیک تجاری با ایران و در عین حال باقی ماندن به عنوان یک متحد قوی برای امریکا، موضع گیری های رسمی کره جنوبی تلاشی است برای بهبود وضعیت که با نشان دادن اینکه واشنگتن در حقیقت نمی خواهد ایران را به سوی پرتگاه هدایت کند و این که روابط بازرگانی کره با ایران در سطح قابل قبولی است.
با این وجود، لفاظی از سوی واشنگتن به طور قابل پیش بینی شدیدتر است. کلینتون، وزیر امور خارجه ایالات متحده، کماکان بر قصد خود به تشدید انزوا و فشار بر ایران در صورتی که این کشور اقدامات مشخصی برای از بین بردن برنامه هسته ای اش صورت ندهد پافشاری می کند.
زمان تحریم ها هم بر شدت سختی آن بر اقتصادهای شرق آسیا افزوده است. در زمان رشد اقتصادی با نرخ پایین و کاهش صادرات، کاهش واردات نفت یا افزایش هزینه های واردات انرژی اثرات زیادی را بر روی کشورهایی که می خواهند در بازارهای رقابتی جهانی باقی بمانند می گذارد. این شاید در جای دیگری درست باشد اما عواقب آن بر اقتصاد های کره و ژاپن که تا حد زیادی به نفت ایران وابسته اند نمایان تر است.
پیدا کردن جایگزین برای تامین نفت قطعا امکان پذیر است همانطور که بسیاری از غول های نفتی خاورمیانه برای این کار پیش قدم شده اند. با این وجود پروسه انجام گفتگوی مجدد برای واردات جدید نفت هم چالش برانگیز است و وقت گیر و هم گران تر.
از این گذشته ، توجه به این که اختلاف بین امریکا و ایران تا چه اندازه بر بی ثباتی بازار بین المللی نفت تاثیرگذار است، تحریم ها مانعی ناخوشایند بر سر راه بازیابی و رشد اقتصادی کره جنوبی و ژاپن ( ودیگر کشورها) هستند. در همین زمان، تمایل سئول و توکیو برای پیدا کردن راه هایی برای ادامه خرید نفت و معامله کالا با ایران رویکرد تحریم محور واشنگتن برای هسته ای نشدن این کشور را تضعیف می کند.
مشخص نیست که آیا ایران برنامه هسته ای خود را تحت فشارهای اقتصادی رها خواهد کرد یا نه. همان گونه که نیویورک تایمز اشاره کرده است، این احتمالا وسیع ترین تحریم های اقتصادی است که امریکا از زمان وضع تحریم مواد خام در سال های 1930 و 1940 برای امپراطور ژاپن تا به حال آغاز کرده است.
از انجایی که تنش ها کاملا واضح نیستند، آسیبی که کره جنوبی و ژاپن به منافع اقتصادی خود می رسانند، ممکن است عواقب عمیقی برای آینده روابط کشورهای منطقه خاور دور داشته باشد.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 20