لغو تحریم ها تنها راه پیشرفت مذاکرات

بسیاری ترجیح می دهند که دیپلمات های قدرت های بزرگ جهانی در چارچوب حرکت دیپلماتیک خود برای حل بحران پرونده هسته ای ایران پیشنهادهای ملموس و قابل قبولی به طرف ایرانی بدهند تا این پرونده از بن بست کنونی اش خارج شود.

تا کنون آژانس بین المللی انرژی اتمی نتوانسته است تهران را قانع کند که به بازرسان آژانس اجازه دهد که از مراکزی خواستار بازدید از آن است، بازدید کند. آنها طی شش ماه گذشته خواستار بازدید از امکانی شده اند که ایران می گوید خارج از چارچوب های اختیارات آژانس است.

بسیاری از کارشناسان بر این باورند تا زمانی که مذاکره کنندگان آژانس اعتماد ایران را جلب نکنند و ایران را مجاب نکنند که باید با آژانس همکاری کند، تحولی در این زمینه به وجود نخواهد آمد. به اعتقاد آنها ایرانی ها تا زمانی که به امتیازهای ملموس از جامعه غربی دست نیابند حاضر نیستند که به خواسته های آنها و همچنین خواسته های آژانس تن دهند. برای همین است که طی شش ماه گذشته مذاکرات راه به جایی نبرده است. کارشناسان همچنین بر این اعتقادند که طی شش ماه گذشته که دور تازه ای از مذاکرات آغاز شده ایران موفق شده است که از طولانی شدن فرایند مذاکرات بیشترین بهره را ببرد.

شانون کایل، مدیر مرکز بین المللی مطالعات صلح استکهلم در این باره می گوید: «به نظر من تا زمانی که مذاکرات ایران با قدرت های بزرگ راه به جایی نبرد مذاکرات ایران با آژانس بین المللی انرژی اتمی نیز راه به جایی نخواهد برد. بعضی وقت ها ایران امیدوار می شود که تحول مثبتی در پرونده هسته ای اش حاصل می شود اما این امیدها زود رنگ می بازند چرا که غربی ها گمان می کنند که هدف ایران از مذاکره با نمایندگان آژانس افزایش ثقل خود در مذاکره با قدرت های بزرگ است که این مساله باعث می شود تا مذاکرات راه به جایی نبرند. برای همین است که می بینیم ظرف 15 ماه گذشته تحولی در مذاکرات پیرامون پرونده هسته ای ایران حاصل نشده است.»

وی همچنین می گوید: «ایران در مقابل همکاری سازنده با غرب خواستار امتیازهای ملموس و واقعی است و انتظار دارد که غرب این واقعیت را بپذیرد.»

شش کشور بزرگ که شامل ایالات متحده امریکا، فرانسه، روسیه، بریتانیا، چین و آلمان می شود از ایران می خواهند که همکاری کامل با آژانس بین المللی انرژی اتمی داشته باشد، اما خواسته فوری آنها توقف کامل غنی سازی در خاک ایران است که به اعتقاد آنها می تواند ایران را به ساخت بمب هسته ای نزدیک تر کند.

جمهوری اسلامی ایران همواره تاکید کرده است که اهدافش از غنی سازی اورانیوم صرفا اهداف صلح آمیز است و به هیچ وجه به فکر دستیابی به بمب هسته ای نیست.

پیر گلد اشمیت، رئیس سابق گروه بازرسان آژانس هسته ای سازمان ملل نیز در این باره می گوید: «تنها راه حل برای خروج از بن بست کنونی با حفظ جلوگیری از عواقب سلبی و روند فرسایشی حاکم بر فضای مذاکرات دو طرف این است که به ایران فرصت بیشتری برای مذاکره داده شود و از برخی حرکت های تنبیهی علیه آن حداقل برای مدتی کوتاه صرف نظر شود. لازم است که قدرت های بزرگ به ایران این فرصت را بدهند و با ضمانت تهران را مجاب کنند که به امتیازهایی که می خواهند به آن بدهند واقعا پایبندند.»

یک دیپلمات غربی که پرونده هسته ای ایران را از نزدیک پیگیری می کند ولی در مذاکرات با تهران حضور ندارد و نخواسته نامش فاش شود در این باره می گوید: «شخصا معتقدم که ایران هیچ تضمینی نسبت به گذشته در پیشبرد مذاکرات ندارد و برای همین از ادامه آن احساس ناامیدی می کند. اما باید تحولی در این زمینه حاصل شود. ما باید وسیله ای برای تحقق خواسته های دو طرف بیابیم. نمونه های مشابه چنین پرونده ای را ما در افریقای جنوبی و لیبی داشته ایم. ایران اگر ببیند که به طور حقیقی با آن شفاف برخورد می شود و صداقت در برخورد با آن وجود دارد، طبیعی است که همکاری می کند.»

علی فایز، عضو مجموعه بین المللی بررسی بحران ها نیز در این باره می گوید: «روابط ایران با آژانس به دلیل سیاست های یک بام و دو هوای غرب به بن بست خورده است. کشورهای غربی از ایران می خواهند که حجم غنی سازی اورانیوم خود را کاهش دهد و تاسیسات هسته ای زیر زمینی خود را ببندد و در مقابل ایران نیز خواهان به رسمیت شناختن برنامه هسته ای اش توسط غرب و لغو تحریم های اقتصادی علیه آن است، تحریم هایی که در حال حاضر صادرات حیاتی نفت ایران را هدف قرار داده است.»

اخیرا رسانه های ایرانی اعلام کردند که تهران حاضر است در مقابل شفافیت غرب در تعامل با آن و کاهش تحریم ها با آژانس بین المللی انرژی اتمی همکاری سازنده تری داشته باشد.  

فایز می گوید: «در حال حاضر ما در این مساله گیر کرده ایم که اول مرغ بوده یا تخم مرغ، بحران هسته ای ایران تا زمانی که آژانس بین المللی انرژی اتمی با تهران همکاری نکرده باشد و برای حل بحران، خود گام های موثر بر نداشته باشد به این سادگی ها حل نخواهد شد.»

منبع: رویترز