راه های گریز ایران از تحریم ها

 دیپلماسی ایرانی: امروز ( سه شنبه) در استانبول، مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی برای چهارمین بار در 4 ماه اخیر ملاقات می کنند تا برآورد دیپلماتیک کلاسیک خود از ادامه یا متوقف کردن مذاکرات بیشتر را ارائه دهند. شاید آنها برای این نکته توافق کرده باشند اما آنچه در هفته اخیر روی داده، اخبار واقعی است: درحالی که تحریم ها هنوز برنامه های هسته ای ایران را متوقف یا کند نکرده اند، دولت اوباما تصمیم گرفت آنها را ضعیف تر کند. به این ترتیب، نظام تحریم های ایران مانند نظام مالیاتی آمریکا ، مملو از راه های گریز است.

به گزارش روزنامه وال استریت ژورنال، این نظام به اندازه ای ضعیف است که هر 20 شریک تجاری بزرگ ایران اکنون از آن مستثنی شده اند. به بیانی دیگر اکنون الگویی جادویی از تحریم ها ظاهر شده است. آنها به نظر واقعی می رسند و دولت هم از قدرت این تحریم ها سخن می گوید اما زمانی که پای چین ، هند یا 18 کشور دیگر مستثنی از تحریم ها به میان می آید، تحریم ها مانند دود به هوا می روند.

در قانون تحریم های دولت اوباما، راه های گریز زیادی وجود دارد. برای مثال در صورتی که دولتی به میزان قابل توجه از واردات نفت خود از ایران بکاهد، وزارت امور خارجه می تواند آن را برای دوره ای که تا 6 ماه قابل تمدید است از تحریم ها معاف کند. این در حالی است که تعریف میزان کاهش واردات نیز به صلاحدید دولت واگذار شده است. برای مثال در هفته گذشته تفاوت در صلاحدید دولت برای کاهش میزان واردات نفت از ایران آشکار شد. هند با کاهش 11 درصدی واردات نفت از ایران از تحریم ها معاف شد و این در حالی بود که ژاپنی ها پس از کاهش 22 درصدی واردات نفت از ایران مشمول قانون معافیت از تحریم ها شدند. سپس نیز چین به عنوان بزرگترین وارد کننده نفت از ایران پس از کاهش 25 درصدی واردات نفت، از تحریم ها معاف شد.

اما مشکل اینجاست که کاهش واردات نفت چین از ایران موضوعی اتفاقی بوده است و نه اقدامی در جهت کمک به ایزوله ایران. واردات نفت چین از ایران در ماه های فوریه و مارس حدود 50 درصد کاهش یافت و دلیل آن تاخیر در آغاز اجرای یک قرار داد بود که بر سر قیمت آن اختلاف نظر وجود داشت. زمانی که این مشکل حل شد، واردات نفت چین از ایران در ماه های آوریل و می 34 درصد بیشتر شد و در ماه می و ژوئن نیز چین 35 درصد بیشتر از زمانی که اختلاف نظر بر سر قیمت وجود داشت، از ایران نفت وارد کرد.

وزیر امور خارجه چین نیز همواره تاکید دارد تمامی اقدامات انجام شده قانونی و توجیه پذیر بوده و هیچ یک از قطعنامه های شورای امنیت را نقض نکرده است. این در حالی است که برآورد دولت اوباما از اقدامات چین این است که با نظام تحریم ها علیه ایران همراه شده و از استراتژی دوسویه دیپلماسی و فشار علیه ایران حمایت می کند. ادعایی که پس از سال ها مشکل آفرینی چین در تحریم ایران و فروش قطعات حساس هسته ای از طریق چین به ایران مطرح می شود.

البته نمی توان از این واقعیت غافل شد که ایران این روزها فشار بیشتری را حس می کند. اتحادیه اروپا که تا کنون یک پنجم تجارت نفتی ایران را تشکیل می داد، دیگر از ایران نفت خریداری نمی کند. واردات نفت کره جنوبی از ایران نیز به صفر رسیده است و در مجموع اینگونه برآورد می شود که در مقایسه با سال قبل، صادرات نفتی ایران 40 درصد کاهش یافته است. هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا هفته گذشته اعلام کرد این کاهش صادرات برای ایران هزینه ای 8 میلیارد دلاری در هر فصل به همراه دارد که 10 درصد تولید ناخالص داخلی را شامل می شود.

اما آیا این هزینه برای متوقف کردن برنامه های هسته ای ایران کافی خواهد بود؟ حکومتی که بین 60 تا 100 میلیارد دلار ذخیره ارزی دارد و با وجود کاهش 40 درصدی فروش نفتی، درآمد نفتی آن 40 میلیارد دلار برآورد می شود.

این تصور وجود ندارد که تحریم ها به تنهایی موجب توقف برنامه های هسته ای ایران می شود اما اینکه تحریم ها به طور کامل و جدی اجرا نشوند اما در عین حال ادعای تاثیرپذیری آنها وجود داشته باشد، خطرناک است. چرا که جامعه بین المللی در حالی آرام می نشیند که سانتریفوژ های ایرانی با سرعت می چرخند. این استراتژی اوباما است که گمان می رود تا پایان فصل انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا ادامه داشته باشد. استراتژی که آسودگی خیال تهران و پکن را فراهم کرده و دوستان نزدیک آمریکا در اسرائیل را در موضع ضعف قرار می دهد.

ترجمه: تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10