ایران و ترکیه قدرت‌های اول منطقه

دیپلماسی ایرانی: در مطالعات تازه‌ای که پروفسور افراییم عنبار در مرکز مطالعات استراتژیک بگین سادات در دانشگاه بار ایلان انجام داده است و در وب‌سایت این مرکز تحت عنوان انقلاب‌های عربی در سال 2011 و امنیت ملی اسرائیل منتشر شده، تاکید شده  است که تحولات جاری در واشنگتن برای اسرائیل اهمیت بیشتری از تحولات متوالی موجود در خاورمیانه دارد. بنا به این گزارش احتمال این که در پی حوادث جدید، اسرائیل در منطقه بیش از پیش منزوی شود، بسیار بالا است در حالی که این رژیم تلاش می‌کند که به هر قیمتی شده در منطقه پذیرفته شود و عضوی از آن به حساب آید.  

به گزارش روزنامه القدس العربی، چاپ لندن در این گزارش توصیه شده است که با توجه به دکرگونی‌های امنیتی و سیاسی در منطقه، اسرائیل سرمایه‌گذاری بیشتری در مباحث دفاعی داشته باشد و لازم است که روابط جدیدی با کشورهای منطقه برقرار کند.

در این گزارش تاکید شده است، ایالات متحده امریکا تنها متحد استراتژیک اسرائیل محسوب می‌شود و حفظ ارتباط حسنه با آن می‌تواند امنیت ملی اسرائیل را بیش از پیش تقویت کرده و منافع آن را تامین کند.

پروفسور افراییم عنبار هشدار می‌دهد، امنیت ملی اسرائیل بیش از گذشته شکننده شده است و اکنون شمار بسیاری از مردم اسرائیل به این باور رسیده‌اند که زندگی برای آنها در خاورمیانه بیش از هر زمانی مشکل شده است و دولتشان باید با کشورهای منطقه بیش از گذشته روابط عقلانی برقرار کند.

بنا به این گزارش انقلاب‌های عربی و ایران توانسته‌اند وضعیت ناامن بسیار خطرناکی برای اسرائیل ایجاد کنند که از زمان پایان دوران جنگ سرد تا کنون بی‌سابقه بوده است. فضای امنیتی برای اسرائیل بیش از هر زمانی نامساعد است و می‌توان گفت که به واسطه این دو مقوله به بدترین زمان خود رسیده است. اکنون نفوذ اسرائیل در منطقه خاورمیانه به پایین‌ترین حد خود رسیده به گونه‌ای که در مهندسی سیاسی منطقه تلاویو هیچ نقشی ندارد و در چنین فضایی نمی‌تواند از منافع خود حتی اگر در اوج توان نظامی باشد، دفاع کند.

افراییم تاکید می‌کند، اسرائیل هیچ انتخابی جز تقویت مشارکت استراتژیک خود با ایالات متحده امریکا ندارد، امریکا همچنان قدرت برتر دنیا است و احتمالا کاهش قدرت و نفوذش در خاورمیانه موقتی خواهد بود.

وی در گزارش خود تصریح می‌کند که نفوذ ایالات متحده در خاورمیانه کاهش یافته است، در پی آن جایگاه کشورهای هم‌پیمان با غرب نیز در منطقه ضعیف شده است، در مقابل نیروی اعراب در جهت منافع ترکیه و ایران به شدت تقویت شده به گونه‌ای که باعث شده شاهد منطقه جدیدی باشیم که برای اسرائیل مخاطراتی را به وجود آورده است. از جمله این که هنوز نمی‌دانیم که رفتارهای سیاسی کشورهای همسایه اسرائیل در قبال آن چه خواهد بود. همچنین فعالیت‌های تروریستی در منطقه نیز افزایش یافته است اگر چه نمی‌توان هیچ کشور یا جریانی را در این زمینه متهم کرد. در عین تهدیدهای هسته‌ای ایران نیز همچنان ادامه دارند.

عنبار در ادامه توصیه می‌کند که تصمیم‌گیران سیاسی در اسرائیل برای تعامل با این تغییرات توان نظامی خود را تقویت کنند، فکری برای افزایش شمار کارکنان ارتش اسرائیل کنند، در بخش سامانه‌های دفاع موشکی و همچنین سلاح‌های دریایی سرمایه‌گذاری‌های تازه‌ای انجام دهند و به فکر توسعه و پیشرفت آنها باشند. اسرائیل همچنین باید به دنبال هم‌پیمانان جدید منطقه‌ای باشد تا ضمن حفظ روابط ویژه با واشنگتن بتواند از مرزهای خود نیز دفاع کرده و به پشتیبانی از آن پای میز مذاکرات صلح با سوریه یا فلسطین بنشیند.

وی درباره کاهش نفوذ امریکا در خاورمیانه می‌نویسد: نفوذ امریکا در خاورمیانه به طور بسیار ملموسی کاهش یافته است. امریکا با خارج ساختن نیروهای نظامی خود از عراق و تصمیم برای خارج کردن آنها از افغانستان عملا عرصه سیاسی را در این دو کشور واگذار کرده است. همچنین مشارکت مسالمت‌آمیزش در خاورمیانه باعث افزایش جایگاه منطقه‌ای ایران و سوریه شده است. در عین حال رهبران عرب متحد غرب نیز به دلیل وقوع انقلاب‌های عربی در کشورشان یک به یک سرنگون شده‌اند که این مساله بیش از پیش باعث تضعیف جایگاه امریکا در خاورمیانه شده است. از سوی دیگر در پی سقوط نظام حسنی مبارک در مصر در حدود بیش از یک سال پیش وضعیت امنیتی مناطق پیرامونی اسرائیل بسیار وخیم شده و منطقه سینای مصر به طور روشن به جولانگاه عناصر ضد اسرائیلی تبدیل شده است. عنبار از مقام‌های اسرائیلی می‌خواهد که مرزهای خود با مصر را تقویت کرده و نسبت به وقوع حوادثی پیش‌بینی نشده در این مناطق هوشیار باشند.

وی درباره اردن نیز در گزارش خود می‌آورد، این کشور از معدود کشورهای عربی است که سال گذشته توانست از بهار عربی جان سالم به در برد اما وضعیت ملک عبدالله دوم، پادشاه اردن نیز متزلزل است و اکثریت مردم این کشور که اغلب فلسطینی‌تبار هستند به شدت از حکومت وی ناراضی هستند.

افراییم عنبار درباره سوریه نیز گزارش می‌دهد که وضعیت این کشور همچنان ناآرام است ولی بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور به این سادگی‌ها سقوط نخواهد کرد و حتی ممکن است فلسطینی‌های مستقر در مرزهای سوریه با اسرائیل این مناطق را ناآرام کنند.

در پایان این گزارش به حکومت خودگردان فلسطینی نیز اشاره شده و آمده است که این حکومت بسیار ضعیف و از نگاه فلسطینی‌ها فاقد مشروعیت است به ویژه این که پس از انتخابات سال 2006 از جنبش حماس شکست سنگینی خورد، اگر چه حکومت خودگردان با رد همکاری با این جنبش تن به شکست نداد اما از آن موقع تا کنون نیز روز به روز جایگاهش نزد مردم فلسطین ضعیف شده است. امیدی به آینده حکومت خودگردان وجود ندارد به ویژه این که مقبولیت و جایگاه جریان‌های اسلامی در منطقه نیز روز به روز در حال افزایش است و این مساله سبب می‌شود تا مخالفان اسلام‌گرای حکومت خودگردان جرات بیشتری برای رویارویی نظامی و دیپلماتیک با اسرائیل داشته باشند.