آبا باید به ایران سلاح هسته ای بدهیم؟

 دیپلماسی ایرانی: جمعه گذشته مجله فارن افرز، روی جلد خود را به تیتر حیرت انگیز مقاله کنث والتز با عنوان «چرا ایران باید به بمب هسته ای دست یابد» اختصاص داد. نوشتار وی نظرات مخالفت و موافق متعددی را به همراه داشت. آنچه در زیر می خوانید متن مقاله ای است که استفان والت، تحلیلگر امور ایران در نقد نظریه والتز منتشر کرده است.

منطق مقاله والتز در مورد ایران این است که توسعه کند تسلیحات هسته ای می تواند خیلی بد نباشد و حتی پسندیده باشد. وی بر این باور است که عدم تقارن هسته ای به طور ذاتی بی ثباتی ایجاد می کند چرا که به طرف بی سلاح ( ایران) احساس ضعف و آسیب پذیری داده و برای حرکت در مسیر هایی که به امنیت بیشتر بیانجامد ، ترغیب می کند. در همین حال کشور های رقیب که هم اکنون بمب در اختیار دارند ( در این مورد آمریکا و اسرائیل) زمان زیادی را به تفکر در خصوص جنگ پیشگیرانه اختصاص می دهند. در صورتی که ایران به بمب دست یابد، آنگاه منطق بازدارندگی عملی شده و روابط بین این کشور ها با ثبات تر می شود.

والتز اینگونه استدلال می کند که این الگو به طور کلی در مورد دیگر مفاهیم نیز اعمال شده است. برای مثال روابط آمریکا و جماهیر شوروی سابق در دوران جنگ سرد و تمایل چین برای ساخت بمب هسته ای در سال های 1960 یا روابط متشنج هند و پاکستان، که همگی پیش از دستیابی به بمب هسته ای جنگ های بزرگی را تجربه کردند اما از آن پس تعداد درگیری ها کاهش یافت. والتز همچنین این نگرانی که احتمال دارد تسلیحات ساخته شده توسط ایران در اختیار گروه هایی مانند حزب الله قرار گیرد را زیر سئوال می برد.

اما به گمان من والتز در این مقاله بیش از حد به تاثیر ثبات بخش توسعه تسلیحات هسته ای تکیه کرده و دیگر ریسک های مرتبط با آن را کم اهمیت جلوه داده است. به همین دلیل من گمان می کنم دست نیافتن ایران به بمب هسته ای برای ما و منطقه بهتر است. بخشی از مقاله والتز نیز پیشنهاد می دهد ایالات متحده به آسانی تعدادی سلاح هسته ای در اختیار ایران قرار دهد تا ثبات برقرار شود. اما تصور چنین رویدادی بسیار دشوار است.

نگرانی دیگر من این است که مقاله والتز می تواند تعداد بیشتری از ایرانیان را مجاب کند تا برنامه تسلیحاتی را دنبال کنند. اقدامی که می تواند آمریکایی ها و اسرائیلی های تندرو را برای اقدام نظامی تحریک کند. منطق بازدارندگی هسته ای زمانی می تواند به خوبی عمل کند که هر دو طرف نیرو های قابل اعتماد و بادوامی در اختیار داشته باشند اما دوره گذار، جایی که یک طرف سلاح هسته ای ندارد و دیگری به آن مجهز است، احتمال جنگ پیشگیرانه را افزایش می دهد که هزینه ها و ریسک های خود را به همراه دارد .

اما ایده اصلی والتز که می گوید ما در خطر های ناشی از ایران هسته ای مبالغه می کنیم به طور حتم صحیح است. در این مرحله ایالات متحده تلاش می کنند نه ایران مجهز به سلاح هسته ای، بلکه ایرانی که در تئوری می تواند به سلاح هسته ای دست یابد را از حرکت در این مسیر بازدارد. این در حالی است که این هدف هم اکنون نیز توجیهی ندارد زیرا ایران به دانش و تکنولوژی تبدیل شدن به یک کشور هسته ای دست یافته و در صورتی که رهبران آن برای هسته ای شدن تصمیم بگیرند هیچ راهی جز اشغال ایران نمی تواند مانع هسته ای شدن آن شود. اگر ما به دنبال بازداشتن ایران از دستیابی به سلاح هسته ای هستیم، بهترین راه تشویق تهران برای دست کشیدن از این هدف از طریق حذف گزینه نظامی از روی میز و کاهش تمایل تهران برای دستیابی به قدرت بازدارندگی است. همچنین پیشنهاد توافق دیپلماتیک که حق غنی سازی را برای ایران محفوظ نگاه می دارد نیز می تواند در این زمینه موثر باشد. اما متاسفانه این موضعی نیست که ما تا کنون اتخاذ کرده ایم و به همین دلیل است که این بن بست با روند کند خود همچنان ادامه دارد.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 10