روزهای خاکستری بحران در سوریه

دیپلماسی ایرانی : دو روایت درباره کشتارها و خونریزی های سوریه وجود دارد. یکی از آن حکومت این کشور که گروه های مسلح مخالف و افراطگرایان مذهبی را در پس کشتارها می داند و دیگری از آن مخالفان نظام سوریه که ارتش و شبه نظامیان وفادار به حکومت را مسبب مرگ هزاران سوری معرفی می کند. در نبود منابع مستقل و بی طرف در این کشور، دشوار می توان دریافت کدام طرف دم از حقیقت می زند؛ حکومت یا مخالفان.
هر چند نظام سوریه و هم مخالفان آن تلاش می کنند وضعیت این کشور را در قالبی از رویارویی سپیدی با سیاهی ترسیم نمایند، اما تردیدی وجود ندارد که بحران کنونی سوریه بسیار پیچیده تر از روایت و تبلیغات رسانه ای دو طرف درگیر در آن است. داستان خبرنگار بریتانیایی، الکس تامسون، که اخیرا از مناطق جنگزده سوریه بازگشته بخشی از این پیچیدگی را بازگو می کند.

این خبرنگار در یادداشتی به شرح بازدید خود از شهر حمص، در غرب سوریه پرداخته و توضیح می دهد چگونه عناصر «ارتش آزاد سوریه» سعی داشته اند او و همکاران روزنامه نگارش را در تله آتش ارتش سوریه گرفتار کرده و به قتل رسانند. الکس تامسون می نویسد که بعد از بازدید از بخش جنگزده حمص، وی و همکارانش از نظامیان «ارتش آزاد سوریه» می خواهند که خودروی آن ها را به مسیر بازگشت به دمشق راهنمایی کنند. بعد از اندکی آنها در می یابند که مسلحان خودروی خبرنگاران را عمدا به مسیری کشانده اند که محل درگیری با ارتش سوریه بوده و در تیرس قرار دارد. در این حین خودروی نظامیان مسلح ناپدید می شود و تامسون و همکارانش باید خود را از مهلکه برهانند. آن ها به طرز معجزه آسایی نجات می یابد و سرانجام با یافتن مسیر امن به دمشق باز می گردند.

چرا عناصر «ارتش آزاد سوریه» قصد کشتن خبرنگارن غربی را داشتند؟ خبرنگار بریتانیایی می نویسد: مرگ خبرنگاران برای دمشق بد تمام می شود. نمونه هایی از این دست البته پیشتر برای افرادی که از سوی سازمان های بین المللی یا غربی در مناطق تحت کنترل گروه های مخالف حضور داشته اند، روی داده است. یک نمونه معروف، جیل ژاکیه خبرنگار فرانسوی بود که دی ماه گذشته در اثر آتش عناصر ارتش آزاد سوریه در حمص به قتل رسید. وی نخستین خبرنگار غربی بود که در سوریه به قتل می رسید و مرگ وی موج رسانه ای و بین المللی گسترده ای علیه دمشق به راه اندخت؛ اما کمی بعد معلوم شد ژاکیه نه توسط ارتش بلکه شبه نظامیان مخالف اسد کشته شده است.

اما ذکر این ماجرا از این جهت مهم است که به ما یادآوری کند که بحران سوریه که با عوامل طایفه ای، مذهبی و دخالت گسترده قدرت های منطقه ای و بین المللی عجین شده؛ تا چه اندازه پیچیده و چندلایه است. زمانی که برخی از مداخله بشر دوستانه، یا در واقع همان حمله نظامی ناتو، در سوریه سخن به میان می آورند، موضوع را عمدتا احساسی و صرفا در راستای حمایت از یک طرف مظلوم علیه ظالم تصویر می کنند. پیش فرض آنها این است که نبردی میان سپیدی و سیاهی در جریان است و باید برای حمایت از خوب ها علیه طرف بد وارد عمل شد. داستان خبرنگار بریتانیایی و فرانسوی به روشنی نشان می دهد که این رویکردها تا چه اندازه در فهم پیچیدگی بحران ناتوان بوده و تقلیل خشونت های سوریه به یک مساله صرفا سیاه و سپید چقدر از واقعیت جاری به دور است.